नेपाली कांग्रेसमा नीति र नेतृत्व परिवर्तनको माग उठे पनि महाधिवेशन कार्यतालिका ल्याउन ढिलाइ भइरहेको छ। आजदेखि सुरू केन्द्रीय समिति बैठकमा पनि महाधिवेशन लगायत १० एजेन्डामाथि नेताहरूले धारणा राखेका छन्। यो बैठक केही दिन अझै चल्नेछ।
मंसिरभित्रै नियमित महाधिवेशन, नभए विशेष वा चुनाव सकेर वैशाखमा महाधिवेशन गर्ने भन्ने फरक फरक मत नेताहरूले राखेका छन्, जसका कारण महाधिवेशन कार्यतालिका आउन सकेको छैन।
५४ प्रतिशत महाधिवेशन प्रतिनिधिले विशेष महाधिवेशन माग गर्दै हस्ताक्षर बुझाएका छन्। संस्थापन पक्ष भने चुनावपछि वैशाखमा मात्रै महाधिवेशनको पक्षमा देखिन्छ। महामन्त्री गगन थापा र विश्वप्रकाश शर्मा ढिलोमा पुसभित्रै नियमित महाधिवेशन नभए विशेष महाधिवेशन गर्नुपर्ने पक्षमा देखिन्छन् भने नेता शेखर कोइराला नियमित महाधिवेशन मंसिरभित्रै हुनुपर्छ भनिरहेका छन्।
यस्तो अवस्थामा कांग्रेसका ६ महानगर सभापतिहरूले बैठक गरेर एक महिनाभित्रै नियमित महाधिवेशन गर्न सकिने भन्दै कार्यतालिका नै प्रस्ताव गरी केन्द्रीय कार्यालयमा पेस गरेका छन्।
यो अवस्था किन आयो भनेर हामीले कांग्रेसका पाँच महानगर सभापतिहरूसँग कुराकानी गरेका छौं।
नीलकाजी शाक्य, काठमाडौं महानगरका सभापति
सबै महानगर सभापति भेला भएर बैठक नै गरेर नियमित महाधिवेशन माग गर्नुपर्ने अवस्था किन आयो?
यो अहिलेको परिस्थितिले गर्दा आएको हो। जेनजी आन्दोलन भावनालगायत सबै कुरालाई विश्लेषण गरेर अब कांग्रेसले सोच्नुपर्ने बेला आयो भनेर यो निर्णयमा पुगिएको हो। कांग्रेस लोकतान्त्रिक पार्टी भएकोले त्यसअनुसार पार्टी चल्नुपर्छ भन्ने हो, समयमा नै नियमित महाधिवेशन गरेर जानुपर्छ।
पहिले पर्याप्त समय हुन्थ्यो, कार्यतालिका सरिराख्थ्यो अब त्यस्तो समयको सुविधा हामीसँग रहेन। त्यसैले छिटो महाधिवेशन गरौं भन्ने हो। अहिले देशको परिस्थिति, जनताको चाहना र जेनजी आन्दोलनको भावना सबैलाई समेटेर कांग्रेसले महाधिवेशन गरेर नयाँ नेतृत्व ल्याउनुपर्छ। पार्टी र देशलाई अघि बढाउन सक्ने क्षमता भएकाहरू नेतृत्वमा आउनुपर्छ र देशलाई सम्हाल्नुपर्छ भन्ने हो।
केन्द्रीय समितिले महाधिवेशन कार्यतालिका नल्याउने जस्तो देखेर तपाईंहरूले दबाब दिनुभएको हो?
यसलाई दबाबमूलक भन्न मिल्दैन। देशको परिस्थिति, नेपाली जनताको भावना र राजनीतिक परिवर्तनलाई मध्यनजर गरेर कांग्रेसले नयाँ दृष्टिकोणसहित जानुपर्ने बाध्यता भइसक्यो त्यसैले पनि अब महाधिवेशन गर्न ढिलो गर्न हुँदैन भनेर हामीले भनेका हौं।
विशेष महाधिवेशन पनि माग भइरहेको छ, तपाईंहरूले चाहिँ नियमितमै जोड दिनुभयो, किन?
सकेसम्म नियमित महाधिवेशन गर्नुपर्छ। बदलिँदो परिस्थितिलाई सम्हालेर जानुपर्ने भएकोले चुनावअघि नै महाधिवेशन गरेर जानुपर्ने छ। त्यत्रो महाधिवेशन प्रतिनिधि साथीहरूले छिटो महाधिवेशन गरौं भनेर हस्ताक्षर पनि बुझाइसक्नुभएकै छ। त्यही कुरालाई ध्यानमा राखेर समयमै सबैलाई समेटेर सबैको भावना बुझेर नियमित महाधिवेशनमा जानुपर्छ।
मंसिरमा महाधिवेशन गर्न तयारीका लागि समय पुग्दैन भन्ने संस्थापन पक्षको भनाइ रहेछ, तपाईंलाई के लाग्छ?
महाधिवेशन गर्न समय पुग्दैन भनेको त बेकारको कुरा हो। कांग्रेसले लोकतन्त्र र राष्ट्रलाई ठिक ढंगले लैजाने हो भने अब चुप लागेर बस्नु हुँदैन। समय भनेको इच्छाशक्ति हो। इच्छाशक्ति छ भने समय हुन्छ।
महानगर सभापतिहरूले एक महिनामै महाधिवेशन गर्न सकिन्छ भनेर प्रस्ताव नै गर्ने अवस्था किन आयो?
मैले अघि पनि भनिसकेँ, देशको परिस्थिति र नेपाली कांग्रेसभित्र मौलाएर गइराखेको परिस्थितिलाई सबैले ध्यान दिएर विश्लेषण गर्ने भने अब नेपाली कांग्रेसमा लोकतन्त्रमा विश्वास राख्ने कार्यकर्ताहरू चुप लागेर बस्न भएन नि!
