सेयर बजार अहिले बुलिस प्रवृत्तिमा छ। बजार बुलिस प्रवृत्तिमा जानुमा अनेक कारण हुन्छन्।
राजनीतिक परिवर्तन, राष्ट्र बैंकले गर्ने नीतिगत फेरबदलदेखि बजारमा ठूलो हिस्सा राख्ने कम्पनीहरूको वित्तीय विवरणमा सुधार देखिँदा वा अवस्था थप नराम्रो हुँदा सेयर बजारमा प्रभाव पर्छ।
यसपटक पनि मूलभूत रूपमा यस्तै कारण बजारमा देखियो।
ठूला राजनीतिक दल कांग्रेस र एमालेबीच सत्ता साझेदारी, राष्ट्र बैंकले मौद्रिक नीतिमार्फत लिएका केही खुकुला नीति र गत वर्ष बढ्दो खराब कर्जा देखिएका वित्तीय संस्थाहरूको यस्तो कर्जा वृद्धिमा लागेको रोक लगायतले गर्दा बजारलाई वृद्धिको बाटोमा डोर्याएको हो।
यो वृद्धिको अन्तर्यमा अर्को पनि मुख्य कारण थियो। त्यो हो, बैंक तथा वित्तीय संस्थाहरूले निक्षेपमा दिने र कर्जामा लिने ब्याजदरमा कटौती।
बैंक तथा वित्तीय संस्थाले निक्षेपमा दिने ब्याजदर र सेयर बजारको सम्बन्ध विपरीत हुन्छ। निक्षेपमा दिने ब्याजदर बढ्दा सेयर बजार घट्छ भने ब्याजदर घट्दा सेयर बजार बढ्छ।
यस्तो प्रभाव एक महिनामै नदेखिन सक्छ। अर्को महिनामा गएर देखिने पनि हुन सक्छ। तर ढिलो, चाँडो हुन्छ नै।
निक्षेपको ब्याजदर घट्दा बैंकमा रकम राखिरहेकाहरू त्योभन्दा बढी प्रतिफलको आशमा सेयर बजार लगायतका क्षेत्रमा लगानी गर्न थाल्छन्। त्यसबाहेक निक्षेपको ब्याजदर घट्दा बैंकहरूको पुँजी लागत पनि घट्छ। उनीहरूले प्रवाह गर्ने कर्जाको ब्याजदर पनि घट्छ। कर्जाको ब्याजदर घट्न थालेसँगै बैंक तथा वित्तीय संस्थाहरूबाट ऋण लिने पनि बढ्न थाल्छ।
राष्ट्र बैंकको तथ्यांकले पनि यस्तै देखाउँछ। २०७९ साउनदेखि २०८० असारसम्मको एक आर्थिक वर्षमा अघिल्लो वर्षको तुलनामा सेयर धितोमा जाने कर्जा ५.२१ प्रतिशतले घटेको थियो।
त्यसअघिको वर्ष ८० अर्ब ५० करोड रूपैयाँ बराबरको कर्जा गएकोमा सो वर्ष ७६ अर्ब ३० करोड रूपैयाँ पुगेको थियो।
२०७९ साउनदेखि २०८० असारसम्म निक्षेपको औसत ब्याजदर ८.४६ प्रतिशतसम्म पुगेको थियो। त्यही समय कर्जाको औसत ब्याजदर अधिकतम १३.०३ प्रतिशत थियो।
२०८० साउनदेखि २०८१ असारसम्म भने सेयर धितोमा जाने कर्जा १८.१ प्रतिशतले बढेर ९० अर्ब रूपैयाँ पुगेको छ। सो आर्थिक वर्ष निक्षेपको औसत ब्याजदर अधिकतम ८.०६ प्रतिशत छ भने कर्जाको १२.२४ प्रतिशत छ। सुरूको महिना मात्रै यसरी उच्च ब्याजदर देखिएको थियो। २०८० असोजदेखि नै निक्षेप र कर्जाको ब्याजदर भने लगातार घट्दो क्रममा छ।
राष्ट्र बैंकले गत साउनमा ल्याएको चालु आर्थिक वर्षको मौद्रिक नीतिले पनि संस्थागत सेयर लगानीकर्ताको कर्जा सीमा हटाएको थियो। त्यसअघि नै सेयर कर्जामा जाने जोखिमभार घटाएको थियो।
मिति | निक्षेपकोब्याजदर प्रतिशत | नेप्सेमा मासिक घटबढअंक | नेप्सेपरिसूचक |
२०७८ पुस | ६.३६ | ४४३.१३ | २८५७.७५ |
माघ | ६.४९ | -७७६.१९ | २०८१.५६ |
फागुन | ६.९३ | ५८६.५५ | २६६८.११ |
चैत | ७.११ | -२५२.८७ | २४१५.२४ |
२०७९ वैशाख | ७.२५ | -६४.८२ | २३५०.४२ |
जेठ | ७.३४ | -३५४.१६ | १९९६.२६ |
असार | ७.४१ | १३.२ | २००९.४६ |
साउन | ७.६४ | ३१.६ | २०४१.०६ |
भदौ | ७.८१ | -१३०.६८ | १९१०.३८ |
असोज | ८.१६ | -५२.०५ | १८५८.३३ |
कात्तिक | ८.३२ | ५२.९३ | १९११.२६ |
मंसिर | ८.४६ | -२८.६६ | १८८२.६ |
पुस | ८.५१ | २६६.७९ | २१४९.३९ |
माघ | ८.४१ | -२७.५३ | २१२१.८६ |
फागुन | ८.३७ | -१६८.८ | १९५३.०६ |
चैत | ८.२६ | -१८.५९ | १९३४.४७ |
२०८० वैशाख | ८.०८ | -११२.८३ | १८२१.६४ |
जेठ | ७.९९ | २०० | २०४२.०७ |
असार | ७.८६ | ५५.०२ | २०९७.०९ |
साउन | ८. | -६३.९६ | २०३३.१३ |
भदौ | ८.०६ | -६८.२२ | १९६४.९१ |
असोज | ७.९ | -१०० | १८६४.६२ |
कात्तिक | ७.७६ | -१२.५४ | १८५२.०८ |
मंसिर | ७.६२ | १४२.५२ | १९९४.६ |
पुस | ७.३२ | १२६.०२ | २१२०.६२ |
माघ | ७.०१ | -१९.४६ | २१०१.१६ |
फागुन | ६.७४ | ७.५६ | २१०८.७२ |
चैत | ६.५३ | -८३.०२ | २०२५.७ |
२०८१ वैशाख | ६.३५ | -२६.८१ | १९९८.८९ |
जेठ | ६.१७ | ११३.४ | २११२.२९ |
असार | ५.७७ | १२८.१२ | २२४०.४१ |
साउन | ५.५* | ७६०.४ | ३०००.८१ |
*अनुमानित औसत ब्याजदर
