अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले सुरू गरेको व्यापार–युद्धका कारण अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा सुनको भाउ लगातार उकालो लागिरहेको छ।
ट्रम्पले दोस्रो कार्यकालमा अमेरिकाको प्रमुख प्रतिद्वन्द्वी चीनसँग मात्रै नभएर राम्रो सम्बन्ध भएका क्यानडा, मेक्सिको र युरोपेली देशहरूका उत्पादनमा पनि भन्सार महसुल बढाएर व्यापार–युद्ध सुरू गरेका छन्। यसले अमेरिकी सेयर बजारमा पछिल्लो समय भारी गिरावट आएको छ भने अरू देशको सेयर बजारमा पनि केही हदसम्म प्रभाव पारेको छ।
यस्तोमा लगानीकर्ताले सेयर र अरू वस्तु भन्दा सुरक्षित हुने भएकाले सुन किन्न थालेका छन्।
त्यसै कारणले शुक्रबार अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा सुनको भाउ पहिलो पटक तीन हजार डलर प्रति ट्रोय आउन्स (३१.१ ग्राम) नाघ्यो। त्यसपछि भने यो फेरि घटेर तीन हजार डलरभन्दा केही तल झरेको छ।
यही वर्ष जनवरी २० मा शपथ ग्रहणपछि भाषण गर्दै ट्रम्पले 'अमेरिकाको सुनौलो युग तुरून्तै सुरू हुने' दाबी गरेका थिए।
तर सुनौलो युग सुरू हुनुको साटो उनको व्यापार नीतिका कारण अमेरिकी अर्थतन्त्रमा समस्या देखा पर्न थालेको छ। सुनौलो युग सुरू नभएर सुनको युग सुरू भएको छ। सुनको भाउले नयाँ कीर्तिमान राखेको छ।
नेपालमा पनि शुक्रबार सुनको भाउले नयाँ रेकर्ड बनाएको थियो। शुक्रबार छापावाल सुन प्रतितोला एक लाख ७४ हजार पाँच सय रूपैयाँमा कारोबार भएको थियो। नेपाल सुनचाँदी व्यवसायी महासंघका अनुसार आइतबार भने सुनको भाउ तोलामा चार सय रूपैयाँ कम भयो।
अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा सुनको भाउ सामान्यतया ब्याजदर घट्दा र अमेरिकी डलर कमजोर हुँदा बढ्ने मानिन्छ। तर पछिल्ला केही वर्षमा सुन बजारले यो नियमको उल्लंघन गरेको छ। ब्याजदर बढ्दा र डलर बलियो हुँदा पनि सुनको भाउ बढेको छ।
डलरमा सुनको भाउ सन् २०२३ को सुरूआतपछि झन्डै ६० प्रतिशतले बढेको छ। सन् २०२२ फेब्रुअरीमा रूसले युक्रेनमाथि आक्रमण गरेपछि अमेरिका लगायत पश्चिमा राष्ट्रले पश्चिमा बैंकमा रूसले राखेको खर्बौं डलर रोक्का गरेका छन्।
त्यसपछि धेरै देशले डलर वा युरोमा आफ्नो सम्पत्ति राख्नुभन्दा सुन सुरक्षित हुन्छ भनेर यसमै लगानी गर्न थाले। यसपछि सुनको भाउ बिस्तारै बढ्न थालेको थियो। गत अक्टोबरसम्म भाउ बढेर दुई हजार सात सय डलर प्रति ट्रोय आउन्स नाघेको थियो।
त्यसपछि भने सुनको भाउ खासै नबढ्ने अपेक्षा गरिएको थियो। कतिपय विश्लेषकले त अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा सुनको भाउ सबैभन्दा उच्च विन्दुमा पुगिसकेको भन्दै केही घट्ने ठोकुवा गरेका थिए। नभन्दै त्यसपछि सुनको भाउ केही घटेको पनि थियो।
ट्रम्पले नोभेम्बरमा चुनाव जितेपछि केही बढे पनि उनले दोस्रो कार्यकाल सुरू गर्दा दुई हजार सात सय डलर प्रति आउन्स भन्दा अलिकति मात्रै बढी थियो। पछिल्ला हप्तामा उनले अन्धाधुन्ध व्यापार–युद्ध सुरू गरेपछि सुनको भाउ फेरि अकासिन थालेको हो।
ट्रम्पको व्यापार–युद्ध अमेरिकाका लागि पनि आत्मघाती हुन्छ भनेर डराएका अमेरिकी लगानीकर्ताले ठूलो परिमाणमा सुन किनेकाले भाउ यसरी बढेको हो। उनले दोस्रो कार्यकाल सुरू गरेयता सुनको भाउ झण्डै १० प्रतिशतले बढेको छ।
यो शताब्दीमा ठूला घटना हुँदा सुनको भाउले ऐतिहासिक आँकडा पार गरेको छ। ब्लुमबर्गका अनुसार २००८ को आर्थिक मन्दी पछि सुनको भाउ एक हजार डलर प्रति आउन्स भन्दा उकालो लागेको थियो। त्यस्तै २०१९ को अन्त्यमा सुरू भएको कोभिड महामारीका बेला दुई हजार डलर प्रति आउन्स पुगेको थियो।
अहिले सुनको भाउ तीन हजार डलर प्रति आउन्स नाघेको औंल्याउँदै केही विश्लेषकले ट्रम्पको व्यापार–युद्ध पनि अर्थतन्त्रका लागि २००८ को आर्थिक मन्दी र कोभिड महामारी जत्तिकै नोक्सानदायी हुन सक्ने बताएका छन्।
उनले व्यापार–युद्ध नरोके केही महिनामै सुन तीन हजार पाँच सय डलर प्रति आउन्स पुग्न सक्ने प्रक्षेपण गरेका छन्।
(विभिन्न अन्तर्राष्ट्रिय सञ्चार माध्यमहरूको सहयोगमा तयार पारिएको)