केन्द्रीय समितिले महाधिवेशन कार्यतालिका ल्याएन र म्याद थप्यो भने के हुन्छ?
देशभरका साथीहरूमा छिटो महाधिवेशन गर्नुपर्छ भन्ने भावना छ, त्यो भावनालाई लत्याएको जस्तो हुन्छ। लोकतन्त्रवादी पार्टीले त्यस्तो गरेर जान हुँदैन।
कतिपयले विद्रोह हुन्छ भनिराखेका छन्, के छ सम्भावना?
त्यो त परिस्थितिअनुसार हो। मैले मात्रै भनेर हुँदैन। त्यो परिस्थिति र समय आयो भने विद्रोह पनि हुन सक्छ।
महाधिवेशन भएन र यही नेतृत्व लिएर चुनावमा जान सकिन्छ कि सकिँदैन? कांग्रेसलाई नाफाघाटा के होला?
अहिले हामीले विचार गर्नुपर्ने कुरा भनेको पार्टीभन्दा पनि राष्ट्रलाई घाटा लाग्ने कुरा हो। राष्ट्र बरबादतिर जाँदैछ। कांग्रेसले सबैलाई मिलाएर गएको हो विगतमा पनि अहिले पनि मिलाएर लैजानुपर्छ। बिपी-गणेशमानहरूले स्थापना गरेको पार्टीले राष्ट्र र राष्ट्रियतालाई मिलाएर लैजानुपर्छ।
अहिले मुलुकमा डर र त्रास छ। अहिले जसले जे भने पनि देश बचाउने हो भने कांग्रेसले नै बचाउँछ अरूले सक्दैन। जब देशमा संकट आउँछ त्यो समाधान गर्ने पार्टी कांग्रेस नै हो। त्यसैले छिटोभन्दा छिटो महाधिवेशन गरेर जानुपर्छ।
दीपक चापागाइँ, विराटनगर महानगरका सभापति
नेपाली कांग्रेसका महानगर सभापतिहरूको बैठक नै बसेर पार्टीको नियमित महाधिवेशन माग गर्नुपर्ने अवस्था किन र कसरी आयो?
जेनजी आन्दोलनपछि मुलुकको अवस्थामा व्यापक परिवर्तन आएको छ। यो परिवर्तनलाई पार्टीले बुझेर अघि बढ्नुपर्छ भन्ने बोध गरेर हामीले यस्तो कदम चालेका हौं। अहिले कांग्रेस भित्र महाधिवेशनबारे विभिन्न अन्योल देखिएको छ। विभिन्न पक्षका नै साथीहरूको फरक विचार देखिएको छ। कोही विशेष महाधिवेशनको कुरा गरिरहेका छन्, कोही नियमित महाधिवेशनको कुरा गरिरहनु भएको छ र कोही चाहिँ अहिले केही पनि गर्न सकिँदैन, केही समयपछि महाधिवेशनमा जानुपर्छ भन्ने खालका कुराहरू मिडियामा आइरहेका छन्।
यही सन्दर्भमा हामीले चाहिँ एकीकृत रूपमा सबै महानगरका सभापतिहरू एक ठाउँमा बसेर एउटा निष्कर्ष के निकाल्यौँ भने, यदि पार्टीको जिम्मेवारी लिएकाहरुले काम गर्ने हो भने महाधिवेशन नियमित समयमै गर्न सकिन्छ। र, नयाँ महाधिवेशनको नयाँ नेतृत्वले नेपाली कांग्रेसको सङ्गठनलाई मजबुत तरिकाले अगाडि बढाउन सक्छ भनेर हामीले आफ्नो राय राखेका हौं।
त्यही अनुसार हामीले नियमित महाधिवेशन समयमै हुनुपर्छ र यसको कार्यतालिका यो अनुसार गर्न सकिन्छ भनेर चाहिँ हामीले प्रस्ट रूपमा उल्लेख गरेर दिएका छौं। हामी नियमित महाधिवेशनकै माध्यमबाट कांग्रेसलाई बलियो बनाउनुपर्छ भन्ने पक्षमा छौं। अब विशेष महाधिवेशन माग्दा पनि प्रस्ताव दर्ता भएको तीन महिना पछाडि मात्रै पुग्छ। त्यो झन् लम्बिने भयो। त्योभन्दा राम्रो हामीसँग समय छ, कार्यतालिका निकालौं। मंसिरको सुरूमा हामीले निकाल्यौं भने मंसिर-पुस भित्र त हामी महाधिवेशन नै गर्न सक्छौं। त्यो हिसाबले चाहिँ हामीले विशेष महाधिवेशन भन्दा पनि नियमित महाधिवेशनमा कांग्रेस जानुपर्छ भन्ने राय दिएको हो।
यो कार्यसमितिको म्याद एक वर्ष थप गर्ने बहस पनि छ। यही बेला महाधिवेशन चाहिँ किन चाहियो तपाईँहरूलाई?
कांग्रेसमा अहिले रहेका र देखिएका पुराना अनुहारहरू, जसले वर्षौंदेखि कांग्रेसको विभिन्न पदमा रहेर काम गरिरहनु भएको छ, उहाँहरूकै नेतृत्वमा कांग्रेसको संगठनले ऊर्जा पाउँछ जस्तो हामीलाई लागिरहेको छैन।
अहिलेको नेतृत्वबाट संगठनले ऊर्जा पाउँदैन भन्नुको भन्नुको आधार के–के हुन्?
