अमेरिकी सरकारको आर्थिक सहयोगमा सञ्चालित विकास परियोजना र कार्यक्रमहरू बन्द भएपछि त्यसको सिधा असर पर्यटन क्षेत्रमा परेको छ।
अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले गरिब तथा विकासोन्मुख देशहरूलाई दिइने वैदेशिक सहायता कटौती गरेपछि नेपालमा सञ्चालन भइरहेका विकास परियोजना र कार्यक्रम पनि धेरैजसो बन्द भएका छन्। यसले देशभरका होटल व्यवसायमा असर पुगेको छ।
नेपालमा ७० वर्षदेखि विकास सहायता गर्दै आएको अमेरिकी सहयोग नियोग (युएसएआइडी) ले शिक्षा, स्वास्थ्य, कृषि लगायत क्षेत्रमा विभिन्न परियोजना सञ्चालन गर्थ्यो। त्यस्तै गैरसरकारी संस्थाहरूको समन्वयमा पनि थुप्रै कार्यक्रम हुँदै आएका थिए। यी परियोजना बन्द भएपछि सम्बन्धित कर्मचारी, परामर्शदाता र अन्य सरोकारवालाहरूको आवागमन सुस्त भएको छ।
परियोजनासँग सम्बन्धित तालिम, गोष्ठी, सेमिनार लगायतका कार्यक्रम पनि बन्द भएका छन्। यसले काठमाडौंसहित लुम्बिनी, कर्णाली र सुदूरपश्चिमका होटलहरूमा पाहुनाको उपस्थिति उल्लेख्य संख्यामा घटेको छ।
पहिले यहाँका स्थानीय होटलमा विकासे कार्यक्रमहरू नियमित आयोजना गरिन्थे। स्वदेशी तथा विदेशी पाहुनाले बाह्रै महिना होटल भरिभराउ हुन्थे। कोठाभाडा, खानपिन, सम्मेलन हलको शुल्क र अन्य सेवा-सुविधाका माध्यमबाट होटलहरूले राम्रो आम्दानी गर्दै आएका थिए। अहिले ती कार्यक्रम नहुँदा होटलको व्यवसायमा गिरावट आएको छ।
कम्तीमा १० देखि १५ प्रतिशत व्यवसाय खस्किएको लुम्बिनी, कर्णाली र सुदूरपश्चिम प्रदेशका होटल व्यवसायी बताउँछन्।
यो स्टोरीमा हामी युएसएआइडीका कार्यक्रम बन्द भएपछि कुन होटलमा कस्तो प्रभाव पर्यो भन्नेबारे चर्चा गरेका छौं।
सबभन्दा पहिला कुरा गरौं, देशभरि होटल सञ्जाल विकास गरेको सिद्धार्थ हस्पिटालिटी ग्रुपको।
यो ग्रुपले पूर्वदेखि पश्चिमसम्म सञ्जाल फैलाएको छ। युएसएआइडीका कार्यक्रम बन्द भएपछि खासगरी कर्णाली, सुदूरपश्चिम र मध्यपश्चिमका होटलमा असर पुगेको ग्रुपका प्रमुख कार्यकारी कृष्ण न्यौपाने बताउँछन्।
उनका अनुसार यी क्षेत्रमा होटलको अकुपेन्सी उल्लेख्य घटेको छ। होटलसँग जोडिएका अन्य व्यापार-व्यवसाय पनि नराम्ररी प्रभावित भएका छन्।
'हामीकहाँ युएसएआइडीको वित्तीय सहयोगमा गोष्ठी, तालिम र अन्य कार्यक्रम नियमित हुँदै आएका थिए। विदेशबाट र काठमाडौंबाट आउने पाहुनाको आवागमन बाक्लै हुन्थ्यो। नेपालको पश्चिम क्षेत्रका धेरै होटलको व्यवसाय यस्तै कार्यक्रमले धानेको थियो,' न्यौपानेले भने, 'जहिलेदेखि युएसएआइडी परियोजना बन्द भए, यहाँको होटल व्यवसाय खस्किएको छ। समग्रमा १५ प्रतिशत व्यापार घटेको हुनुपर्छ। सिद्धार्थ हस्पिटालिटी पनि यसको मारमा परेको छ।'
सिद्धार्थ हस्पिटालिटीले पश्चिमतर्फ महेन्द्रनगर, टीकापुर, चिसापानी, नेपालगन्ज, सुर्खेत, दाङ, भैरहवा र बुटवलमा होटल सञ्चालन गरिरहेको छ।
