संघीय मामिला तथा सामान्य प्रशासन मन्त्रालयले स्थानीय तहले गरेका कामको आधारमा अंकसहितको सूची सार्वजनिक गरेको छ।
धादिङको निलकण्ठ नगरपालिका उत्कृष्ट काम गर्ने पालिका बनेको छ भने महोत्तरीको सोनमा गाउँपालिका सबैभन्दा कमजोर देखिएको छ।
निलकण्ठले १०० अंकको भारमा ९२.५ अंक प्राप्त गरेको छ, जसले शासकीय प्रबन्ध, सेवा प्रवाह, वित्तीय व्यवस्थापन लगायत ११ सूचकहरूमा उत्कृष्टता देखाएको हो। यसको अर्थ पालिकाले पारदर्शी निर्णय प्रक्रियादेखि सेवा प्रवाहमा सुधार गरेको हो।
अर्कोतर्फ, सोनमा गाउँपालिकाले जम्मा १२.५ अंक मात्र प्राप्त गरेको छ, जसले पालिकाको काममा धेरै कमजोरी रहेको संकेत गर्छ, विशेषगरी संगठनात्मक प्रशासन र सेवा प्रवाहमा कमजोरी देखिएको छ।
यो मूल्यांकन स्थानीय तह संस्थागत क्षमता स्वमूल्यांकन कार्यविधि २०७७ को आधारमा गरिएको हो। मूल्यांकन प्रक्रियामा मन्त्रालयले सफ्टवेयर निर्माण गरेको छ, जहाँ प्रत्येक निर्णय र कामको विवरण अनलाइन अपलोड गर्नुपर्ने व्यवस्था छ।
गाउँपालिका महासंघकी अध्यक्ष लक्ष्मीदेवी पाण्डेले यस किसिमको मूल्यांकनले स्थानीय तहहरूलाई सुधार गर्न उत्प्रेरणा दिने र जिम्मेवारीमा वृद्धि गर्ने बताएकी छन्।
मन्त्रालयले १०० कामलाई ११ मुख्य सूचकमा विभाजन गरी मूल्यांकन गरेको छ, जसमा उत्कृष्ट कार्य सम्पादन गर्ने पालिकालाई सम्मानसमेत गरिनेछ।
शासकीय प्रबन्धमा को अगाडि?
शासकीय प्रवन्धको सूचकमा सभा सञ्चालन, कार्यपालिका निर्णय प्रक्रिया, ऐन नियमको पालना जस्ता विषय समावेश हुन्छन्।
यसमा धादिङको निलकण्ठ नगरपालिका, रूपन्देहीको तिलोत्तमा नगरपालिका, र चितवनको रत्ननगर नगरपालिका सहित ७८ पालिकाले ९ अंक प्राप्त गरेका छन्, जसले यी पालिकाहरूले सबै कानुनी प्रक्रियाहरू समयमा पुरा गरेका छन् भन्ने देखाउँछ।
तर, महोत्तरीको सोनमा गाउँपालिकाले १ अंक मात्र प्राप्त गरेको छ, जसले पालिकामा प्रशासनिक अराजकता र निर्णय प्रक्रियामा ढिलाइ भएको संकेत गर्छ।
संगठन तथा प्रशासन
यस सूचकमा उच्च अंक प्राप्त गर्नुले संगठनात्मक संरचना सुदृढ रहेको र कर्मचारीहरूको कार्यसम्पादन प्रभावकारी रहेको अर्थ लाग्छ। म्याग्दीको बेनी नगरपालिका, गोरखाको सहिद लखन गाउँपालिका र गुल्मीको रेसुङ्गा नगरपालिकालगायत ४० पालिकाले ८ अंक प्राप्त गरेका छन्।
तर, कैलालीको मोहन्याल गाउँपालिकाले ०.५ अंक मात्र पाएको छ, जसले कमजोर संगठनात्मक व्यवस्थापन र कर्मचारीहरूको असक्षमता देखाउँछ।
वार्षिक बजेट तथा योजना तर्जुमा
यस सूचकमा धेरै अंक ल्याउने पालिकाहरूले दीर्घकालीन योजना र रणनीतिक बजेट व्यवस्थापन गरेको देखाउँछ।
इलामको सन्दकपुर गाउँपालिकाले यो सूचकमा ११ अंक प्राप्त गरेको छ, जसले योजनाहरू स्पष्ट रूपमा तर्जुमा भएको संकेत गर्छ।
तर, गोरखाको गोरखा नगरपालिका र सोलुखुम्बुको सोताङ गाउँपालिकाले १.५ अंक मात्र प्राप्त गरेका छन्, जसले योजनामा अस्पष्टता र खर्चमा अनियमितता देखाउँछ।
वित्तीय एवम् आर्थिक व्यवस्थापन