हामी पालिकाका पार्टी सभापतिहरू ग्राउन्डमा बसेर काम गरिरहेका छौं। हामीले वडा–वडाका जनताका विचारहरू बुझिरहेृका छौं। तलको लेभलको साथीहरूसँग हामीले कुरा गरिरहेका छौं, र त्यो कुराले के निष्कर्ष निक्लिरहेको छ भने जबसम्म कांग्रेसमा नेतृत्व परिवर्तन हुँदैन र नयाँ नेतृत्वले सङ्गठनको कमाण्ड लिँदैन, तबसम्म कांग्रेसलाई फेरि ऊर्जावान् बनाउन गाह्रो छ।
अहिलेकै नेतृत्वमा कांग्रेस अगाडि बढ्ने हो भने कांग्रेस बिस्तारै धराशायी हुँदै जान्छ भन्ने ग्राउन्ड लेभलको कुरा छ। सोही राय अनुसार हामीले नियमित महाधिवेशन माग गरेका हौं। यो महाधिवेशनलाई कुनै पनि बहानामा यो–त्यो भनेर चाहिँ पन्छाउन मिल्दैन। महाधिवेशन जसरी पनि हुनुपर्छ भन्ने हाम्रो कुरा हो।
विशेष महाधिवेशनको लागि पनि ५४ प्रतिशत महाधिवेशन प्रतिनिधिहरूले हस्ताक्षर गरेका छन्। यदि नियमित नभए विशेष महाधिवेशन गर्दा चाहिँ के हुन्छ?
जो–जो साथीहरूले देशव्यापी रूपमा हस्ताक्षर गरेर विशेष महाधिवेशन माग गर्नुभयो, उहाँहरूप्रति सम्मान छ। उहाँहरूको चाहना पनि जसरी भए पनि नेतृत्व परिवर्तन हुनुपर्छ र यो नेतृत्वले हाँकेको कांग्रेसले देशलाई निकास दिन सक्दैन भन्ने नै हो। उहाँहरूको भावनामा विमति छैन। यद्यपि विशेष महाधिवेशनको नाममा गुटगत राजनीति गरेर पार्टीलाई विभाजनको मनस्थितिमा पुऱ्याउने भन्दा पनि नियमित महाधिवेशन गरेर पार्टीलाई सही ढङ्गले अघि बढाउने, सबैलाई समेटेर, सबै पक्षका साथीहरूलाई एक ठाउँमा ल्याएर नयाँ नेतृत्व ल्याउन सकियो भने चाहिँ त्यसले नेपाली कांग्रेसलाई एउटा उपलब्धिमूलक ठाउँमा पुर्याउँछ भन्ने लाग्छ। संगठन विस्तारको काम गर्न सकिन्छ। हामी महानगर सभापतिहरूको कुरा पनि यही हो। विशेष महाधिवेशनले कतै पार्टीलाई फेरि अर्को दुरुगामी नकारात्मक असर पार्छ कि, एक–आपसमा फुटको स्थिति सिर्जना हुन्छ कि, गुटगत राजनीति अझै हावी हुन्छ कि! बरू त्योभन्दा राम्रो नियमित महाधिवेशनमा जान पाए राम्रो हुन्छ भन्ने हाम्रो बुझाइ हो।
संस्थापन पक्षले त मंसिरमा महाधिवेशन गर्न समय पुग्दैन भनेर भनिरहेको छ। तपाईँहरूले चाहिँ एक महिनाभित्रै महाधिवेशन गर्न सकिने कार्यतालिका नै प्रस्ताव गर्नुभएको छ। के मंसिरमै महाधिवेशन गर्न सम्भव छ?
हाम्रो निष्कर्ष चाहिँ के हो भने जो साथीहरू जुन–जुन पदमा बस्नुभएको छ र जसरी काम गरिरहनु भएको छ, उहाँहरू वास्तवमै कांग्रेसको महाधिवेशन गराउने बाटोमा लाग्नुभयो भने गराउन नसकिने हैन। आरामले गर्न सकिन्छ। अहिले त जुन हिसाबले काम हुनुपर्थ्यो, त्यो हिसाबले काम नभएको कारणले यसो भन्ने बहाना हो। केन्द्रीय कार्यसमिति र केन्द्रीय पदाधिकारीज्यूहरू चाहिँ त्यो कुरामा दत्तचित्त भएर नलागेकोले कांग्रेसको महाधिवेशन आलटाल हुँदै गएको हो।
केन्द्रमा जिम्मेवारी लिएकाहरुले काम गरेनन् भन्ने आरोप हो तपाईंको?
त्यो भन्दा पनि समय थप गर्ने सुविधा छँदैछ भन्ने कोणबाट बढी सोचियो। समय थप गर्ने समय सीमा छँदैछ, विधानले दिएको व्यवस्था छँदैछ, त्यो विधानलाई टेकेर सत्तामा हालीमुहाली गर्नको लागि र भोलि फेरि निर्वाचनमा टिकट वितरण गर्न हामीले नै पाउँछौँ भन्ने मनसाय बोकेर केही साथीहरू पार्टीमा सक्रिय छन्। नेताहरू हाम्रै हातमा पार्टी रहिरहोस् र हामीले नै टिकट वितरण गर्न पायौँ भने भोलि फेरि सत्ताको खेलमा हामी हाबी हुन्छौँ भन्ने मनसायले केही समय टारेर अघि बढ्न खोज्दा यस्तो अवस्था आएको हो। दिनरात काम गर्ने हो भने महाधिवेशन गर्न नसकिने भन्ने हुँदैन।
महाधिवेशनको कार्यतालिका ल्याउने त केन्द्रीय समितिले हो, तपाईंहरू महानगर सभापतिले नै ल्याइदिनुभयो
हामीले किटान गरेको होइन, सुझाव मात्रै दिएको हो। यसरी गयो भने महाधिवेशन गर्न सम्भव छ, महाधिवेशन गर्नलाई कुनै गाह्रो कुरा होइन भनेको हो। महाधिवेशन गर्ने इच्छा शक्ति लिएरै केन्द्रीय समिति अथवा केन्द्रीय पदाधिकारी साथीहरूले यो मितिदेखि यो मितिसम्म गर्ने भनेर लाग्दा किन हुँदैन? महाधिवेशन आरामले गर्न सकिन्छ भन्ने हाम्रो एउटा सुझाव हो। त्यही कार्यतालिकालाई मानेर केन्द्रीय समितिले निर्णय गर्नुपर्छ भन्ने छैन, तर त्यो मोडलमा जान सकिन्छ।
चुनावअघि नियमित र विशेष महाधिवेशन पनि भएन र केन्द्रीय समितिले आफ्नो कार्यकाल थप्यो भने तपाईंहरूको भूमिका के हुन्छ अब ?