यी ठाउँमा युएसएआइडीसँगै अन्य सरकारी तथा गैरसरकारी संस्थाका कार्यक्रम थुप्रै हुन्थे। अहिले यी क्षेत्रका होटलमा हुने कार्यक्रम उल्लेख्य संख्यामा घटेको छ। यसले होटलको अकुपेन्सीदेखि सम्मेलन हलबाट हुने आम्दानी र रेस्टुरेन्टको व्यवसाय समेत खस्किएको छ।
पश्चिम क्षेत्रको स्थापित ब्रान्ड होटल पौवाले पनि यही शिथिलता झेलिरहेको छ।
बुटवल, भैरहवा, दाङ, पाल्पा, जुम्ला, धनगढी लगायत स्थानमा सञ्चालित होटल पौवाका प्रमुख ब्रान्डिङ अफिसर विष्णु भण्डारी अमेरिकी सहयोगका कार्यक्रम नआउँदा ग्राहकहरूको आवागमन कम भएको बताउँछन्।
यो शिथिलता उकास्न विभिन्न प्याकेज कार्यक्रम ल्याइरहेको उनले जानकारी दिए।
'विकास कार्यक्रमहरू बन्द हुँदा केही असर पक्कै परेको छ,' उनले भने, 'त्यसैले एकै किसिमका कार्यक्रममा निर्भर हुनुको साटो अन्य आन्तरिक तथा बाह्य पर्यटक कसरी भित्र्याउन सकिन्छ भन्नेमा ध्यान दिइरहेका छौं।'
सुर्खेतको होटल नमस्तेका मानव संशाधन प्रमुख चन्द्रप्रसाद गुरूङका अनुसार अमेरिकी सहयोग परियोजना अन्तर्गत पहिले महिनाकै तीन सातासम्म लगातार कार्यक्रम हुन्थे। ती कार्यक्रम अहिले रोकिएका छन्।
यसले व्यवसायमा केही न केही असर परे पनि अन्य सरकारी तथा गैरसरकारी संस्थाका कार्यक्रम जारी रहेको उनको भनाइ छ।
ट्रम्पको वैदेशिक सहायता नीतिले मोफसलका होटल मात्र होइन, काठमाडौंकै तारे होटलहरू पनि प्रभावित छन्।
काठमाडौंको नक्सालस्थित मेरियट होटलका सञ्चालक शशिकान्त अग्रवाल तारे होटलको व्यवसायमा १० प्रतिशतभन्दा बढी असर पुगेको बताउँछन्।
'अमेरिकी चेन होटल भएकाले साताका दुई-तीनटा कार्यक्रम त मेरियटमै हुन्थे,' उनले भने, 'अहिले युएसएआइडी जोडिएका धेरैजसो कार्यक्रम रद्द भएका छन्। रद्द नभएका भए होटलको अकुपेन्सीदेखि अरू व्यापार स्वाभाविक रूपले बढी हुन्थ्यो।'
होटल संघ नेपालका अध्यक्ष विनायक शाह भने युएसएआइडी जस्ता दातृ निकायका कार्यक्रम नहुनुले भन्दा देशभरि धुलोधुवाँको प्रदूषणले होटल व्यवसाय बढी प्रभावित भएको बताउँछन्।
भारतबाट छिरेको धुलोधुवाँ र नेपालभरि लागेको डढेलोले प्रदूषणको मात्रा निकै बढेको छ। राजधानी काठमाडौं नै केही दिनअघि संसारकै प्रदूषित सहर बनेको थियो। पर्यटन बजारमा राम्रोभन्दा नराम्रो खबर छिटो फैलिन्छ। नेपालको प्रदूषणको खबरले पनि संसार तताइसकेको छ। यसले पर्यटन सिजन सुरू भइसक्दा पनि यसपालि नेपाल घुम्न आउने कि नआउने भन्नेमा विदेशीहरू अलमलमै देखिएको अध्यक्ष शाह बताउँछन्।
'युएसएआइडीका कार्यक्रम बन्दले होटल व्यवसाय प्रभावित भएको छ। काठमाडौंका भन्दा मोफसलका होटल धेरै प्रभावित छन्। तर त्योभन्दा बढी असर प्रदूषणले पुर्याएको देखिन्छ,' उनले भने।
उनका अनुसार प्रदूषणको खबर फैलिएसँगै एक्लै वा समूहमा आउने विदेशीहरू यहाँको अवस्था सोधपुछ गरिरहेका छन्। जहाज र होटल बुक गरेर बसेका पर्यटक पनि 'पर्ख र हेर' को मनस्थितिमै रहेको उनको भनाइ छ।
