युक्रेनले रूसको कुर्स्क क्षेत्रभित्र पसेर विगत छ दिनदेखि गरेको हमलाले रूसका जनता झस्किएका छन् भने भ्लादिमिर पुटिनलाई अप्ठ्यारो पारेको छ।
पुटिनले २०२२ फेब्रुअरी २४ मा युक्रेनमा आक्रमण गरेदेखि नै युद्ध नभनेर विशेष सैन्य कारबाही भनिरहेका छन्। युक्रेनसँग युद्ध भइरहेको भन्नेलाई जेल हालेका छन्।
तीन दिनमा युक्रेन कब्जा गर्ने योजनासहित आक्रमण गरेको रूसले असफलता बेहोरे पनि लामो समयसम्म छिटपुट ड्रोन आक्रमण बाहेक रूसी भूमिमा हमला नभएकाले जनतालाई खासै फरक परेको थिएन। तर गएको मंगलबार युक्रेनी सेना रूससँगको उत्तर पूर्वी सीमा पार गरी कुर्स्क क्षेत्रमा पसेर धमाधम गाउँ-बस्तीहरू कब्जा गर्न थाले।
विदेशी सेना बिना कुनै रोकटोक आफ्नो भूमिमा पसेर विस्थापित हुन बाध्य भएपछि भने जनताले युक्रेनसँग युद्ध नै भएको हो भनेर बुझेका छन्।
साथै गत वर्ष पुटिनविरूद्ध रूसकै निजी सैन्य कम्पनी वागनर समूहका प्रमुख येवगेनी प्रिगोजिनले विद्रोह छेड्दा जस्तै रूसी सेनाले केही प्रतिरोध गर्न नसक्दा झस्किएका छन्।
प्रिगोजिनले जुन २३, २०२३ मा अप्रत्याशित रूपमा विद्रोह गरेपछि उनका लडाकूले तुरून्तै मस्कोभन्दा लगभग ११०० किलोमिटर टाढा रहेको रोस्तोव सहर कब्जा गरेका थिए। युक्रेन युद्धका लागि कमान्ड केन्द्र र हातहतियार तथा अरू सामानको भण्डारका रूपमा रहेको सैनिक कार्यालय कब्जा गरेपछि उनका सैनिक मस्कोतर्फ अगाडि बढेका थिए।
२४ घण्टा पनि नपुग्दै वागनर समूहले रोस्तोवदेखि मस्कोसम्मको आधाभन्दा बढी दूरी पार गरिसकेको थियो। लिपेत्स्क क्षेत्र पुगेपछि अचानक सुलहको घोषणा भएको थियो। अहिले पनि युक्रेनी सैनिकले सजिलै रूसभित्र पसेर गाउँहरू कब्जा गरेपछि र दशौं हजार विस्थापित भएपछि फेरि रूसी जनतालाई त्यतिबेलाको याद ताजा भएको छ।
प्रिगोजिनले विद्रोह गरेको केही हप्ताअघि मात्रै ठूलो तामझामसाथ युक्रेनले आफ्नो भूमिभित्रै रहेका रूसी सेनामाथि गरेको प्रत्याक्रमण असफल भएको थियो। सायद त्यसैले यसपालि रूसभित्र पसेर गरेको हमलाबारे धेरै जानकारी युक्रेनले दिएको छैन।
रूसले थाहा नपाउने गरी गरिएको यो आक्रमण धेरै नै गोप्य राखिएको थियो। अमेरिकालाई समेत जानकारी नदिइकन हमलाको योजना बनाइएको बताइन्छ। युक्रेनको हमला कति सफल भयो भन्ने आधिकारिक पुष्टि नभए पनि आफ्नो भूमिमा युक्रेनी सेना पसेको रूसले समेत स्वीकारेको छ। रूस सरकारले युक्रेनी सेना रूसभित्र पसे पनि उनीहरूलाई रोकिएको दाबी गरेको छ।
तर युद्धबारे ब्लग लेखिरहेका रूसी नागरिकहरूले नै युक्रेनको हमला रूसका लागि लज्जास्पद भएको लेखिरहेका छन् भनेर पश्चिमा मिडियाले जनाएका छन्। कतिपय ठाउँमा युक्रेनी सेना ३० किलोमिटरभन्दा भित्र पसेको बताइन्छ।
