अनुहारको हड्डी बांगिने मुख्यतया दुई कारण छन्।
पहिलो, जन्मजात।
दोस्रो, चोटपटक।
अनुहारको हड्डी बांगिएपछि औषधिले निको हुँदैन। यसका लागि सर्जरी (शल्यक्रिया) नै गर्नुपर्छ। मुख तथा अनुहारका शल्य–चिकित्सकले विशेष प्रविधि प्रयोग गरेर उपचार गर्छन्।
यसको उपचार गर्दा निको भइसकेपछि दाग नदेखिने गरी गर्नुपर्छ। त्यसैले बांगिएको हड्डी काटेर वा पहिलाकै ठाउँमा ल्याउने गरी शल्यक्रिया गर्न सकिन्छ। सामान्यतया अनुहारको हड्डी बांगिने क्रममा यसको रूपमै परिवर्तन आउँछ। नाक, आँखा, मुख, ओठ सबै बांगिन सक्छ। जुन अंगले जे काम गर्ने हो, त्यो नगर्ने हुन सक्छ।
जस्तो— मुख बांगियो भने खाना खान, चपाउन गाह्रो हुन्छ। नाक बांगो भयो भने सास फेर्न गाह्रो हुन्छ। आँखा बांगो भयो भने हेर्न अप्ठ्यारो हुन्छ। अनि कहिलेकाहीँ चोट लागेर कानको नली सानो हुन सक्छ जसले गर्दा नसुन्ने लगायत समस्या देखिन सक्छ। कहिलेकाहीँ दिमागमा पनि असर पर्न सक्छ।
त्यसैले अनुहारको हड्डी बांगो भयो भने रूपमा मात्र परिवर्तन आउने हो भनेर बुझ्नु हुँदैन।
कहिलेकाहीँ अनुहारको हड्डी बांगिएकै कारण नसा च्यापिने, हड्डी पछाडि गएर रक्तनली नै चुँडिने जस्ता डरलाग्दा समस्या देखिन सक्छन्। पहिले पहिले उपचार विज्ञ नभएकाले दुर्घटनाका कारण अनुहारको हड्डी बांगियो भने मृत्यु समेत हुन्थ्यो। अचेल अनुहार पहिलाकै जस्तो वा कतिपय अवस्थामा पहिला भन्दा राम्रो हुने गरी उपचार हुन्छ।
जन्मजात र चोट लागेर बांगो भएको उपचार पद्धति भने फरक फरक छ। जन्मजात समस्यामा हड्डी नै कम हुन्छ। यस्तोमा बढी भएको ठाउँबाट काटेर थोरै भएको ठाउँमा मिलाइन्छ। दुर्घटनाका कारण हड्डी सरेको छ भने तानेर पहिलाकै ठाउँमा ल्याउन सकिन्छ।
त्यस्तै कसैको आँखा सानो, ठूलो भएमा, ओठ, गाला, चिउँडो नमिलेको भएमा शल्यक्रिया गर्न सकिन्छ।
(भरतपुर सामुदायिक अस्पतालमा कार्यरत वरिष्ठ मुख तथा अनुहार सर्जन डा. कृष्ण रेग्मीसँग सेतोपाटीका सन्जिब बगालेले गरेको कुराकानीमा आधारित)
