रूपन्देहीको तिलोत्तमा नगरपालिका, भलवारीका अप्सन पराजुली आठ वर्षका भए, तीन कक्षामा पढ्छन्। उनी विद्यालयबाट घर पुगेपछि क्रिकेट अभ्यासको लागि ‘तिलोत्तमा क्रिकेट एकेडमी’ मा पुग्छन्।
उनी पाँच वर्षको उमेरमै घरनजिकको चौरमा क्रिकेट खेलेको हेर्न जान्थे। क्रिकेटप्रति उनको रूचि देखेर अभिभावकले अभ्यासका लागि त्यति बेलै एकेडेमीमा भर्ना गरिदिएका थिए।
एकेडेमीमा उनी विशेष रूचिका साथ क्रिकेट सिक्दै छन्। आफूभन्दा ठूला बालबालिकाको टिमको नेतृत्व पनि गर्छन्।
तिलोत्तमाकै अनुसार्जन गोदार १२ वर्षका भए, कक्षा ६ मा पढ्छन्। उनी क्रिकेट सिक्न एकेडेमीमा भर्ना भएको १० महिना भयो। उनी क्रिकेटर आशिफ शेखलाई आफ्नो आदर्श मान्छन्।
उनले भविष्यमा राम्रो क्रिकेट खेलाडी बन्ने सपना देखेका छन्।
-1740550065.jpg)
तिलोत्तमाकै नयाँमिलकी १२ वर्षीया आराध्या अर्याललाई पनि निकै सानो उमेरमै क्रिकेटप्रति रूचि थियो। घरनजिक खाली चौरमा दाइहरू क्रिकेट खेल्थे। उनी पनि ब्याट र बल बोकेर पुग्थिन्।
आराध्याका अभिभावक उनलाई क्रिकेट सिकाउने ठाउँको खोजीमा थिए। घरनजिकै क्रिकेट एकेडेमी खुलेपछि उनी त्यहीँ भर्ना भएकी छन्। एकेडेमीमा भर्ना भएको एक वर्षमै उनले दाङ पुगेर एउटा प्रतियोगिता खेलिन्।
आराध्याका अनुसार उनी क्रिकेटर दीपेन्द्र सिंह ऐरीबाट प्रभावित छिन्। उनी उत्कृष्ट बलर बन्न चाहन्छिन्।
‘तिलोत्तमा क्रिकेट एकेडमी’ तिलोत्तमाकै मणिग्राममा रहेको छ। एकेडेमीको मैदानमा बालबालिका ब्याट र बलसँग रमाइरहेका देखिन्छन्। उनीहरू दिउँसो स्कुल जान्छन्; बिहान, बेलुका र बिदाका दिन क्रिकेट अभ्यास गर्छन्।
बाह्र वर्षका आयुष सुवेदीलाई स्कुल छुट्टी भएर घर पुगेपछि क्रिकेट एकेडेमी पुग्न हतार हुन्छ।
एकेडेमीमै भेटिएका उनले भने, ‘साढे चार बजे घर पुगेपछि खाजा खाएर होमवर्क (गृहकार्य) पूरा गर्छु र एकेडेमी आउँछु। म सन्दीप लामिछानेजस्तै राम्रो बलर बन्न चाहन्छु।’
तिलोत्तमा क्रिकेट एकेडेमीका सञ्चालक कृष्ण भुसाल र उनकी पत्नी विष्णु पाठक बालबालिकालाई अभ्यास गराइरहेका हुन्छन्।
कृष्णलाई पनि सानै उमेरमा क्रिकेटप्रति खुब रूचि थियो। उनी क्रिकेट सिक्न चाहन्थे तर सिकाउने एकेडेमी थिएन। उनले टेलिभिजन हेरेर क्रिकेट बुझे। टिम बनाएर सिक्दै, खेल्दै खेलाडी भए।
उनले २०७० सालमा विभिन्न विद्यालयहरूमा प्रशिक्षक भएर विद्यार्थीहरूलाई अभ्यास गराउन सुरू गरे। यही सिलसिलामा एउटा क्रिकेट एकेडेमी सञ्चालनको योजना बनाए।
‘एकेडेमी सञ्चालनको योजना २०७६ सालमै बनेको थियो। जग्गा भाडामा लिएर संरचना बनाउन थालेपछि कोभिड महामारी फैलियो,’ उनले भने, ‘त्यसपछि दुई वर्ष पर्खिनुपर्यो, २०७८ सालदेखि एकेडेमीमै प्रशिक्षण भइरहेको छ।’
यति बेला कृष्ण लुम्बिनी प्रदेशको क्रिकेट टिम व्यवस्थापनको काममा सक्रिय छन्। उनकी श्रीमती विष्णु एकेडेमी सञ्चालन र प्रशिक्षणमा सघाउँछिन्।