त्यस्तै रूसका कैयौं ट्यांकर, बख्तरबन्द गाडी, अनि दर्जनौं सैनिक मारिएको र दर्जनौं सैनिकलाई बन्दी बनाइएको भनिएको छ। रूस सरकारले बढीमा हजार युक्रेनी सेनाले हमला गरेको भने पनि द गार्डियनले युक्रेनी स्रोतको हवाला दिँदै हजारौंको संख्यामा युक्रेनी सेना परिचालन गरिएको लेखेको छ।
युक्रेनले आफ्ना सबैभन्दा अब्बल सैनिकहरूको प्रयोग गरेको बताइन्छ। उता युक्रेनलाई हतियार र गोप्य सूचना दिएर सहयोग गरिरहेका अमेरिका लगायत पश्चिमा राष्ट्रले रूसी भूमि भित्र नछिर्नु भनेकाले रूस भने ढुक्कसँगले बसेको थियो। आफ्ना अब्बल सेना आफूले कब्जा गरेको युक्रेनी भूमिमा लड्न पठाएर सीमा रक्षाका लागि कमसल सैनिक खटाएको थियो। युक्रेनका उत्कृष्ट सेनाले एकै पटक हमला गरेपछि भर्खरै भर्ती भएका कमजोर सैनिकले केही प्रतिरोध गर्न सकेनन्।
रूसी सेनाका संचार उपकरणहरू नचल्ने बनाएर अचानक हमला गरेपछि तुरून्तै अन्तबाट त्यहाँ सेना परिचालन गर्न पनि सम्भव भएन। र रूसले विगत ६ महिना जति लगाएर कब्जा गरेको युक्रेनी भूमिको हाराहारी रूसी भूमि अहिले युक्रेनले दुई-तीन दिनमै कब्जा गरेको बताइन्छ। रूसले अहिले त्यो क्षेत्रतर्फ थप सैनिक पठाएको छ। उता युक्रेन आफै पनि आफ्ना सैनिक धेरै भित्र पसे सुरक्षित नरहने बुझेर अझ भित्र पठाएको छैन।
अरूबेला युक्रेनी हमलाको योजनाबारे पश्चिमा मिडियाले पहिल्यै थाहा पाउँथे। तर यसपटक भने अमेरिकालाई समेत थाहा नदिइकन योजना बनाइएकाले मिडियाले थाहै पाएनन्। धेरैजसो पश्चिमा मिडियाले डोनबास र खार्किभ क्षेत्रमा रूस हावी भइरहेका बेलामा थप सेना त्यता नपठाएर रूसभित्र छिरेर केही फाइदा नहुने जनाएका थिए। तर विस्तारै युक्रेनी हमलाबारे विवरणहरू आउन थालेपछि भने उनीहरू पनि छक्क परेका छन्। युक्रेनी हमलाले दीर्घकालीन फाइदा भए पनि, नभए पनि यो प्रशंसनीय भएको बताइरहेका छन।
रूसभित्र आक्रमण गर्न रोकिरहेको अमेरिकाले मे महिनाको अन्त्यमा मात्रै अमेरिकी हतियार रूसी भूमिभित्र प्रयोग गर्न अनुमति दिएको थियो। युक्रेनमाथि आक्रमण गरिरहेका र गर्न लागेका सेनामाथि मात्रै प्रयोग गर्ने सर्तमा सो अनुमति दिएको थियो। तर यसपटक रूसभित्र युक्रेनले सेना नै पठायो भने रक्षा गर्न आइरहेका रूसी सैनिकमाथि पनि अमेरिकी हतियार चलायो। त्यसका बाबजुद युक्रेन आफैले आक्रमण गर्न पाउने र सो हमलामा अमेरिकी हतियारको प्रयोग आफ्नो नीति विपरीत नभएको अमेरिकाले भनेको छ।
अब युक्रेनले किन रूसभित्र सेना पठाएर हमला गर्यो भन्नेबारे चर्चा गरौं।
