बैंक तथा वित्तीय संस्थाहरूले राष्ट्र बैंकमा राख्ने रकम क्रमशः घट्दै गएको छ।
बैंक तथा वित्तीय संस्थाहरूले कर्जा लगानी गरेर बचेको रकम राष्ट्र बैंकमा राख्छन्। अहिले यसरी राखिने रकम कम हुँदै गएको देखिएको हो। यसले बैंकहरूको कर्जा प्रवाह बिस्तारै बढ्दै गएको संकेत गर्छ।
बैंकहरूले कर्जा लगानी गर्न नसक्दा राष्ट्र बैंकमा यसरी राखिने रकम बढ्दै जान्छ। जति कर्जा लगानी बढाउन सक्छन् त्यति नै कम रकम राख्छन्।
बैंकहरूले आफूसँग भएको सबै रकम कर्जा लगानी गर्न पाउँदैनन्। निक्षेप झिक्न आउने सर्वसाधारण लगायतलाई दिनुपर्ने भुक्तानी नरोकियोस् भनेर निक्षेप संकलन, चुक्ता पुँजी लगायत रकमको कम्तीमा २० प्रतिशत तरल सम्पत्तिको रूपमा राख्छन्। जतिबेला चाहिन्छ त्यो बेला झिक्न सकियोस् भनेर बैंकहरूले यस्तो सम्पत्तिको रूपमा राखेका हुन्छन्।
यस्ता सम्पत्ति भनेको सरकारी ऋणपत्रहरू नै हुन्। केही रकम नै पनि बैंकहरूले राष्ट्र बैंकमा राख्छन्।
त्यसबाहेक राष्ट्र बैंकले बैंकमा बढी पैसा हुँदा तान्न र आवश्यक पर्दा पठाउने गरी विभिन्न वित्तीय उपकरण जारी गरिरहेको हुन्छ। पछिल्लो समय बैंकहरूले कर्जा लगानी गर्न नसकिरहेको कारण धेरै रकम यसरी राष्ट्र बैंकमा राखिरहेका थिए।
कात्तिक २० गते यसरी राष्ट्र बैंकमा रहेको बैंकहरूको रकम चार खर्बसम्म थियो। लामो समयसम्म यस्तो रकम तीन खर्ब माथि नै रह्यो।
अहिले भने यस्तो रकम घट्न थालेको छ। राष्ट्र बैंकमा रहेको बैंकहरूको यस्तो रकम माघ १० गतेयता लगातार तीन खर्बभन्दा तल नै छ। अन्तिम पटकको सार्वजनिक तथ्यांक अनुसार माघ २२ गते बैंकहरूको दुई खर्ब ६९ अर्ब रूपैयाँ राष्ट्र बैंकमा थियो।
यसले बैंकहरूको कर्जा विस्तारमा सुधार आउन थालेको संकेत गरिरहेको छ। राष्ट्र बैंकले तान्न खोजेको भन्दा कम रकम बैंकहरूले राख्न थालेका छन्। बैंकहरूले पाउने ब्याज पनि बढेकाले कर्जा विस्तार हुन थालेको संकेत देखिएको हो।
राष्ट्र बैंकले बैंकहरूबाट माघ १५ र माघ २० गते क्रमशः ४० अर्ब र ३० अर्ब रूपैयाँ तान्न खोजेको थियो। दुवै पटक बैंकहरूले कम रकम राखेका छन्। दुवै पटक करिब १५ अर्ब रूपैयाँको दरमा मात्रै बैंकहरूले रकम राखे। अन्तिम पटक माघ २० गते बैंकहरूले ३ प्रतिशत ब्याजदरमा पैसा राखेका हुन्।
ब्याजमा बोलकबोल गर्दा नै यही एउटै दरमा गरेका थिए।
सोभन्दा अघि माघ १५ मा भने बैंकहरूले २.९७ प्रतिशतदेखि ३ प्रतिशतसम्म ब्याज मागेका थिए। सो समय बैंकहरूले औसत २.९९ प्रतिशत ब्याज पाएका थिए।
राष्ट्र बैंकले आज माघ २३ गते पनि बैंकहरूबाट २० दिनका लागि थप ३५ अर्ब रूपैयाँ तान्न लागेको छ। बुधबारै बैंकहरूले यसअघि राखेको १८ अर्ब १५ करोड रूपैयाँको अवधि सकिएको छ।
त्यसैले अब बैंकहरूले बुधबार खुलेको ३५ अर्ब बराबर नै रकम राख्ने प्रस्ताव गरे पनि राष्ट्र बैंकमा रहेको मौज्दातमा मात्रै करिब १७ अर्ब थपिने देखिन्छ।