विष्णु पनि तीन वर्षयता लुम्बिनी प्रदेश स्तरीय महिला क्रिकेट टिम व्यवस्थापक रहेकी छन्।
कृष्ण–विष्णु दम्पतीले निजी लगानीमा सुरू गरेको क्रिकेट एकेडेमीले छोटो समयमै गति लिएको छ। हाल एकेडेमीमा कम्तीमा ६० जना बालबालिका नियमित प्रशिक्षणमा छन्।
प्रशिक्षार्थी बालबालिका ६–७ वर्षदेखि १६–१७ वर्ष उमेरसम्मका छन्। कृष्ण आफ्ना प्रशिक्षार्थीहरूलाई राष्ट्रियस्तरका खेलाडी बनाउन चाहन्छन्।
मणिग्रामका १८ वर्षीय प्रतीक भट्टराई तिलोत्तमा क्रिकेट एकेडेमीबाट उत्पादन भएका खेलाडी हुन्, हाल राममणि बहुमुखी क्याम्पसमा स्नातक तह प्रथम वर्षमा पढ्दै छन्। उनी बिहान कलेज जान्छन्। चार वर्षदेखि एकेडेमीमा क्रिकेट अभ्यास गर्छन्।
प्रतीक सानै उमेरमा क्रिकेट खेलाडी बन्ने सपना देख्थे। एकेडेमीले उनलाई त्यही सपनाको बाटोमा हिँडाएको छ। उनले मलेसियामा भएको एसिसी अन्डर सिक्स्टिन क्रिकेट प्रतियोगितामा नेपालका तर्फबाट खेल्ने अवसर पाए।
-1740550065.jpg)
हाल उनले कपिलवस्तु जिल्लाबाट खेल्ने गरेका छन्। उनी क्रिकेटर पारस खड्काबाट प्रेरित छन्। राष्ट्रिय टिममा पुग्ने र देशका तर्फबाट खेल्ने उनको लक्ष्य छ।
हाल एकेडेमीमा प्रशिक्षण लिइरहेकामध्ये १० जना खेलाडी विभिन्न जिल्लाका टिममा छन्। चार जना खेलाडी प्रदेश टिममा छन्। पाँच जना अन्डर नाइन्टिन प्रतियोगितामा पनि सहभागी भएका थिए।
कृष्णका अनुसार हालका अधिकांश प्रशिक्षार्थी ८ वर्षदेखि १२ वर्षसम्म उमेरका छन्। एकेडेमीले महिला क्रिकेटमा विशेष जोड दिएको छ। महिला प्रशिक्षार्थीले निःशुल्क प्रशिक्षण पाउने सुविधा छ।
क्रिकेट खेल्न अझै पनि छोरालाई जति सजिलो छैन छोरीलाई। उनीहरूले खेलका लागि घरबाट प्रेरणा र अनुकूल वातावरण पाउँदैनन्।
‘छोरीहरूलाई घरमा सजिलो छैन। धेरै अभिभावकहरू छोरी खेलमा लागेको राम्रो मान्नुहुन्न,’ कृष्ण भन्छन्, ‘विस्तारै अभिभावकहरूको सोच सकारात्मक बन्दै छ। छोरीहरूलाई क्रिकेट खेलमा आकर्षित गर्न निःशुल्क सिकाउने गरेका हौं।’
हाल १० जना छात्रा एकेडेमीमा भर्ना भएर क्रिकेट सिक्दै छन्। छात्र ५० जना छन्। शुल्क मासिक दुई हजार रुपैयाँ छ। खेल सामग्री प्रशिक्षार्थीले नै ल्याउनुपर्छ।
तिलोत्तमा क्रिकेट एकेडेमीमा अर्का प्रशिक्षक छन् कृष्ण कार्की। उनी लुम्बिनी प्रदेशको टिमबाट क्रिकेट खेल्छन्।
एकेडेमीमा प्रशिक्षकहरूले टिम बनाइदिन्छन्। प्रशिक्षार्थी बालबालिकाहरू आआफ्नो टिमबाट मैदानमा उत्रिन्छन्।
एकेडेमीमा खेलसँगै अनुशासन र जिम्मेवारी पनि सिकाइन्छ। घरपरिवारमा के काम गर्ने, विद्यालयमा के गर्ने, साथीहरूसँग कस्तो व्यवहार गर्ने जस्ता कुरा पनि अनौपचारिक रूपमा सिकाइन्छ।