अहिलेसम्म युक्रेनले यो हमलाको उद्देश्य भनेको छैन। आगामी दिनमा हात पर्ने सफलता वा असफलताले पनि यो हमला कसरी अघि बढ्छ भन्ने निर्धारण गर्नेछ। मंगलबारदेखि सुरू भएको हमलाबारे आधिकारिक रूपमा युक्रेनले शनिबार मात्रै बोल्यो।
युक्रेनी राष्ट्रपति भ्लोदोमिर जेलेन्सकीले आफ्नो कारबाहीले युद्धलाई आक्रमणकारी रूसको भूमिभित्र धकेलेको बताएका छन्। युक्रेनले यो आक्रमण आफूलाई डोनबास र खार्किभ क्षेत्रमा अप्ठ्यारो परिरहेकाले त्यहाँका सेना रूसले कुर्स्क क्षेत्रमा पठाए राहत हुन्छ भनेर गरेको हुनसक्छ। रूसी भूमि युक्रेनले कब्जा गरे शान्ति वार्ताका बेला मोलतोल गर्न सजिलो हुन्छ भनेर पनि युक्रेनले यो हमला गरेको हुनसक्छ।
रूसले आफ्नोमा गाभेको घोषणा गरेका सबै क्षेत्र युद्ध रोकिएपछि आफ्नो हुनुपर्ने बताउँदै आएको छ। ती सबै क्षेत्र हाल रूसी सेनाको कब्जामा नरहे पनि रूसले सबै क्षेत्रमा आफ्नो दावी गरिरहेको छ। तटस्ठ बसेको दावी गर्ने चीनले समेत शान्तिका लागि जुन-जुन क्षेत्रमा ज-जसको कब्जा छ त्यसै अनुसार नयाँ सिमाना कोरिनु पर्ने भन्ने खालको प्रस्ताव गरिरहेको छ।
यस्तोमा रूसी भूमिमा युक्रेनले कब्जा जमाउने हो भने आफ्नो भूमि युक्रेनलाई छोड्नु रूसी साम्राज्य विस्तार गर्न लागिरहेका पुटिनका लागि लज्जास्पद हुनेछ। त्यसैले उनले रूसी भूमिको बदलामा युक्रेनी भूमि फिर्ता गर्न मान्छन् भन्ने पनि युक्रेनले ठानेको हुनसक्छ। त्यस्तै अहिले कब्जा गरेका रूसी सेनाको साटो रूसले बन्दी बनाएका युक्रेनीलाई छुटाउन पनि सजिलो हुनेछ।
साथै युक्रेनले रूस र अमेरिका लगायतका पश्चिमा देशलाई दबाव हाल्न पनि यो कारवाही गरेको हुनसक्छ। अहिलेसम्म रूसी भिडन्त युद्ध नभएको र मृत्यु भएका रूसी सेना पनि सिमापारी युक्रेनमा मारिएका थिए।
अब आफ्नो आँगनमै युद्ध आइपुगे पछि र आँखै अघि रूसी सैनिक मारिएको देखेपछि जनताले युक्रेनसँग युद्ध भएको थाहा पाउनेछन्।
आफ्ना युक्रेनी दाजुभाइसँग युद्ध छेडेको रूसी जनताले मन नपराउलान् भनेर पुटिनले युद्ध नभनेर विशेष सैन्य कारवाही भनेको मानिन्छ। युद्ध भएको थाहा पाएर युद्ध हारिरहेको देखेपछि जनताले युद्ध रोक्न पुटिनमाथि दबाव हाल्छन् कि भनेर पनि युक्रेनले यो हमला गरेको हुनसक्छ।
पुटिनले २०२२ फेब्रुअरी २४ मा युक्रेनमा आक्रमण गरेदेखि नै अमेरिकाले युक्रेनलाई धेरै सहयोग गरे अमेरिका रूससँग युद्धमा तानिने र तेस्रो विश्वयुद्ध सुरू हुन सक्ने भनेर अमेरिका सचेत थियो। रूसले केही दिनमै पूरै युक्रेन कब्जा गर्ने ठानेर अमेरिकाले युक्रेनलाई छापामार युद्ध लड्न सिकाउने सोचेको थियो।