अब त कुनै किन्तु परन्तु वा कुनै पनि हालतमा कांग्रेसको अहिलेको समितिको मिति थपिँदैन। यो कुरा चाहिँ देशभरका साथीहरूको बीचमा भएको संवाद र भएका गतिविधिले देखाउँछ। चाहे महाधिवेशन नियमित होस् वा विशेष, महाधिवेशन गर्नै पर्छ। अब कार्यकाल थप्ने कल्पना कसैले नगरे हुन्छ। यदि नेतृत्वमा रहेका आदरणीय अग्रज नेताहरूको त्यो मनसाय छ भने पार्टीभित्र ठूलो विद्रोह हुन्छ र त्यो विद्रोहलाई उहाँहरूले ह्यान्डल गर्न सक्नुहुन्न। जसरी जेनजी विद्रोहले अहिलेको अवस्था आयो, पार्टी रूपान्तरणतिर अघि बढेन भने अकल्पनीय विद्रोह हुने निश्चित छ।
त्यो विद्रोह कस्तो हुनेछ?
त्यो आउने समयको कुरा हो। जसरी यसपटक देशमा नसोचेको आन्दोलन भएर सत्ता परिवर्तन भयो, त्यसरी नै कांग्रेसभित्र पनि नसोचेको एउटा विद्रोह हुनेछ। त्यसले उहाँहरूलाई पार्टीबाट विस्थापित गर्ने रणनीतिमा अहिलेका ग्राउन्ड लेभलका कार्यकर्ता र तल्लो तहमा काम गर्ने साथीहरू लागिसक्नुभएको छ। नेताहरुले यो कुरा बुझ्नपर्छ। त्यसैले महाधिवेशनलाई टार्ने अथवा विशेष महाधिवेशन नगराउने नियमित महाधिवेशन पनि नगराउने र यही कार्य समितिलाई निरन्तरता दिएर एक वर्ष तान्ने भन्ने उहाँहरूको सपना छ भने म कृपया नेताजीहरूलाई आग्रह गर्न चाहन्छु, यो सपना तपाईँहरू छोड्दिनुस्, किनभने तलबाट बिस्तारै–बिस्तारै आगो बलिरहेको छ। कहाँ गएर बिस्फोट हुन्छ, तपाईँहरूले थाहा पाउनुहुने छैन। अब कुनै पनि बहानामा महाधिवेशन टार्न पाइँदैन, महाधिवेशन हुन्छ, महाधिवेशन गर्नुपर्छ र महाधिवेशन जसरी पनि हुन्छ भनेर देशभरीका कार्यकर्ताले भनिरहेका छन्। त्यही अनुसार हुन्छ।
सुरेन्द्रमान विजुक्छे, पोखरा महानगरका सभापति
अन्तर महानगर कार्यसमिति बैठक नै बसेर कांग्रेसको नियमित महाधिवेशन माग गर्नुपर्ने अवस्था किन आयो?
ललितपुर महानगर समिति सभापति शुभानन धाख्वाको अध्यक्षतामा हामी नेपालका ६ वटै महानगर सभापतिहरूको बैठक बसेर नियमित महाधिवेशनको माग गरेका हौं। पार्टीको विधानअनुसार पनि अहिले महाधिवेशन गर्ने समय हो। जेनजी आन्दोलनपछि पार्टीको नेतृत्व वर्ग देखेर कार्यकर्तामा निराशाको भावना बढेको छ। पार्टीलाई गतिशील बनाउन र कार्यकर्तालाई निराशाबाट उत्साह जगाउन पनि महाधिवेशन हुनुपर्छ भनेर हामीले माग राखेका हौं। सरकारले फागुन २१ गते निर्वाचनको मिति तोकेको छ। निर्वाचनबाट पार्टीलाई बलियो रूपमा अघि सार्न पनि महाधिवेशन अनिवार्य छ। त्यही भएर हामीले दवाब दिएका हौं।
विशेष महाधिवेशनका लागि पनि ५४ प्रतिशत महाधिवेशन प्रतिनिधिहरूले हस्ताक्षर गरेका छन्। नियमित नभए विशेष महाधिवेशन गर्दा के हुन्छ?
