बर्दियाको बारबर्दिया नगरपालिका–११ मा पर्छ जब्दी घाट। यो बबई नदीको एउटा प्रमुख घाट हो। जसले बारबर्दिया र गुलरिया नगरपालिकालाई जोड्ने काम गर्छ।
बबई नदीमाथि पप्पु कन्ट्रक्सन प्रालिले निर्माण गरेको पुल निर्माण कार्य नसकिँदै २०७४ साल साउन २९ गते भत्किएको थियो। पुलका १६ पिलर भासिएका थिए। निर्माण कम्पनीको लापरबाहीका कारण पुल भत्किएको निष्कर्ष अध्ययन प्रतिवेदनले निकालेको थियो।
निर्माणाधीन पक्की पुल भत्किएपछि पुल बन्ला र सधैंभरी निर्धक्क यात्रा गरौंला भन्ने स्थानीयको आशा पनि भत्किन पुग्यो।
यो घाट भएर दैनिक पाँच सय जतिले यात्रा गर्छन्। उनीहरूको सजिलोको लागि हरेक वर्ष बारबर्दिया नगरपालिकाले सार्वजनिक रूपमा टेन्डर आह्वान गर्छ।
गत वर्ष साउनमा २२ लाख २५ हजार रुपैयाँ नगरपालिकालाई वार्षिक रूपमा बुझाउने सर्तमा देवान चनलाई ठेक्का परेको थियो। नदीमा पानी ठूलो हुँदा डुंगा चलाउनु पर्छ। नदीमा पानी घट्दा डुंगा चल्दैन। त्यसका लागि चनले आफ्नै खर्चमा अस्थायी प्रकृतिको काठे पुल निर्माण गरेका छन्।
जब्दी घाटबाट मानिसहरू आवातजावात गर्दा वा कुनै पनि सामान ओसारपसार गर्दा हरेकको शुल्क निर्धारण गरिएको छ।
बारबर्दिया नगरका योजना शाखाका प्रमुख गोविन्द पुरीका अनुसार पैदल यात्रुले पुलबाट हिँडेबापत १० रुपैयाँ तिर्नुपर्छ। घोडाको ५०, गाई, भैंसी, सुँगुरको १५, एउटा कुखुराको ५, किसानले ल्याउने मल बिउ बिजन प्रति क्विन्टल १०, व्यापारीको भए त्यस्ता सामानको प्रति क्विन्टल १५, साइकलको १०, मोटरसाइकल–१५, गाडाको १०, टाङ्गा ३५, कार, जिप १००, ट्र्याक्टर ट्रली सहितको २५०, खाली ट्रक २५०, लोड ट्रक ५००, बस २५०, व्यक्ति विशेषले ल्याउने अन्य कुनै पनि सामग्री प्रतिक्विन्टल १० रुपैयाँ कर लाग्ने दर रेट तोकिएको छ।
बारबर्दिया नगरपालिकाका मेयर छविलाल थारूका अनुसार यो जिल्ला समन्वय समितिले नै निर्धारण गरेको करको दर रेट हो।
निर्माणाधीन पुल भत्किएपछि मानिसको आउजाउ सजिलो बनाउन जब्दी घाटको नगरले जिल्लाले तोकेकै दररेटमा हरेक वर्ष टेन्डर आह्वान गर्ने गरेको मेयर थारुले बताए।
‘बबई नदीमा बाढी आउँदा यहाँ गाउँ नै जलमग्न हुन्छ,’ उनले भने, ‘त्यस्तोमा यहाँको आवतजावत भइराखोस् भनेर ठेक्का लगाउनु पर्छ।’
जब्दी घाटको ठेक्का पर्ने ठेकेदार जो भए पनि उसलाई जिम्मेवार बनाउँदै निश्चित दर रेट तोकेर सोही अनुसार काम गर्न नलगाए मनपरी बढ्ने थारूले बताए।
