आइपिओ पर्‍यो! अब दोस्रो बजारबाट कसरी बेच्ने? (भिडिओ)

कमल नेपाल

काठमाडौं, फागुन १७

हाल प्राथमिक सेयर (आइपिओ) भर्नेको संख्या १५ लाख पुग्ने गरेको छ। तर दोस्रो बजारमा कारोबार गर्ने लगानीकर्ताको संख्या भने ५ लाख ५० हजार मात्रै छ। यीमध्ये पनि अनलाइनबाट कारोबार गर्नेको संख्या ३ लाख ७६ हजार मात्रै छ।

आइपिओ भर्नेमध्ये साढे ९ लाखले दोस्रो बजार (सेकेन्डरी मार्केट) बाट कारोबार गरेका छैनन्। नेपाल इन्फ्रास्ट्रक्चर बैंक (निफ्रा) को आइपिओ १४ लाख ७५ हजारले पाएका थिए।

‘आइपिओ भर्ने तर दोस्रो बजारमा प्रवेश नगरेको संख्या ठूलो देखिन्छ,’ नेप्सेका प्रवक्ता मुराहरि पराजुलीले भने, ‘आइपिओ परेपछि बेच्नका लागि पनि दोस्रो बजारमा जानुपर्छ। क्रमिक रूपमा संख्या बढ्दै जानेछ।’

कतिपयलाई परेको आइपिओ दोस्रो बजारमा कसरी बेच्ने भन्ने जानकारीको अभाव छ। त्यस्तै आइपिओ परे पनि तुरुन्तै बेच्न आवश्यक नठानेका कारण धेरै दोस्रो बजारमा आएका छैनन्।

दोस्रो बजारमा कसरी सेयर कारोबार गर्न सकिन्छ?

सेयर किन्न वा बेच्न हाल अनलाइनबाटै आदेश दिन सकिन्छ। त्यसका लागि सबभन्दा पहिले आफूलाई कारोबार गर्न नजिक हुने ब्रोकर कम्पनी छनौट गर्नुपर्छ।

हाल देशभर ५० वटा ब्रोकर कम्पनी छन्।

ब्रोकर कम्पनी छनौट भइसकेपछि ब्रोकर खाताका लागि केवाइसी फारम भर्नुपर्छ। केवाइसी भर्दा आफ्नो नागरिकताको फोटोकपी, पासपोर्ट साइजको फोटो, बैंक खाता नम्बर, डिम्याट खाता नम्बरसहित आफैं ब्रोकर कार्यालयमा उपस्थित हुनुपर्छ।

केवाइसी फारम भरिसकेपछि मात्रै अनलाइनबाटै कारोबार गर्न अनलाइन कारोबार (टिएमएस) खाता खोल्न सकिन्छ। ती दुवै फारम भरेर बुझाएको करिब एक सातामा आफ्नो इमेल ठेगानामा ब्रोकर कम्पनीले 'युजरनेम' र एउटा वेबलिंक पठाउँछ।

सो वेबलिंकमा क्लिक गरिसकेपछि त्यहाँ नयाँ पासवर्ड हाल्न सुझाव दिइन्छ। त्यहाँ आफूले सम्झनेगरी पासवर्ड हालेर ‘सबमिट’ गरेपछि टिएमएसको पासवर्ड तयार भयो, युजरनेम छँदैछ।

अब टिएमएस (ब्रोकर कम्पनीको नम्बर) डट नेप्सेटिएमएस डट कम डट एनपी [tms(नम्बर).nepsetms.com.np} लिंक खोलेर युजरनेम, पासवर्ड र दिइएको 'क्याप्चा (Captcha)' राखेर टिएमएस खोल्न सकिन्छ।

यसरी खुलेको लिंकमा बायाँतर्फ अर्डर म्यानेजमेन्ट (order management) मा गई किन्न वा बेच्न आदेश दिन सक्छौं। सो आदेश म्याच भएपछि कारोबार सम्पन्न हुन्छ। आफूले दिएको आदेश कारोबार भयो वा भएन भनेर हेर्न ट्रेड म्यानेजमेन्टअन्तर्गत डेली ट्रेडबुकमा गई हेर्न सकिन्छ।