हामीले नियमित महाधिवेशन नै गर्न सकिन्छ भनेर दवाब दिएका हौं। नियमित महाधिवेशन नहुने भए विशेष महाधिवेशन भए पनि हुनुपर्छ। यसका लागि ५४ प्रतिशत महाधिवेशन प्रतिनिधिले हस्ताक्षर गरेर बुझाइसक्नुभएको छ। नियमित महाधिवेशन हुन सक्यो भने तल्लो तहदेखि केन्द्रसम्म नयाँ नेतृत्व आउँछ। गुट उपगुटको अवस्था अन्त्य हुन्छ। तलैबाट पार्टी बलियो बनाउने हो भने त नियमित महाधिवेसन हुनुपर्यो नि! नेतृत्वको शैली देखेर साथीहरू वाक्क परेको अवस्थामा छन्। नियमित महाधिवेशनबाट सबै तहका समिति निर्वाचित भएर आउँछन् र पार्टीमा उत्साह पनि बढेर आउँछ।
मंसिरमा महाधिवेशन गर्न संस्थापन पक्षले समय नपुग्ने भनिरहेको छ, तपाईंहरूले एक महिनाभित्रै महाधिवेशन गर्न सकिने कार्यतालिका नै प्रस्ताव गर्नुभयो, यो सम्भव छ?
कतिपय नेताहर"ले नियमित वा विशेष दुवै खाले महाधिवेसन निर्वाचन अघि सम्भव छैन भनेको मैले पनि सुनेको छु। हामीले सम्भव छ भने कार्यतालिका पनि प्रस्ताव गरेका छौं। जसअनुसार २ हप्तामा क्रियाशील सदस्यता टुंग्याउन सकिन्छ। वडा अधिवेशन, जिल्ला अधिवेशन हुँदै केन्द्रीय महाधिवेशन गर्न सकिन्छ भनेर हामीले कार्यतालिका नै केन्द्रीय कार्यालयमा पेस गरेका छौं। यसरी काम गर्यो भने सम्भव छ भनेर हामीले भनेका छौं। काम गर्ने हो भने त असम्भव छैन। काम नै नगर्ने अनि भ्याउँदिन भनेर हुन्छ? कामै नगरेपछि कसरी सम्भव हुन्छ। जे पनि सम्भव हुन्छ एक महिनामा। संस्थापन पक्ष भन्छ, अर्को पक्ष भन्छ, यसरी पार्टी बलियो हुँदैन। उहाँहरूले चुनावअघि महाधिवेशन सकिँदैन भनेकै भएर हामीले यो यो काम गर्यो भने सकिन्छ भनेर कार्यतालिका दिएका हौं। पार्टीको केन्द्रीय समिति बैठक आज बस्दैछ। बैठकले महाधिवेसनको कार्यतालिका ल्याउनुपर्यो।
महाधिवेशन कार्यतालिका ल्याउने केन्द्रीय समितिले हो, महानगर सभापतिहरूले किन प्रस्ताव ल्याउनुभएको?
हामी अन्तर महानगर समितिले पार्टीको महाधिवेशन बोलाउने होइन। कार्यतालिका पनि हामीले ल्याउने होइन। हामीले केन्द्रीय समितिले अब विधानअनुसार तत्काल महाधिवेशनको कार्यतालिका ल्याओस् भनेर दवाब दिएका हौं। महाधिवेशन गर्न सकिँदैन भन्ने नेताहरूलाई यसरी काम गर्यो भने सकिन्छ भनेर कार्यतालिका दिएका हौं। केन्द्रीय समितिलाई दवाब दिनकै लागि हामीले महाधिवेशनको तालिकासहित प्रस्ताव ल्याएका हौं। पार्टीका कार्यकर्ता र जनतामा देखिएका निराशा हटाउन पनि नेपाली कांग्रेसले महाधिवेसनमार्फत पार्टी रूपान्तरण र नेतृत्व परिवर्तन गर्न जरूरी छ। यसो गर्न सकियो भने फागुन २१ गतेको चुनावबाट पार्टी थप बलियो भएर आउन सक्छ।
चुनावअघि नियमित वा विशेष महाधिवेशन केही पनि भएन र केन्द्रीय समितिले कार्यकाल थप गर्यो भने तपाईंहरूको भूमिका के रहन्छ?
हामीले सबैजसो नेतालाई महाधिवेशन हुनुपर्छ भनेर आएका छौं। केन्द्रीय समितिको आजको बैठकले कार्यतालिका ल्याउँछ कि ल्याउँदैन भनेर हेर्छौं। कार्यतालिका नल्याए फेरि हामी बैठक बस्छौं। समयमै महाधिवेशन गराउन हामीले हाम्रो ठाउँबाट दवाब दिन्छौं। अहिलेको नेतृत्व वर्ग देखेर नैराश्यमा रहेका साथीहरूलाई आशावादी बनाउन पनि महाधिवेशनको विकल्प छैन। जेनजी पुस्ता अहिलेको राजनीतिको मुलधारमा छन्। उनीहरूलाई पनि विश्वासमा लिनुपर्छ। पार्टीमा रूपान्तरण आवश्यक छ। यसका लागि पनि महाधिवेशन हुनुपर्ने भएकाले हामी केन्द्रीय समिति बैठक पश्चात फेरि अन्तर महानगर समितिको बैठक बस्छौं र अब कसरी जाने भनेर बाटो तय गछौं।
मणिन्द्रलाल श्रेष्ठ (नेपाली), वीरगन्ज महानगरका सभापति
अन्तर महानगर कार्यसमिति बैठक नै बसेर नेपाली कांग्रेसको नियमित महाधिवेशन माग गर्नुपर्ने अवस्था किन आयो?
