पछिल्लो पाँच महिनादेखि हरेक महिना नेपालको अन्तर्राष्ट्रिय व्यापार तीव्र रूपमा बढेको छ।
पछिल्ला दुई आर्थिक वर्ष र चालु वर्षको पहिलो तीन महिनासम्म लगातार घटेको आयात निर्यात अहिले लगातार बढ्न थालेको छ। यसले व्यावसायिक कारोबारमा सुधार आएको देखाएको छ।
साउनदेखि असोज महिनासम्म समग्र आयात ४.१७ प्रतिशत र निर्यात ६.११ प्रतिशतले घटेको थियो। कात्तिकदेखि बढ्न थालेको व्यापार फागुन मसान्तसम्म आइपुग्दा आयात ११ र निर्यात ५७ प्रतिशतले बढेको छ।
चालु वर्षको ८ महिनाको अवधिमा ११ खर्ब ४५ अर्ब रूपैयाँ बराबरको आयात र एक खर्ब ५८ अर्ब रूपैयाँ बराबरको निर्यात भएको छ।
भारतीय गुणस्तर चिह्न समयमा नपाउँदा नेपालमा कच्चा पदार्थमा आधारित उत्पादनमूलक उद्योगमा उत्पादन निर्यातमा समस्या देखिएको छ। तर, आयातमा आधारित वस्तुहरूको उच्च मागको कारण निर्यातमा उछाल आएको छ।
फागुन महिनामा मात्रै ३१ अर्ब रूपैयाँ बराबरको निर्यात भएको छ। अघिल्लो वर्ष फागुन महिनामा भएको निर्यातको तुलनामा यो दुई गुणा बढी हो। गत वर्ष फागुनमा १३ अर्ब ७८ करोड रूपैयाँ बराबरको निर्यात भएको थियो।
साउनदेखि फागुन महिनासम्म (८ महिनाको अवधि) एक खर्ब ५८ अर्ब १७ करोड रूपैयाँको निर्यात पुगेको छ। यो निर्यात अघिल्लो वर्षको यिनै महिनाहरूमा भएको निर्यातको तुलनामा ५७ प्रतिशतले बढी हो।
एक खर्ब ५८ अर्ब रूपैयाँको समग्र निर्यातमा ३० प्रतिशत हिस्सा भटमासको तेलको रहेको छ। भटमासको तेल तेस्रो मुलुकबाट आयात गरी भारतमा निर्यात गरिन्छ।
भटमासको तेलको कारोबार बढेसँगै नेपालमा मुख्यत: टिन, प्लाष्टिक र कार्टुन प्याकेजिङको व्यापारमा पनि उल्लेख्य वृद्धि आएको व्यवसायीहरूको भनाइ छ।
अहिले निर्यात बढेका वस्तुहरूमा प्लाइउड बाहेक सबै वस्तुमा भारतीय गुणस्तर चिह्न अनिवार्य गरिएको छैन। फागुन अन्तिम साताबाट प्लाइउडको निर्यातमा पनि समस्या देखिएको प्लाइउड उत्पादक संघले जनाएको छ।
भटमासको तेल, धागो र सूर्यमुखी तेलको उच्च निर्यातको कारण निर्यातमा उछाल देखिएको हो। अघिल्ला दुई वर्ष अत्यधिक मात्रामा निर्यात भएको फलामे पाताको निर्यात भने यो वर्ष उल्लेख्य मात्रामा घटेको छ।
निर्यातमा देखिएको उतारचढावले आयात व्यापारमा पनि असर गरेको छ। गत वर्ष सबभन्दा बढी निर्यात भएको फलामे पाता यो वर्ष २७ प्रतिशतले घटेको छ। फलामे पाता बनाउने पत्रुको आयात ७७ प्रतिशतले घटेको छ।
भटमासको प्रशोधित तेलको निर्यात गत वर्षको तुलनामा ६३ गुणाले बढेको छ। अर्धप्रशोधित यस्तो तेलको आयात ५ गुणाले बढेको छ। अघिल्लो वर्ष आयात गरिएको अर्धप्रशोधित तेल स्टक रहेको कारण पनि यो वर्ष आयातको तुलनामा निर्यातको वृद्धिदर बढी देखिएको हो।
यद्यपि डिजेलपछि सबभन्दा बढी आयात हुने वस्तुमा पनि अर्धप्रशोधित भटमासको तेल नै रहेको छ।
गत आर्थिक वर्षसम्म मासिक औसत निर्यात १२ अर्ब रूपैयाँ बराको थियो। अहिले मासिक ३१ अर्ब रूपैयाँसम्म पुगेको छ।
गत आर्थिक वर्षमा मासिक औसत आयात एक खर्ब ३२ अर्ब रूपैयाँको थियो। यो वर्ष अधिकतम एक खर्ब ६६ अर्ब रूपैयाँसम्म पुगेको छ।
यस्तो छ पछिल्लो पाँच महिनाको आयात निर्यात:
कात्तिक
आयात: एक खर्ब २२ अर्ब ६४ करोड रूपैयाँ
निर्यात: १४ अर्ब ३० करोड
मंसिर
आयात: एक खर्ब ४८ अर्ब १० करोड
निर्यात: २० अर्ब ९९ करोड
पुस
आयात: एक खर्ब ६० अर्ब ८८ करोड
निर्यात: २५ अर्ब १३ करोड
माघ
आयात: एक खर्ब ६६ अर्ब २२ करोड
निर्यात: २८ अर्ब ४२ करोड
फागुन
आयात: एक खर्ब ५७ अर्ब
निर्यात: ३१ अर्ब
