कुम्ह सागर आजको मितिमा नेपालका सुपर स्टार गायक हुन्। उनले ठेट नेवारी शैलीमा गाउने गीत र नेवार भाषाको भजनले देशभरिको युवा पुस्तालाई मोहनी लगाएको छ।
तर देशका यी स्टार गायक आफ्ना एक सहकर्मीको तारिफ गरेर थाक्दैनन्।
उनी हुन्, कुम्ह सागरको ख्वप: ब्यान्डका सदस्य रोजमान महर्जन।
कुम्हले एक कार्यक्रममा भनेका थिए, 'मलाई आफू राम्रो बजाउँछु जस्तो लाग्थ्यो, तर रोजमानले बजाएको सुनेपछि मैले बजाउनै छाडिदिएँ। उनलाई भेट्दा मलाई भगवान भेटेजस्तै भयो।'
रोजमान पनि कुम्हप्रति यस्तै धारणा राख्छन्।
नेपालको संगीत क्षेत्रमा उदाएको यो हिट जोडीमध्ये हामी आज कुरा गर्दैछौं, रोजमानको।
लोकप्रिय नेवारी गीत ‘ऐला लुवया’ का गायक रोजमान प्रायः गितार बोकेर भाइसँग कुलेखानी घुम्न निस्कन्थे। कुलेखानी गएर गितार बजाउँदै गुनगुनाउने क्रममा उनलाई एक्कासि 'ऐला लुवया' शब्द आयो। नेपालीमा यसको अर्थ 'रक्सी खन्याउने' हो।
'मलाई पहिलेदेखि नै नेवारी डान्सिङ नम्बर गीत बनाउन मन थियो। मैले नेवारहरूको बिहे भोजमा रक्सी खन्याएको देखेको थिएँ। यो शब्दमै गीत बनाउँदा हुन्छ भन्ने लाग्यो। त्यसमाथि उखानटुक्का प्रयोग गर्दा दर्शकले रूचाउनुहुन्छ भनेर नेवारी उखान टुक्का हालेर गीत लेख्ने योजना बनाएँ,' उनले केही समयअघि सेतोपाटीसँगको भिडिओ कुराकानीमा भने।
योजना त बनाए तर उनलाई नेवारी उखानटुक्का थाहा थिएन। गीतमा उखानटुक्का राख्नै उनले बुढापाकाको संगत गरे। अनि सार्वजनिक गरे 'ऐला लुवया' को म्युजिक भिडिओ।
पूरा भिडिओ हेर्न यहाँ क्लिक गर्नुहोस्-
भिडिओ सार्वजनिक भएपछि गीत दर्शकहरूले अत्यधिक रूचाए। दर्शकले गीत रूचाएको देखेर उनी आफै छक्क परे।
रोजमानको यो तेस्रो गीत हो। त्यसअघि उनले 'सालुगु गाचा सालेमते’ बोलको नेवारी गीत बनाएका थिए। यो गीतमा प्रयोग गरिएको धुन सयौं वर्ष पुरानो भएको उनी बताउँछन्।
खोकनास्थित कुटुपुखु भजन खल:मा ४० वर्षमाथिका आमाहरू संगीत सिक्न आउँथे। रोजमान पनि त्यहाँ तबला सिकाउन गएका थिए। गायक बिबिन्द्र डंगोलले भने हार्मोनियम सिकाउँथे।
'भजन खल: का एक संस्थापकले सधैं ‘सालुगु गाचा’ भन्दै दुई लाइन गुन्गुनाउनु हुन्थ्यो,' उनले भने, 'त्यो लाइनले मन छोयो, थप बुझ्न खोज्दा उक्त गीत र धुनबारे कसैलाई केही थाहा रहेनछ।'
लोप हुन लागिसकेको धून बचाएर नयाँ पुस्तामाझ पुर्याउनुपर्छ भन्ने भाव उनमा पलायो। त्यसलाई गीत बनाउने विचार गरी नेवार भाषामा अब्बल बिबिन्द्र डंगोललाई गीत लेखिदिन आग्रह गरे र आफूले संगीत संयोजन गरे।
गीत लेखन र संगीतको काम सकियो। उनले भजन खलःकै आमाहरूको आवाजमा गीत रकर्ड गरे। तर उनलाई थाहा थियो- गीत निकालेर मात्र हुँदैन, राम्रो म्युजिक भिडिओ पनि बनाउनुपर्छ।
त्यसका लागि उनीसँग पैसा थिएन। उनीहरूले भजन खलः मा सिक्न आउने प्रत्येक आमाबाट एक हजार रूपैयाँ उठाए र भक्तपुरमा छायांकन गरे। म्युजिक भिडिओ तयार भयो र आफ्नै युट्युब च्यानलमा राखे।