पहिलो, मंसिरमा यो कार्यसमितिको समय सकिन्छ। एउटा प्रजातान्त्रिक पार्टीले समय सकिएपछि महाधिवेशन त गराउनैपर्छ। नियमित सकिएन भने विशेष महाधिवेशनमा जानु नै पर्छ।
दोस्रो, नयाँ परिस्थिति आयो देशमा। नचाहँदा नचाहँदै पनि नयाँ परिस्थिति आएको छ। भ्रष्टाचार निर्मुल र थितिको व्यवस्था कायम गर्न पार्टीभित्र कता कता अहिलेको नेतृत्व चुकेको जस्तो छ। त्यसो हुँदा फ्रेस म्यान्डेड र फ्रेस नेतृत्वमा जानु नै पर्छ। त्यसका लागि नियमित महाधिवेशनमा जानुपर्ने माग राखिएको हो।
तेस्रो, हामीलाई लाग्छ, हामी मात्रै हैन, सामान्य कांग्रेसको कार्यकर्तालाई पनि के लाग्छ भनेदेखि यो कार्यसमितिको नेतृत्वमा हामी चुनावमा जान सक्दैनौं। जनताले स्वीकार्दैनन् भन्ने निष्कर्ष हाम्रो छ। यही तीन वटा कारण हो ।
विशेष महाधिवेशनका लागि पनि महाधिवेशन प्रतिनिधिहरूले हस्ताक्षर गरेका छन्, नियमित नभए विशेष महाधिवेशन गर्दा हुन्छ भन्ने हो?
हैन हैन हाम्रो पहिलो माग नियमित महाधिवेशन हो, किनभने विशेष महाधिवेशनमा पुरानै महाधिवेशन प्रतिनिधिहरूले भोट खसाउने भएको हुनाले नयाँ फ्रेस म्यान्डेडमा धेरै युवा साथी आउन सक्ने सम्भावना छ। त्यसले गर्दा नियमितमै जानुपर्छ भन्ने हाम्रो पहिलो चाहाना हो तर तपाईंले भनेजस्तै विशेष महाधिवेशन दर्ता भइसकेको छ, अब विशेष महाधिवेशनलाई रोक्ने एउटै बाटो भनेको नियमित महाधिवेशन हो। नियमित महाधिवेशन समयमा नगरेको अवस्थामा ९० दिनभित्र विशेष महाधिवेशन त गर्नु नै पर्छ। किनभने बहुमतले ५४ प्रतिशतले माग गरिसकेको छ, यो त कुनै कारण रोकिन्न। विशेष महाधिवेशन आत्मा मिलेर गर्नुपर्ने महाधिवेशन हैन, विषम परिस्थितिमा गर्नुपर्ने महाधिवेशन हो। अहिले जुन तितोपन र खटास आइरहेको अवस्थामा विशेष महाधिवेशनमा जानु पर्दा पार्टीलाई घाटा लाग्न सक्ने अवस्था छ। त्यो भएर नियमित महाधिवेशनमा जानु राम्रो हुन्छ।
पार्टीभित्रै तितोपना आएको हो कि बाहिरको कुरा हो?
बाहिरको माहोल पनि तितोपन छ। अहिले तुरून्तै केही न केही कदम उठाएनौं भने कांग्रेसलाई पनि पत्याउने अवस्था छैन। हामीमा पनि कमी कमजोरी छन नभएको हैन। कांग्रेसले धेरै कमीकमजोरी गर्यो। नेतृत्वले कमी कमजोरी गरेकै हो। त्यसलाई स्वीकार्नैपर्छ। पार्टीभित्र पनि हेर्नुस् अब प्रजातान्त्रिक पार्टी हो। गुट उपगुट त हुन्छ। त्यो झन् चरम विन्दुमा पुग्न सक्ने अवस्था आउन सक्छ। विशेष महाधिवेशन बाध्यात्मक अवस्था हो, भोलि नियमित महाधिवेशन गर्न मानेनन् भने विशेष महाधिवेशन गर्नु नै पर्छ।
मंसिरमा महाधिवेशन गर्न कांग्रेस संस्थापन पक्षले समय नपुग्ने भनिरहेको छ, तपाईंहरूले एक महिनाभित्रै महाधिवेशन गर्न सकिने कार्यतालिका नै प्रस्ताव गर्नुभयो, यो सम्भव छ?
सबैभन्दा पहिलो कुरा नियत हुनुपर्छ, मैले मेरो पार्टी बचाउने, देश बचाउने, देशलाई सही ल्याण्डिङ गराउन सक्ने नियत हुनुपर्छ। नियत भयो भने हामीले आरामले एक डेढ महिनामा महाधिवेशन गराउन सक्छौं। मंसिरको अन्तिम हप्तामा भएन भने पुसको पहिलो हप्तामा हुन्छ। तर सुरूवात त गर्नुपर्यो। तपाईंलाई म उदाहरण दिन्छु- पहिलो कुरा, के छ भने अहिले हामीले नयाँ क्रियाशील सदस्यता नदिने, त्यो अवस्था छैन। देशमा पनि अवस्था अनुकूल छैन, पार्टीभित्र पनि अवस्था अनुकूल छैन। त्यसले अहिले अल्झाउने काम गर्छ। नयाँ क्रियाशील नदिउँ, जुन छ छ।
दोस्रो कुरा के छ भने, देशभर पार्टी कार्यालय जलाएको हुँदा डकुमेन्ट जलेको अवस्था छ। केही जिल्लामा क्रियाशील सदस्यता नवीकरण भएको छैन, हामीले के गर्नुपर्छ भनेदेखि केन्द्रले नै अटोमेटिक ०७८ को क्रियाशीललाई नवीकरण गर्नुपर्छ। त्यसपछि जो मरेका छन्, या कसैले पार्टी छोडेर गएका छन् भने १० दिनको दाबी विरोधको समय दिने, १० दिनपछि दाबी विरोध आएन भने अन्तिम रिपोर्ट बनाएर पेस गर्ने, फाइनल भनेर जिल्ला जिल्लामा लिष्ट पठाइदिने सकियो। यति गर्नका लागि ६ महिना लाग्छ र?