आवतजावत गर्नुपर्ने अप्ठेरोमा परेकाहरूबाट जसले जति पनि मनलाग्दी उठाउन नपाउन भनेरै मानिसदेखि हरेक वस्तुको दर रेट तोकिएको र सोही अनुसार ठेकेदारले रकम उठाउन पाउने उनले बताए।
‘अहिले पो नदीमा पानी सकेको छ र ठेकेदारले अस्थायी प्रकृतिको काठको पुल बनाएका छन्,’ उनले भने, ‘वर्षामा नदी वारपार हुँदा त्यसमा डुंगा तार्नु चानचुने कुरा हुँदै होइन।’
जब्दी घाट क्षेत्रका गाउँ मूल बडघरका रामप्रसाद चौधरीका अनुसार स्थानीय किसानले डुंगा वा काठको पुलमा यात्रा गरेबापत प्रति घर वर्षको १२ लम्मर धान उठाएर ठेकेदारलाई दिने गरेका छन्। धान उठाएर दिने किसानको भने आवात जावात गरेको पैसा (कर) लाग्दैन। तर, उनीहरूका वस्तु भाउ वा साधन वारपार गर्दा भने पैसा तिर्दै आएको चौधरीले बताए।
‘हामी नजिकका गाउँलेहरू ठेकेदारलाई धान दिन्छौं र हामीलाई आउजाउ गरेको पैसा लाग्दैन,’ उनले भने, ‘नजिकको गाउँ भएको हुँदा यो हामीले ठेकेदारसँग गरेको आन्तरिक सम्झौता हो।’
जब्दी घाटको वार्षिक ठेक्का पारेका देवान चनको ठेक्का अवधि अब यही महिना सकिँदै छ।
‘असार मसान्तपछि मेरो ठेक्काको म्याद सकिन्छ,’ उनले भने, ‘यो पालि मलाई चार लाख घाटा पर्ला जस्तो छ।’
वर्षायाममा बबई नदी जलमग्न हुने भए पनि यसपालि पानी सुकेर पानीको सतह निकै घटेको छ। यस्तोमा डुंगा चलाउन सम्भव नभएको हुँदा आफूले अस्थायी प्रकृतिको ४३ मिटर लामो काठका फ्ल्याकहरू बिछ्याएर काठे पुल निर्माण गरेको चनले बताए।
‘यो पुल मेरो व्यक्तिगत लगानीमा बनेको हो,’ उनले भने, ‘नगरको ठेक्का स्वीकार गरेपछि मानिसलाई त्यो अनुरूपको सेवा त दिनै पर्यो। त्यसैले डुंगा नचल्ने अवस्था भएपछि यो पुल बनाएको हुँ।’
‘बबईमा पानी सुकेको हुँदा महिना दिन यता मानिसहरू लाइनका लाइन लागेर आफैले नदी वारपार गरिरहेका छन्,’ उनले भने, ‘यो पुलको तलमाथि दैनिक सयौं मानिस त्यसैगरी नदी वारपार गरेपछि मलाई घाटा लाग्ने नै भयो।’
ठेकेदार चनका अनुसार जब्दी घाट पुल भएर दैनिक कम्तीमा चारदेखि पाँचसय जना मानिसहरू वारपार गर्ने गर्छन्। पानी पर्न सुरू हुनासाथ र नदीमा बाढी आउन थालेपछि आफूले निर्माण गरेको अस्थायी काठे पुल हटाउने चनले बताए।
‘दिउँसो बाढी आयो भने त यो काठे पुलका पटरा मान्छे लगाएर भए पनि हारगुहार गरी जोगाउँला,’ उनले भने, ‘रातिमा बाढी आयो भने त सबै स्वाहा हुन्छ बाढीले बगाइ लैजाने वाला छ।’
हरेक वर्ष बारबर्दिया नगरपालिकाले साउन १ गते यो जब्दी घाटको लागि टेन्डर आह्वान गर्ने गर्छ।