'त्यसअघि एउटा मात्र लिरिकल भिडिओ हालेको च्यानलबाट गीत अपलोड गर्दा तीन दिनमै एक लाखले हेरे,' पहिलोपटक सालुगु गाचा गीत सार्वजनिक भएको पल सम्झदै दंग भएर उनले सुनाए, 'गीत हेरेका सबैले मन पराइदिनुभयो। सबभन्दा छोटो समयमा मिलियन भ्युज पाउने नेवारी गीत भनेर पुरस्कार नै पायो।'
ललितपुरको खोकनामा जन्मे हुर्केका रोजमान महर्जन दाफामा बाजा बजेको सुन्नासाथ त्यहीँ पुगिहाल्थे। त्यहाँ कसरी बाजाहरू बजाइन्छ भनेर चाख लगाएर हेर्थे। बिस्तारै उनले धिमे बजाउन सिके। जति बजाउन सिक्दै गए, अझ नयाँ कुरा सिक्नुपर्छ भन्ने हुटहुटी पलाउँदै गएको उनी सम्झन्छन्।
'दाफामा धिमे बजाउन सिकिरहेको थिएँ,' उनले भने, 'यता रूद्रायणी उच्च माध्यमिक विद्यालयमा गणित पढाउने शिक्षक लक्ष्मी डंगोलले राष्ट्रिय गानमा मादल बजाउन सिकाउनुहुन्थ्यो। मलाई पनि रूचि थियो, सिक्थेँ।'
रोजमानको रूचि देखेर शिक्षिकाले ‘तिमीले अरू बाजा पनि बजाउन सिक्नुपर्छ’ भनेर हौसला दिइन्। मन लागिरहेको कुरा गर्न पाउँदा उनी दंग थिए। स्कुलको गृहकार्य सबै भुलेर उनी मादल र तबला बजाएर घन्टौं बस्थे।
दाफामा बाजा बजाउन सिक्दा गुरूले ताल याद गरेर आउन भन्थे। उनी भने स्कुलको बेन्च ठट्याएर ताल कन्ठ गर्थे।
-1702011828.jpg?timestamp=1702012089723)
-1702011829.jpg?timestamp=1702012101132)
रोजमानका अनुसार कक्षा ९ मा एक कार्यक्रम थियो। त्यहाँ उनले जिम्बे, मादल, तबला र धिमे वाद्यवाधन एकै समयमा बजाए। उक्त प्रस्तुतिको सबैले प्रशंसा गरे। त्यसपछि उनलाई शिक्षकले हेर्ने दृष्टिकोण नै फेरबदल भयो।
'सबैबाट हौसला पाएपछि संगीतमै केही गर्ने हो भने सिक्नुपर्छ भन्ने लाग्यो,' उनले भने, 'गुरूले ‘प्रयाग संगीत समिति’ नामक भारतीय संगीत संस्थानमा बाजाबारे पढाइ हुन्छ भनेर सुनाउनुभएको थियो। त्यहीँ मेजर तबला लिएर डिप्लोमा लागि गुरूसँगै भर्ना भएँ।'
उता संगीतमा डिप्लो गर्दै थिए भने अर्कातिर उनी पिनाकल कलेजमा प्लस-टु पनि गर्दै थिए।
एकदिनको कुरा हो। उनी बिहानै उठेर कलेज जाँदै थिए, बाटोमा एक राजनीतिक दलको अधिवेशन भइरहेको रहेछ। धिमे बजाइरहेको देखेपछि उनलाई पनि जान मन लागिहाल्यो।
उक्त कार्यक्रम टेलिभिजनमा प्रत्यक्ष प्रसारण भइरहेको रोजमानलाई थाहा थिएन। कलेजकै ड्रेसमा धिमे बजाई हिँडेको भिडिओ प्रिन्सिपलले देखे। त्यसपछि एक साता निलम्बन भएको उनी बताउँछन्।
निलम्बन परेको कुरा उनले घरमा सुनाएनन्। पहिलेझैं ड्रेस लगाएर घरबाट निस्किन्थे र काठमाडौं वरिपरि घुम्न जान्थे।
उनले संगीतमा डिप्लोमा गर्दै नै थिए। बाजाको ज्ञान फराकिलो हुँदै गयो। गुरूले सँगै कार्यक्रममा लिएर हिँड्न थाले। कतिपटक त गुरूले नभ्याउँदा उनैलाई जान आग्रह गरेको उनी सम्झन्छन्। त्यसरी नै उनले गजल र अरू गीतमा तबला बजाउने काम गरिरहे। चिनजानको क्रम बढ्दै गएपछि कसैलाई केही पर्दा रोजमान छ भनेर सम्झने गरेको उनी जिकिर गर्छन्।
उनका चिनजानका एक दाइले बसन्तपुरमा होटल खोलेका थिए। होटलको उद्घाटन समारोहका लागि गायिका सुवानी मोक्तानलाई बोलाइएको थियो। उनी त्यो कन्सर्ट हेर्न आफ्नो शो सकाएर साथीसँग त्यहाँ पुगे।