क्रियाशिल साथीहरू बितेका छन् भने वा पार्टी छोडेर गएका छन् भने सम्बन्धित समितिले नाम पठाउँछन्, छानबिन हुन्छ १० दिनभित्रमा छोडेर गएको रहेछ, मृत्यु भएको रहेछ भने नाम काटेर पठाइदिने हो। त्यसको लागि छ महिना लाग्दैन। १०, १५ दिनमा हुने काम हो। त्यसैगरी बुथको अधिवेशन देशैभरी एकैदिनमा गर्न सकिन्छ, ५/१० दिनपछि क्षेत्रिय अधिवेशन गरायो, जिल्ला, नगर लगायत अरू अधिवेशन त महाधिवेशन पछि पनि गर्न सकिन्छ। जुन जिल्लाले भ्याउँछ अगाडि नै गर्छ, जसले भ्याउँदैन महाधिवेशनपछि गर्छ। नियत हुनुपर्छ आरामले गर्न सकिन्छ।
महाधिवेशन कार्यतालिका ल्याउने केन्द्रीय समितिले हो, महानगर सभापतिहरूले किन प्रस्ताव ल्याउनुभएको?
केन्द्रीय समितिले नै ल्याउने हो, तर आइडिया त दिन सकिन्छ। हामीले आइडिया दिएको हो, यसरी गर्न सकिन्छ भनेर। महाधिवेशन गराउने भनेको ६ वटा महानगरभित्रै हुने हो। अरू ठाउँमा गराउन गाह्रो छ किनभने ६ वटा महानगरमा क्रियाशील सदस्य बढी छ, महाधिवेशन प्रतिनिधि बढी छ। या त विराटनगरमा गर्नुपर्छ, या वीरगञ्जमा गर्नुपर्छ, या चितवन, पोखरा, काठमाडौं, ललितपुर। हामी जिम्मेवारी लिन सक्छौं भनेर देखाएको पनि हो। तपाईंहरू यसो यसो गर्नुस्, हामी जिम्मेवारी लिन्छौं भनेर पार्टीलाई भनेको हो।
तपाईंहरू ६ जना सभापतिको एक मत छ?
एक मत छ, हामी छ जनाको मात्रै हैन, देशका तमाम क्रियाशील साथीहरूको एकमत छ। यो ५४ प्रतिशत पुगेको हो, भोलि विशेष महाधिवेशन भयो भने यो भन्दा बढी हुन्छ। चुनाव नै हुने हो भने यो भन्दा बढ्छ।
चुनावअघि नियमित वा विशेष महाधिवेशन केही पनि भएन र केन्द्रीय समितिले कार्यकाल थप गर्यो भने तपाईंहरूको भूमिका के रहन्छ?
बहुत चाखलाग्दो र डरलाग्दो कुरा तपाईले गर्नुभयो। जतिसुकै जेनजी आन्दोलन भनौं, चाहे माओवादी भनौं, चाहे एमाले भनौं। यदि नेपाली कांग्रेसले ठोस निर्णय गर्न सकेन भने राम्रो अवस्था आउँदैन, यो हाम्रो ठम्याइँ हो, अरूले के भन्छ थाहा भएन। किनभने प्रजातान्त्रिक पार्टी हो। हामीले यदि राम्रो दिशा दिन सकेनौं, नेपालमा समाज र जनतालाई भने राम्रो अवस्था आउँदैन। त्यसले गर्दाखेरि यदि जर्बजस्ती गरियो, पार्टीभित्र अहिले यो आवाजलाई दवाउन खोजियो भनेपछि जस्तोसुकै अवस्था आउन सक्छ, अकल्पनीय, नसोचेको अवस्था आउन सक्छ। त्यो राम्रो हुँदैन। त्यो कुरा हाम्रो नेताहरूले बुझ्छन्।
तपाईंहरूको भूमिका के हुन्छ सोधेको त्यो हो?
परिवर्तनको पक्षमा हामी छौं, अहिले देशले जुन चिज माग गरेको छ, त्यसको पक्षमा हामी छौं। महाधिवेशन नभए पार्टी भित्र भयावह अवस्था आउन सक्छ। अहिले नै त्यो अवस्था आएको छैन, आउँदा पनि आउँदैन। आएको खण्डमा फेरि कुरा गरौंला।
अहिले जेनजीले जुन माग गरेको छ त्यसैको पक्षमा हो तपाईंहरू?
जेनजीभन्दा पनि सुशासन, भ्रष्टाचारमुक्त होस् र देशले एउटा निकास पाओस्। जेनजीले उठाएको कुरा पनि धेरै राम्रो हो तर सरकार जेनजीको मर्मअनुसार अघि बढ्न सकेको देखिरहेको छैन। चुनाव गर्ने कुरा गर्नुहुन्छ, अहिलेसम्म चुनावको कुनै माहोल देखिँदैन। हामीले सुरक्षाको कुनै अनुभूति पाइरहेका छैनौं। त्यतातिर पनि डर छ, ठूलो समस्या छ। हामी चाहान्छौं देशले निकास पाउनका लागि चुनाव आवश्यक छ। कांग्रेसले चुनावमा भाग लिन्छ, सरकार गम्भीर नभएर चिन्ता लागेको छ।
तपाईंहरूको यो सक्रियता जेनजीको आन्दोलन पछि मात्रै किन देखियो?
हामीले बारम्बार यो कुरा बोलेको हो, मिडियाले नै चासो नदिएकोले हाइलाइट नभएको हो। जेनजीको आन्दोलनका कारण मिडियाले चासो दिएको छ, पार्टी भित्रको वेथितिविरूद्ध बारम्बार कुरा उठाएको हो। हाइलाइट मात्रै नभएको हो। बारम्बार कुरा उठाएका हौं। हामीले सारा कुरा उठाउन सक्दैनौं, मर्यादा पनि हुन्छ। हाम्रो तहबाट हामीले उठाउनुपर्ने कुरा उठाएका छौं। ठूलो पार्टी भएकोले अलि अलि कुरा दब्ने काम पनि हुन्छ, भएको छ। मर्यादामा रहेर कुरा उठाएका छौं।
चित्रसेन अधिकारी, भरतपुर महानगरका सभापति
अन्तर महानगर कार्यसमिति बैठक नै बसेर कांग्रेसको नियमित महाधिवेशन माग गर्नुपर्ने अवस्था किन आयो?