वित्तीय व्यवस्थापनमा राम्रो अंक ल्याउने पालिकाहरूले स्रोतहरूको कुशल उपयोग र पारदर्शी खर्च गरेको देखाउँछ।
गुल्मीको मदाने गाउँपालिका, बागलुङको गल्कोट नगरपालिका, र डोल्पाको शे–फोक्सुन्डो गाउँपालिकासहित ११ पालिकाले ११ अंक प्राप्त गरेका छन्।
तर, महोत्तरीको सोनमा गाउँपालिकाले १ अंक मात्र पाएको छ, जसले वित्तीय अस्थिरता र अनियमितता रहेको संकेत गर्छ।
सेवा प्रवाह
धनुषाको औरही गाउँपालिकाले सेवा प्रवाहको सूचकमा १६ अंक प्राप्त गरेको छ, जसले स्वास्थ्य, शिक्षा, र स्वच्छताजस्ता सेवाहरू जनमुखी तरिकाले प्रदान गरेको देखाउँछ।
तर, बाराको सिम्रौनगढ नगरपालिकाले २ अंक मात्र प्राप्त गरेको छ, जसले सेवा प्रवाहमा ढिलाइ र गुणस्तरको कमी देखाउँछ।
न्यायिक कार्य सम्पादन
न्यायिक कार्य सम्पादन सूचकमा ३३७ पालिकाले ७ अंक प्राप्त गरेका छन्, जसले विवाद समाधान र न्यायिक समितिको कामलाई प्रभावकारी देखाउँछ।
बाराको सुवर्ण गाउँपालिका र महोत्तरीको सोनमा गाउँपालिकाले कुनै अंक प्राप्त गरेका छैनन्, जसले न्यायिक सेवामा ध्यान नदिएको संकेत गर्छ।
भौतिक पूर्वाधार
तिलोत्तमा नगरपालिकाले भौतिक पूर्वाधारको सूचकमा १२.२५ अंक प्राप्त गरेको छ, जसले सडक, भवन, र जल आपूर्ति जस्ता संरचनाहरू राम्रो अवस्थामा रहेको देखाउँछ।
तर, महोत्तरीको सोनमा र बाराको सुवर्ण गाउँपालिकाहरूले अंक नै प्राप्त गर्न सकेनन्, जसले पूर्वाधारको अवस्था कमजोर रहेको देखाउँछ।
सामाजिक समावेशीकरण
धादिङको निलकण्ठ नगरपालिका, पर्वतको जलजला गाउँपालिका र रूपन्देहीको तिलोत्तमा नगरपालिकाले सामाजिक समावेशीकरण सूचकमा १० अंक प्राप्त गरेका छन्, जसले समावेशी कार्यान्वयन सफल भएको देखाउँछ।
तर, जाजरकोटको शिवालय गाउँपालिका र महोत्तरीको महोत्तरी गाउँपालिकाले अंक प्राप्त गर्न सकेका छैनन्, जसले समावेशीकरणमा कमी रहेको देखाउँछ।
वातावरण संरक्षण
रूपन्देहीको तिलोत्तमा नगरपालिकाले वातावरण संरक्षणको सूचकमा सबैभन्दा धेरै अंक प्राप्त गरेको छ, जसले वातावरणीय संरक्षणका लागि प्रभावकारी कदम चालिएको देखाउँछ।
तर, महोत्तरीको सोनमा गाउँपालिका र सप्तरीको बेदेबरसाइन नगरपालिकाले कुनै अंक प्राप्त गरेका छैनन्, जसले वातावरण संरक्षणमा कमजोरी रहेको देखाउँछ।
सहकार्य र समन्वयन
तिलोत्तमा नगरपालिकाले सहकार्य र समन्वयनमा सबै ६ अंक प्राप्त गरेको छ, जसले अन्तर्निकाय समन्वयन प्रभावकारी रहेको देखाउँछ।
तर, १२६ पालिकाले कुनै अंक प्राप्त गर्न सकेका छैनन्, जसले समन्वयनमा कमी रहेको देखाउँछ।
संघीय सरकारले स्थानीय तहहरूको संस्थागत क्षमता मापन गर्ने उद्देश्यले यो प्रणाली सुरू गरेको थियो।
यसले पालिकाको कार्य सम्पादन, वित्तीय व्यवस्थापन र सेवा प्रवाहको वास्तविक अवस्था पत्ता लगाउन सहयोग पुग्ने नगरपालिका संघका अध्यक्ष भीम ढुंगाना बताउँछन्।
यस मूल्यांकनले स्थानीय तहहरूलाई आफ्ना कमजोरी पहिचान गर्न र सुधारका लागि सहयोग पुग्ने स्थानीय तहका प्रतिनिधिको भनाइ छ।