बुझ्नुपर्ने एउटा विषय, नयाँ हुनुहुन्छ भने आइपिओ बिक्री गर्न तपाईंलाई कुनै समस्या हुँदैन। तर दोस्रो बजारबाट खरिद गर्नगि ब्रोकर कम्पनीमा निश्चित रकम पहिले नै धरौटीस्वरुप जम्मा गर्नुपर्ने व्यवस्था छ। जति रकम धरौटीस्वरुप जम्मा हुन्छ, त्यसको चार गुणासम्म कारोबार गर्न पाइन्छ। तीस हजार रूपैयाँ धरौटी राखेमा एक लाख बीस हजार रूपैयाँसम्मको सेयर खरिदका लागि अर्डर गर्न सकिन्छ।

टिएमएस खुलिसकेपछि कसरी गर्ने कारोबार? हेर्नुस् भिडिओः

कुन ब्रोकर कम्पनीका कति छन् ग्राहक ? कतिले गर्छन् अनलाइन कारोबार?

ब्रोकर कम्पनी	अनलाइन ग्राहक संख्या	कुल सक्रिय ग्राहक	अनलाइनमा सक्रिय ग्राहक
कुमारी सेक्युरिटिज	3422	9678	2304
अरुण सेक्युरिटिज	3833	5263	1939
ओपल सेक्युरिटिज	7194	6809	3701
मार्केट सेक्युरिटिज	2704	4223	1502
अग्रवाल सेक्युरिटिज	4275	13378	2676
जे एफ सेक्युरिटिज	5211	6455	2156
आशुतोष ब्रोकरेज	2444	8011	1586
प्रज्ञान सेक्युरिटिज	1891	7884	1248
मल्ल एण्ड मल्ल सेक्युरिटिज	4701	7024	2521
थ्राइब ब्रोकरेज सर्भिस	2429	6864	1780
नेपाल स्टक हाउस	6233	10635	3478
प्रिमो सेक्युरिटिज	6717	11934	3162
एबिसी सेक्युरिटिज	5918	14281	3607
सगरमाथा सेक्युरिटिज	593	3897	355
नेपाल इन्भेष्टमेन्ट एण्ड सेक्युरिटिज	2999	7403	1890
सिप्ला सेक्युरिटिज	1338	5364	810
मिडास स्टक ब्रोकरेज	16067	19464	7813
सिप्रबी सेक्युरिटिज	9358	11161	5369
श्वेता सेक्युरिटिज	5857	6970	3568
एसिएन सेक्युरिटिज	3300	9895	2253
श्रीकृष्ण सेक्युरिटिज	3856	10870	2318
त्रिशुल सेक्युरिटिज	6100	11651	3206
प्रिमिययर सेक्युरिटिज	9184	12237	4582
दक्षिणकाली इन्भेष्टमेन्ट एण्ड सेक्युरिटिज	2885	6090	1993
भिजन सेक्युरिटिज	15955	17494	7919
कोहिनुर इन्भेष्टमेन्ट एण्ड सेक्युरिटिज	8758	8413	4065
सेक्युर्ड सेक्युरिटिज	5317	9382	3096
स्वर्णलक्ष्मी सेक्युरिटिज	2004	5142	1214
दिपशिखा धितोपत्र कारोबार कम्पनी	16422	28428	6615
सुमेरू सेक्युरिटिज	5303	15247	2694
क्रियटिभ सेक्युरिटिज	3881	9983	1734
लिन्च स्टक मार्केट	12935	15322	7087
सनी सेक्युरिटिज	26001	23045	13148
साउथ एसिएन बुल्स	3555	7585	2114
डायनामिक मनी म्यानेजर	5345	12414	3115
इम्पेरियल सेक्युरिटिज	15201	22926	8447
कालिका सेक्यरिटिज	7169	6803	3308
निभ सेक्युरिटिज	3746	10515	2239
त्रिशक्ति सेक्युरिटिज	7881	10550	3981
अनलाइन सेक्युरिटिज	14926	18538	7956
क्रिस्टल कन्चनजंगा सेक्युरिटिज	4523	6247	2780
अक्सफोर्ड सेक्युरिटिज	9810	9851	4512
सुन्धारा सेक्युरिटिज	11382	11437	5740
इन्भेष्टमेन्ट म्यानेजमेन्ट नेपाल	4665	5021	2605
सेवा सेक्युरिटिज	3675	5074	2174
भृकुटी स्टक ब्रोकिङ	6149	6974	3175
श्री हरि सेक्युरिटिज	5645	11684	2953
आर्यतारा इन्भेष्टमेन्ट एण्ड सेक्युरिटिज	16232	17546	6945
नासा सेक्युरिटिज	36327	27625	17977
दिव्या सेक्युरिटिज	4945	9722	2579
कुल	376261	550409	195989