विश्वभरि तहल्का मच्चाइरहेको कोरोना भाइरस धेरै वर्ष वा अझ दशकौंदेखि जनावरबाट मानिसमा सर्दै आएको हुनसक्ने एक अध्ययनले देखाएको छ।
केही महिनाअघि चीनको वुहानबाट महामारीका रूपमा फैलिनुभन्दा धेरैअघि मानव समुदायमा यो भाइरस विस्तार भइसकेको हुनसक्ने अध्ययनको निष्कर्ष छ। अमेरिका, बेलायत र अष्ट्रेलियाका अनुसन्धाताले विगतमा देखापरेका यस्तै किसिमका भाइरस र त्यसबारे गरिएको अनुसन्धानका आधारमा यो निष्कर्ष निकालेका हुन्।
वैज्ञानिकहरूका अनुसार, यसपालि कोरोना भाइरसमा बेग्लै चरित्र देखिएको छ, जुन यसलाई बोकेर ल्याएका जनावरमा भेटिँदैन। मानिसको एउटा घेरामा लगातार संक्रमण भएपछि विस्तारै भाइरसले अहिलेको भयानक चरित्र विकास गरेको हुनसक्ने उनीहरू अनुमान गर्छन्।
अध्ययनमा क्यालिफोर्नियाको स्क्रिप्स रिसर्च इन्स्टिच्यूटका क्रिस्टिन एन्डर्सन, स्कटल्यान्डको युनिभर्सिटी अफ एडिनबराका एन्ड्रयु राम्बाउट, न्यूयोर्कको कोलम्बिया युनिभर्सिटीका इयान लिप्किन, युनिभर्सिटी अफ सिड्नीका एडवार्ड होम्स र न्यूओर्लियन्सस्थित तुलाने युनिभर्सिटीका रोबर्ट ग्यारी संलग्न थिए। अध्ययनको निष्कर्ष गत मार्च १७ मा वैज्ञानिक जर्नल 'नेचर मेडिसिन' मा प्रकाशित थियो।
युएस नेसनल इन्स्टिच्यूट अफ हेल्थका निर्देशक डा. फ्रान्सिस कोलिन्स पनि यो भाइरस समस्याका रूपमा देखिनुभन्दा निकैअघि जनावरबाट मानिसमा सरेको हुनसक्ने बताउँछन्। उनी यो अध्ययन टोलीमा संलग्न थिएनन्।
'दशकौंदेखि नयाँ-नयाँ प्रकृति विकास गर्दै अन्तत: यसले मानिसबाट मानिसमा सर्ने र ज्यानैसम्म लिनसक्ने स्वरूप ग्रहण गरेको हुनसक्छ,' उनले आफ्नो संस्थाको वेबसाइटमा बिहीबार राखेको लेखमा भनेका छन्।
गत डिसेम्बरमा चीनको वुहानका डाक्टरहरूले एकाएक ठूलो संख्याका मानिस 'रहस्यमयी' निमोनियाबाट पीडित बन्न थालेको चाल पाएका थिए। डाक्टरहरूले ती बिरामीलाई रुघा वा मर्की भएको हो कि भनेर परीक्षण गर्दा 'नेगेटिभ' परिणाम देखिएको थियो। त्यसपछि यो समस्याले सबैलाई हैरान पार्न थाल्यो।
त्यति बेलै वुहान इन्स्टिच्यूट अफ भाइरोलोजीको टिमले यो भाइरसको उत्पत्ति चीन र म्यानमारको सीमावर्ती भेगतिर पहाडी गुफामा बस्ने चमेराबाट भएको पत्ता लगाएको थियो। कोरोना भाइरसमा चमेराका ९६ प्रतिशत वंशाणुगत गुण फेला परेका छन्।
चमेरामा भेटिएको त्यो भाइरस मानिसमा संक्रमित भने हुँदैन। मानव कोषले त्यसलाई ग्रहण गर्न 'स्पाइक प्रोटिन' भन्ने तत्व हुनुपर्छ, जुन चमेराको भाइरसमा पाइएको छैन। कोरोना भाइरसमा भेटिएको 'स्पाइक प्रोटिन' मलायाको सालकमा पछि फेला पारिएको थियो।
ग्वाङ्जाउ र हङकङको एउटा बेग्लै टोलीले गरेको खोजअनुसार कोरोना भाइरसमा तिनै चमेरा र सालकमा पाइने भाइरसका गुण संयोजित रूपमा भेटिएको छ।
चीन, फ्रान्स र अमेरिकाका अनुसन्धाताको छुट्टै अध्ययनअनुसार यो परिवर्तित जीनले नै सम्भवत: भाइरसमा फरक खाले 'स्पाइक प्रोटिन' को संरचना बनाएको हुनसक्छ। त्यही संरचनाका कारण उक्त भाइरस मान्छेमा सरेको हुनसक्छ। एचआइभी र इबोलाजस्ता भाइरसमा यस्तै खाले संरचना पाइएको थियो।
यसअघिका श्वासप्रश्वाससम्बन्धी महामारी सार्स र मर्स पनि कस्तुरी बिरालो र उँटबाट विस्तार भएको विश्वास गरिएको थियो, जसको जीनमा ९९ प्रतिशत समानता देखिएका थिए।
'कोरोना भाइरस आफ्नो प्रारम्भिक रूपबाट परिस्कृत हुँदै मानव शरीरमा प्रवेश गरेको हुनसक्छ,' रिपोर्टमा भनिएको छ, 'एकपटक ग्रहण गर्नेबित्तिकै यो महामारीका रूपमा फैलिने र नियन्त्रण गर्न नसकिने गरी विस्तार हुने क्षमता बनाइहाल्छ।'
यो भाइरसको उत्पादन कुनै प्रयोगशालामा भएको हुनसक्ने सम्भावनालाई अध्ययनले गलत साबित गरेको कोलिन्स बताउँछन्। 'मानव स्वास्थ्यलाई यति खतरा बनेको भाइरस तयार पार्न खोज्ने कुनै पनि बायो-इञ्जिनियरले सायदै यस्तो संरचना विकास गर्न सक्छ,' कोलिन्सले भने।
कोरोना भाइरस उपचारमा संलग्न एक चिनियाँ चिकित्सकका अनुसार गत वर्ष थुप्रै मुलुकमा रहस्यमयी निमोनियाका बिरामी भेटिएको चर्चा स्वास्थ्यकर्मीहरूबीच व्यापक थियो। ती बिरामीको जाँचका कागजात र नमूना फेरि परीक्षण गर्ने हो भने यस विषयमा थप जानकारी बाहिर आउनसक्ने उनको दाबी छ।
'यो महामारीको इतिहास बुझ्न त्यसले हामीलाई बाटो देखाउनसक्छ,' नाम उल्लेख गर्न नचाहने ती डाक्टरले भने, 'कुनै न कुनै दिन यसको सारा इतिवृत्तान्त बाहिर आउने नै छ।'
