ग्लोबल नेपाली
तीन दिनअघि दाङका पूर्णबहादुर डाँगीको घानामा मृत्यु भयो। २ महिनाअघि दलालमार्फत् घाना पुगेका घर्ती अमेरिका जाने सपना बोकेर गएका थिए। दुबईबाट इजिप्ट हुँदै घाना पुगेका घर्तीको पासपोर्ट भने तोगोमा पुर्याइएको गैर आवासीय नेपाली संघ (एनआरएनए) घानाका अध्यक्ष विकास सुवेदीले बताए।
'मृतकलाई घानासम्म ल्याइपुर्याउने एजेन्टसँग मेरो एकैछिन भेट भयो। आफ्नो घर इटहरी बताउने ती एजेन्टका अनुसार ब्राजिलको भिसा लगाउनको लागि तोगोमा पासपोर्ट पुर्याइएको छ,' सुवेदीले भने, 'मृतकको शव नेपाल पठाउनको लागि लाग्ने खर्च बेहोर्छु भनेका छन्। शव लैजानको लागि एयरलाइन्सले ३ हजार डलरसम्म लिन्छ।'
घानामा सबै प्रक्रिया पुर्याएर मात्र शव पठाउन सकिने सुवेदीले बताए।
तीन वर्षअघि पनि रूकुमका रूपक बोहोराको घानामा मृत्यु भएको थियो। बोहोरा र घर्तीको घानामा मृत्यु भयो। तर अमेरिका जाने क्रममा कतिको जंगलमा, कतिको नदीमा मृत्यु हुन्छ त्यो रेकर्ड कसैसँग हुँदैन।
झण्डै १० वर्षदेखि दलालहरूले अफ्रिकालाई ट्रान्जिट बनाउँदै आएको नाइजेरियामा रहेका एनआरएनएका पूर्वकोषाध्यक्ष हिकमत थापाले सेतोपाटीलाई बताए।
'अफ्रिकादेखि अमेरिका लैजान तस्करहरूको ठूलो च्यानल छ। उनीहरूले कहिले नाइजेरिया, घाना, युगान्डा, केन्या हुँदै ब्राजिल मेक्सिकोतर्फ लैजान्छन्,' थापाले सेतोपाटीसँग भने, '८/१० वर्षदेखि उनीहरूले यहाँ १/२ वर्ष राखेर अन्यत्र लैजाने गरेका छन्। उनीहरूलाई पर्यटन भिसामा ल्याइएको हुन्छ तर सबै अवैध रूपमा बसेका हुन्छन्।'
कोही नेपाली भेट्दा नबोल्न भनेकाले समस्या नपर्दासम्म आफूहरूको सम्पर्कमा कोही नआउने उनले बताए।
खानपिन राम्रो नहुने, मानसिक तनाव अनि बिरामी पर्दा औषधि उपचार समेत राम्रो नहुँदा पीडितलाई थप पीडा पुग्ने थापाको बुझाइ छ।
थापाका अनुसार अमेरिका लैजाने भन्दै ल्याइएका नेपालीहरू अफ्रिकाको सबैजसो देशमा छन्। अमेरिका जाने सपना बोकेर ल्याइएका नेपालीहरूमध्ये ६० प्रतिशतभन्दा धेरै अफ्रिकाबाटै फर्किने थापाको दाबी छ।
'कोही पैसा तिर्न नसकेर, कोही अब पार लाग्दैन भनेर अनि कोही दलालले धोका दिएर नेपाल फर्किन बाध्य हुन्छन्। यहाँबाटै ६० देखि ८० प्रतिशत नेपाल फर्किन्छन्,' उनले भने,'कोही ब्राजिल, चिली कोलम्बियाबाट फर्किन्छन अनि कोही डिपोर्टमा पर्छन्। तर अमेरिका पुग्ने भनेको बढीमा १० प्रतिशत मात्र हो।'
कतिपटक नाइजेरियाका सडकमा अलपत्र परेकाहरूलाई चन्दा उठाएरै नेपाल पठाएको थापाको अनुभव छ।
अफ्रिका पुग्दासम्म पीडितहरूको ३० देखि ४० लाख खर्च भइसकेको हुने भन्दै थापाले अमेरिका पुग्दासम्म ८०/९० लाख खर्च हुने बताए।
थापाका अनुसार अमेरिका पुगेका २/४ जनासम्म कुराकानी गराएर दलालहरूले पीडितलाई शान्त पार्ने र थप पैसा माग्ने गरिरहेका हुन्छन्। अमेरिका लैजाने भनेर ठग्ने दलालसँग घरपरिवारको चिनजान भए पनि उनीहरूले समेत सूचना दिँदैनन्। त्यती मात्र होइन कतिपय दलालहरू आफ्नै परिवार भित्रका हुन्छन्।
'नाइजेरियामा म बस्ने घर नजिकै बस्दा समेत उनीहरूले भेट्दैनन्। हामीजस्तो एनआरएन अभियानमा लागेकाहरूसँग अझै टाढा हुन खोज्छन्,' उनले भने, 'धेरैलाई सहरदेखि टाढा राखिएको हुन्छ।अनि एउटै फ्ल्याटमा १५/२० जना राखिएको हुन्छ भने अरूसँग सम्पर्क गर्यो भने कुरा बिग्रिन सक्छ भनिएको हुन्छ।'
एनआरएनए घानाका अध्यक्ष विकास सुवेदीले दलालको च्यानल तोड्न असम्भव जस्तै रहेको बताए।
'एउटा दलालको पहिचान गर्यो, अर्को जन्मिसकेको हुन्छ। त्यसैले मुख्य कुरा जनचेतना नै हो। घरमा खाने अन्न छैन भन्नेहरूले अमेरिका जाने खर्च कसरी जुटाउँछन् भन्ने गम्भीर कुरा हो,' उनले भने,'तल्लो बाटो हुँदै अमेरिका पुगेकाहरूले समेत अमेरिका जानलाई ऋण दिने रहेछन्। अनि अमेरिका जाने भनेपछि गाउँघरमा पनि ऋण पाइने रहेछ।'
सुवेदीका अनुसार तीन वर्षअघि घानामा मृत्यु भएका बोहरा र अहिले मृत्यु भएका डाँगीको केही संयोग मिलेका छन्। यी दुवै युवा कामको सिलसिलामा मलेसिया गएका थिए। मलेसियाबाटै अमेरिका जाने सपना बोकेर घाना पुगेका हुन् अनि त्यही मृत्युवरण गरे। अनि उनीहरू दुवै एउटै भेगका हुन्। बोहोरा रूकुमका हुन् भने डाँगी दाङका हुन्।
अमेरिका जाने क्रममा अफ्रिका पुगेकाहरूले भोगेका विभिन्न घटनाको साक्षी बनेका सुवेदीले २ वर्षअघि ३/४ जना पीडितहरू देखेका थिए।
दलालले छोडेर भागेपछि उनीहरूलाई आफूसँगै राखेर अमेरिका नजान भनेर सम्झाए। तर ती युवाहरू अर्को नेपाली दलाल खोजेर अमेरिका गए। अहिले बेलामौकामा सुवेदीलाई फोन गरिरहन्छन्।
सेतोपाटी ग्लोबलका अन्य सामग्री पढ्न यहाँ क्लिक गर्नुहोस्
ग्लोबल नेपालीबारे यो इमेलमा सम्पर्क गर्नुहोस्- setopatidebate@gmail.com