एकेडेमीमा भर्ना भएपछि प्रशिक्षकले सबभन्दा पहिला प्रशिक्षार्थी बालबालिकालाई अभ्यास गराउँदै उनीहरूको रूचि र क्षमता पहिचान गर्छन्। त्यसअनुसार सीप विकासमा अघि बढाउँछन्।
साना बालबालिकाको प्रतियोगिता एकेडेमीमै हुन्छ। अलिक ठूलाको प्रतियोगिता स्थान उपलब्धता अनुसार भैरहवाको सिद्धार्थ क्रिकेट स्टेडियम, एक्स्ट्राटेक ओभल क्रिकेट, तिलोत्तमाकै नवजीवन खेल मैदान वा देवदह खेल मैदानमा हुन्छ।
तिलोत्तमा क्रिकेट एकेडेमीमा प्रशिक्षण लिइरहेका बालबालिकाहरू राष्ट्रिय क्रिकेट टिममा पुग्ने एकेडेमी सञ्चालक कृष्णको विश्वास छ।
-1740550064.jpg)
‘रूपन्देही क्रिकेटका लागि औंलामा गनिने जिल्लाहरूमध्ये पर्छ। अहिले पनि रुपन्देहीले राष्ट्रिय र अन्तर्राष्ट्रिय प्रतियोगितामा खेलाडी पठाइरहेको छ,’ उनी भन्छन्, ‘कुशल भुर्तेल, कुशल मल्ल, देव खनाल, मौसम ढकाल, सहाब आलम लगायतका खेलाडी छन्। शक्ति बस्नेत पनि रूपन्देहीकै माटोले जन्माएको हो।’
रूपन्देही क्रिकेट संघले पनि बालबालिकालाई सिकाइको अवसर दिएको छ। संघको पहलमा भैरहवामा बनिरहेको सुविधासम्पन्न रूपन्देही क्रिकेट एकेडेमीमा हाल १६० जना बालबालिका क्रिकेट सिक्दै छन्।
संघका कार्यबाहक अध्यक्ष धीरज क्षेत्रीका अनुसार बालबालिकाले सहुलियत शुल्कमा क्रिकेट सिक्न पाउँछन्। विपन्न परिवारकाले निःशुल्क सिक्न पाउने सुविधा पनि छ।
भैरहवामा राष्ट्रियस्तरको ‘सिद्धार्थ रंगशाला’ बनेपछि एक वर्षयता यहाँ क्रिकेट एकेडेमी सञ्चालन भएको छ। यो एकेडेमीमा रूपन्देही, कपिलवस्तु, पश्चिम नवलपरासी, पाल्पा लगायत जिल्लाका बालिबालिका क्रिकेट सिक्दै छन्।
रूपन्देही क्रिकेट संघले प्रशिक्षक नियुक्त गरेर एकेडेमीमा क्रिकेट सिकाउँदै छ। कार्यबाहक अध्यक्ष क्षेत्री भन्छन्, ‘प्रशिक्षार्थीले नजिकै रहेको ठूलो मैदानमा खेल कौशल सिक्न पाएका छन्। खेलाडीहरूको क्षमता मजबुत हुँदै छ।’
-1740550065.jpg)
यहाँ बेलामौकामा राष्ट्रिय टिमका सहायक प्रशिक्षक वसन्त शाही लगायत पूर्वराष्ट्रिय खेलाडी र कप्तानहरूले पनि प्रशिक्षण दिने गरेका छन्। यसबाट प्रशिक्षार्थीहरू उत्साहित हुने गरेको छ।
रूपन्देही क्रिकेट एकेडेमीमा प्रशिक्षण लिइरहेका भैरहवाका सुजन रानाभाट भन्छन्, ‘यहाँ मजस्ता धेरैजनाले राम्रो प्रशिक्षण पाएका छौं, यहाँ क्रिकेट सिकेका धेरै खेलाडी राष्ट्रिय टिममा परेका छन्। म पनि पुग्छु भन्ने विश्वास छ।’
एकेडेमीका प्रशिक्षक मानबहादुर थापाका अनुसार कतिपय प्रशिक्षार्थीले जिल्लास्तरीय लिग खेल्न थालेका छन्।
रूपन्देही क्रिकेट एकेडेमीले गत माघ १५ गते प्रशिक्षण सुरू गरेको हो। यहाँ पनि महिला प्रशिक्षार्थीले निःशुल्क प्रशिक्षण पाउँछन्।
क्रिकेटको उर्वरभूमि मानिने रूपन्देहीको भैरहवा ‘रूपन्देही क्रिकेट एकेडेमी’ सुरू भएपछि यहाँका खेलाडी, प्रशिक्षक र खेलप्रेमी सबै उत्साहित भएका छन्।
-1740550065.jpg)
-1740550064.jpg)