अहिले देश विषम परिस्थितिमा गुज्रिरहेको छ। युवाहरुले ठूलो आन्दोलन गरे। विद्रोह गरे। उनीहरूको परिवर्तनको चाहना छ। यो अवस्थामा महाधिवेशन गर्दा पार्टीमा युवाहरूको आकर्षण बढ्न सक्छ। महाधिवेशनमार्फत युवाहरु नेतृत्वमा पुग्न सक्छन् भन्ने चाहना हो। यसले आगामी फागुनमा हुने निर्वाचनमा राम्रो परिणाम ल्याउन सघाउँछ।
विशेष महाधिवेशनका लागि पनि ५४ प्रतिशत महाधिवेशन प्रतिनिधिहरूले हस्ताक्षर गरेका छन्, नियमित नभए विशेष महाधिवेशन गर्दा के हुन्छ?
पार्टीको नियमित महाधिवेशन गर्ने समय भइसक्यो नि त। महाधिवेशन गर्न अझै १/२ वर्ष नै लाग्ने भएको भए विशेष महाधिवेशन भने पनि गरौं भन्नु ठीक थियो। तर नियमित महाधिवेशन नै गर्ने समय भइसक्यो। यो अवस्थामा विशेष आवश्यक छैन भनेका हौं। अर्को कुरा नियमित महाधिवेशन गर्दा तल्लो तहबाटै नयाँ युवाहरूले अवसर पाउनुहुन्छ। विशेष गर्दा पदाधिकारी परिवर्तन होलान् नयाँ युवाहरू बञ्चित हुने अवस्था आउनसक्छ। नियमित महाधिवेशनले पार्टीलाई एक ढिक्का पनि बनाउँछ।
मंसिरमा महाधिवेशन गर्न कांग्रेस संस्थापन पक्षले समय नपुग्ने भनिरहेको छ, तपाईंहरूले एक महिनाभित्रै महाधिवेशन गर्न सकिने कार्यतालिका नै प्रस्ताव गर्नुभयो, यो सम्भव छ?
गर्न चाहे सम्भव छ। क्रियाशील सदस्यताको काम धेरैजसो जिल्लामा सकिएको छ। बाँकीलाई केही समय दिए पुग्छ। त्यसपछि निश्चित समय तोकेर वडा, नगर, क्षेत्र, जिल्ला, प्रदेशको अधिवेशनका गर्ने। अनि केन्द्रीय महाधिवेशन गर्ने। हामी समय तालिका नै बनाएर प्रस्ताव गरेका छौं। यसमा नसक्ने भन्ने कुरै हुँदैन।
महाधिवेशन कार्यतालिका ल्याउने केन्द्रीय समितिले हो, महानगर सभापतिहरूले किन प्रस्ताव ल्याउनुभएको?
कार्यतालिका ल्याउने केन्द्रीय समितिले नै हो। आज केन्द्रीय समितिको बैठक बस्दै गर्दा हामीले समितिको ध्यानाकर्षण गराएका हौं। बेलैमा घचघच्यायो भने यसको प्रभाव पनि पर्छ भनेर महानगर कार्यसमितिको बैठक बसेर निर्णय गरिएको हो। यो सबैको चाहना र आह्वानको आधारमा भएको कुरा हो।
चुनावअघि नियमित वा विशेष महाधिवेशन केही पनि भएन र केन्द्रीय समितिले कार्यकाल थप गर्यो भने तपाईंहरूको भूमिका के रहन्छ?
यो त सम्भव नै छैन। यो केन्द्रीय समितिको बैठकले महाधिवेशनको मिति नतोकी सुखै छैन। विषम परिस्थिमा पार्टी सभापतिले कार्यवहाक तोकिसक्नुभएको छ। पदाधिकारीका आ-आफ्नै धारणा छन्। यो अवस्थामा हामी यथास्थितिमा बस्यौं भने भोलि पार्टीलाई ठूलो असर पर्छ। त्यसैले केन्द्रीय समितिले म्याद थप्ने निर्णय गर्दैन।
म्याद थप्ने जस्ता निर्णय भइहाले के गर्नुहुन्छ त?
त्यो भयो भने पार्टीभित्र विद्रोह चल्नसक्छ। पार्टी एक ढिक्का हुँदैन। यसको गम्भीर असर आगामी चुनावमा पर्छ। बरू मंसिरमा नसके १-२ महिना ढिला गर्दा बिग्रिँदैन। चैतमा गर्दा पनि हुन्छ महाधिवेशन। तर मिति त यो बैठकले तोक्नैपर्छ।
चुनावअघि महाधिवेशन नहुने सम्भावना पनि छ?
होइन। सबैको कुरा मिल्यो भने त त्यो पनि हुन सक्ने भयो नि! मंसिरमा नसक्ने पुस, माघमा गर्दा फागुनको संसदीय निर्वाचनलाई असर गर्ने भयो भने त सबैको सहमतिमा चैतमा गर्दा पनि भयो नि भन्न खोजेको। जसरी पार्टी एक ढिक्का हुन्छ, युवाहरूको माग पनि सम्बोधन हुने, असहज परिस्थिति नआउने गरी केन्द्रीय समितिले निर्णय गर्नुपर्छ।
***
-1746009348.jpg)