रूसले तुरून्तै युक्रेन कब्जा गर्न सकेन। त्यसपछि अमेरिका लगायत पश्चिमा राष्ट्रले युक्रेनलाई हतियार दिन थाले। मार्चको अन्त्यसम्म रूस किभ बाहिरबाटै फर्किन बाध्य भयो। सन् २०२२ अन्त्यसम्म त युक्रेनले खार्किभ र खेरसन सहर रूसबाट सजिलै खोसेको थियो।
अमेरिकी राष्ट्रपति जो बाइडेनले युक्रेनलाई हतियार दिए पनि पुटिनले युद्ध हार्ने स्थिति आयो भने आणविक हतियार प्रयोग गर्न सक्ने भनेर ढिला गरी मात्रै दिन्थे। रूसले युक्रेन कब्जा गर्न नसकोस् तर रूसले युद्ध पनि नहारोस् भनेर सन्तुलन मिलाएर अमेरिकाले हतियार दिइरहेको थियो।
अमेरिकाले यसरी हतियार दिँदा युक्रेनलाई आफ्नो हतियार रूसी भूमिभित्र आक्रमण नगर्ने सर्त राखेर दिएको थियो। त्यसैअनुसार रूसले कब्जा गरेको आफ्नो भूमिभित्र मात्रै युक्रेनले अमेरिकी हतियारले रूसी सेनामाथि आक्रमण गर्थ्यो। रूस भित्र छिटपुट हमला गर्दा युक्रेनले ड्रोन लगायत आफ्ना कमसल हतियार मात्रै प्रयोग गर्थ्यो। रूसभित्र सेना पठाएर हमला गर्ने त सोच्नै नसकिने थियो।
त्यसैले आफ्नो सीमा रक्षाका लागि खासै ध्यान नदिएर पुटिनले अब्बल सैनिक युक्रेनभित्र पठाएका थिए। तर अमेरिकाले मेको अन्त्यमा आफ्ना हतियार रूसी भूमिभित्र पनि प्रयोग गर्न अनुमति दिएपछि रूसभित्र रहेका धेरै एस ३०० र ४०० मिसाइल डिफेन्स सिस्टमहरू युक्रेनले ध्वस्त पारेको थियो। युक्रेनले नेटो राष्ट्रहरूबाट भर्खरै अमेरिकी एफ-१६ लडाकू विमान पाएको छ।
युक्रेनी राष्ट्रपति भ्लोदोमिर जेलेन्सकीले लामो समयदेखि मागिरहेको अमेरिकामा निर्मित एफ-१६ लडाकू विमान दिन अमेरिकी राष्ट्रपति जो बाइडेनले मे २०२३ मा सहमति दिएका थिए। त्यसको १४ महिनापछि एफ-१६ लडाकू विमान अन्ततः युक्रेनको हात लागेको छ। यस्तो बेला रूसी भूमि कब्जा गर्न युक्रेन सफल भएको छ। जति सजिलै रूसी भूमि कब्जा भयो र त्यसो गर्दा पनि पुटिनले आणविक हतियार प्रयोग नगरेको देखाउँदै युक्रेनले अझ शक्तिशाली हतियार पाए रूसलाई हराउन पनि सकिन्छ भनेेर देखाएको छ।
अमेरिका लगायत पश्चिमा राष्ट्रलाई हतियार दिन दबाव बढेको छ। आगामी दिनमा रूसी भूमि भित्र लामो समयसम्म बस्न नसके पनि यो सफलताले युक्रेनको मनोबल बढेको छ। गत वर्षको युक्रेनको प्रत्याक्रमण असफल भएपछि लगातार रूस युद्ध मैदानमा हावी भइरहेको बेला हात लागेको यो अपत्यारिलो सफलताले युक्रेनी सेना मात्रै नभएर सारा जनतामा उत्साह संचार गरेको छ। अर्को तर्फ पुटिनलाई लाजमर्दो भएको छ र रूस कमजोर पो छ कि भनेर रूसी जनता समेत झस्किएका छन्।
(विभिन्न अन्तर्राष्ट्रिय सञ्चार माध्यमहरूको सहयोगमा तयार पारिएको)