'ब्रेकपछि उहाँको क्याजोनिस्ट कतै जानुभएछ, आउन ढिला भएपछि दाइले 'हाम्रो भाइहरू छ' भनेपछि सुवानीजीले सहयोग गर्न प्रस्ताव गर्नुभयो,' उनले भने, 'उहाँले भनेपछि नबजाउने त कुरै थिएन। सहजै प्रस्ताव स्वीकार गर्यौं र बजायौं।'
रोजमान र उनका साथीले बजाएको सुवानीलाई मन पर्यो। त्यसपछि उनले अन्य कामका लागि उनको नम्बर लिएर बिदा भइन्। नम्बर लिएर गएको दुई सातामै सुवानीले फोन गरिन्।
त्यति बेला उनले ठूला कलाकारहरूलाई चिन्ने मौका पाइरहेका थिए। अर्कातर्फ उनको संगीतमै डिप्लोमा पनि सकियो।
एकदिनको कुरा हो। उनलाई उनकै संगीत गुरू कुलप्रसादको फोन आयो। गुरूले ज्ञानोदय स्कुलमा संगीत शिक्षक मागेको हुँदा आवेदन दिन भने। उनले पनि पैसा भएपछि आफूले सिक्न खोजेको कुरा सहजै गर्न सकिन्छ भनेर आवेदन दिए।
-1702011828.jpg?timestamp=1702012154992)
'आवेदन दिएपछि अन्तर्वार्ताका लागि बोलाइयो,' उनले भने, 'मलाई सानो देखेर प्रिन्सिपल इन्दिरा याक्थुम्बाले कतिसम्मलाई सिकाउन सक्छौ भनेर ठट्टा गर्दै सोध्नुभयो। मैले पनि बच्चादेखि बूढोसम्मलाई सिकाउन सक्छु भनेर भनेँ।'
अन्तर्वार्ता दिएको भोलिपल्ट स्कुलबाट फोन आयो।
सानैदेखि उनलाई १९७४ एडी ब्यान्ड एकदमै मन पर्थ्यो। खोकना नै घर भएका रोजमानले ब्यान्डका संस्थापक निराकार याक्थुम्बालाई बेलाबखत साइकलिङ गर्दै आएको देखेका थिए। तर उनीबारे थप कुरा उनलाई थाहा थिएन।
ज्ञानोदय स्कुल पढाउन थालेपछि उक्त स्कुल निराकारको आमाको रहेछ भन्ने उनले थाहा पाए।
'निराकर सर कहिलेकाहीँ चेकिङका लागि आउने गर्नुहुन्थ्यो,' उनले भने, 'सरले हेरेर जानुहुन्थ्यो। म मादल सिकाइरहेको हुन्थेँ।'
त्यही क्रममा एकदिन निराकरले घरमा खाना खाइरहेको बेला आमासँग रोजमानबारे जिज्ञासा राखेछन्। इन्दिराले पनि रोजमानबारे सबै कुरा बताइदिइन्। निराकारले मोक्षमा पठाइदिन भने।
'म मोक्षमा पुग्दा १९७४ एडी ब्यान्डका केही सदस्य सँगै थिए,' उनले भने, 'कस्तो बजाउँछ भनेर हेर्नुभयो। सबैलाई मन परेपछि 'फल्कर्स प्रोजेक्ट' मा काम गर्न मौका दिनुभयो।'
रोजमानका अनुसार 'फल्कर्स प्रोजेक्ट' सकिएपछि एकदिन निराकारलाई भेटेर १९७४ ब्यान्डसँग काम गर्न इच्छुक भएको बताए। कुनै प्रोजेक्ट भए आफूलाई सम्झन आग्रह गरे।
-1702011827.jpg?timestamp=1702012171342)
'त्यसको एक महिनापछि सरले फोन गर्दै ब्यान्डको ‘न्यू-लाइन अप’ मा सामेल हुन बोलाउनुभयो,' उनले प्रसन्न मुद्रामा भने, '१९७४ एडी द न्यू-लाइनअपको सदस्य बनेँ।'
ज्ञानोदयमा काम गर्दागर्दै उनले पहिलो गीत ‘प्यार हुन्छ’ लेखेका थिए जुन बेलाबखत साथीभाइलाई सुनाउँथे।
'साथीहरूले हाम्रो लागि भए पनि गीत रेकर्ड गर्नुपर्छ भनेपछि लिरिकल भिडिओ बनाएर हालेँ,' उनले भने, 'त्यसको तीन वर्षपछि दोस्रो गीत ‘सालुगु गाचा’ अनि 'ऐला लुवया' सार्वजनिक गरे।'
पछिल्लो समय कुम्ह सागरसँग मिलेर ख्वप: ब्यान्डका लागि गाइरहेका उनी नेवारी गीतहरू दर्शक-स्रोताले रूचाउँदा मख्ख छन्।
नेवारी गायक तथा संगीतकारले गुणस्तरणीय गीत-संगीत बनाउन अझै जोड दिनुपर्ने उनको भनाइ छ।
सबै तस्बिरः नवीनबाबु गुरूङ/ सेतोपाटी
