केही दिन अघिबाट मात्र काममा तीव्रता दिन थालेको बुटवल-नारायणगढ सडक खण्ड निर्माणमा फेरि अवरोध सुरू भएको छ। बुटवलको रामनगर शिवनगर क्षेत्रका बासिन्दाले सडक निर्माण कार्यमा अवरोध गरेका हुन्।
स्थानीय बासिन्दाहरूले कामदारहरूले काम गरिरहेकै स्थानमा पुगेर अवरोध गरेको आयोजनाले जनाएको छ। बुटवल-नारायणगढ सडक आयोजनाका पश्चिम खण्डका प्रमुख शशांक मिश्रले स्थानीयको एउटा समूहले सडकको नाली सुखौरा खोलामा जोड्न नपाइने भन्दै अवरोध गरेको बताए।
स्थानीयको आन्दोलनको नेतृत्व गरेका बलबहादुर आचार्यले बुटवल बर्दघाट सडक निर्माणका क्रममा गोलपार्कबाट आउने वर्षाको सम्पूर्ण पानीले बस्तीलाई डुबान गर्ने गरी नाली मिसाउने डिजाइन गरेका कारण अवरोध गर्नु परेको बताए।
आचार्यले उक्त समस्याका बारेमा दुई वर्ष अगाडिदेखि नै कुरा उठाउँदै आएको भए पनि परियोजनाले चासो नदिएको बताए।
बस्ती डुबान गर्नेगरी गरिएको डिजाइनलाई संशोधन नगरिए काम अगाडि बढाउन नदिने पनि आचार्यले बताए।
भूमि समस्या समाधान आयोग रूपन्देहीका पूर्वअध्यक्ष समेत रहेका आचार्यले नागरिकका समस्याप्रति उदासिन हुने र उनीहरूको मागप्रति नजरअन्दाज गरी सडक निर्माण भइरहेकोले निर्माणको काम रोक्नुपरेको बताए।
लामो समय रोकिएर अगाडि बढेको सडक निर्माणको काममा अवरोध गर्ने आफूहरूको कुनै मनसाय नभएको तर बस्ती नै डुबानमा पार्ने गरी सडक निर्माण गर्न नहुने आचार्यले बताए।
उनले डिजाइन परिवर्तन नगरेसम्म काम अगाडि नबढाउन आयोजनालाई आग्रह गरिएको बताए।
स्थानीयको अवरोधपछि शनिबारदेखि बुटवलखण्डको निर्माणको काम रोकिएको छ। सडक आयोजनाका प्रमुख मिश्रले स्थानीयको अवरोधपछि काम रोक्न बाध्य भएको बताए।
‘आज बिहान केही स्थानीयहरू आउनु भएको थियो, उहाँहरूले सडकको नालीको पानी सुखौरा खोलामा लैजाने गरी भएको डिजाइन परिवर्तन नगरेसम्म काम गर्न दिन्नौं भनेर अवरोध गरेपछि हामीले काम बन्द गर्न बाध्य भएका छौं,’ मिश्रले भने।
मिश्रले सडकको पूर्वी साइडको नालीबाट बग्ने पानी यसअघि नै सुखौरा खोलामा लैजाने गरिएको र सडक विस्तारका क्रममा पनि सोही अनुसार नै डिजाइन भएको बताए।
‘हामीले डिजाइनबाट नयाँ ठाउँमा नाली मिसाउन खोजेका होइनौं पहिले नै भएको नाली सुखौरा खोलामै लैजाने गरी भएको डिजाइन अनुसार काम अगाडि बढाएका हौं,’ उनले भने।
मिश्रले पूर्वतर्फको निर्माणमा तपाईंहरूको गुनासो हो भने हामी पश्चिमतर्फको साइटमा काम गर्छौंभन्दा पनि काम गर्न नदिएर अवरोध गरेको बताए।
‘उहाँहरूले गुनासो नभएको ठाउँमा पनि काम गर्न दिन्नौं भनेपछि काम रोकिएको छ,’ मिश्राले भने।
स्थानीयले सुखौरा खोलामा मिसाइएको सडकको उत्तरतर्फको नालीलाई औद्योगिक क्षेत्र अगाडि पुर्याएर खसाउनुपर्ने बताएका छन्।
आयोजनाले भने सुखौरा खोला र औद्योगिक क्षेत्रको दुरी लामो भएकोले त्यति टाढा नाली लैजान नमिल्ने बताएको छ।
आयोजना प्रमुख मिश्रले स्थानीयको विरोधलाई समाधान गर्न बुटवल उपमहानगरपालिकाले समन्वय नगरेको गुनासो गरे।
‘बुटवल उपमहानगरपालिकाले सडक निर्माणमा कुनै पनि समन्वय गरेको छैन, यसअघि निर्माण सामग्री अभाव हुँदा पनि कुनै समन्वय गरेन। अहिले वडा अध्यक्षहरूले नै सडक निर्माणको काममा अवरोध गर्नुभएको छ,’ मिश्रले भने।
आयोजना अन्तर्गत पश्चिम खण्डको ४८ दशमलव ५ किलोमिटरमध्ये बुटवलमा मात्रै अवरोध भएको र वडा नं. ७ र ८ का जनप्रतिनिधिले नै सडक निर्माणमा अवरोध गर्दै आएको मिश्रले गुनासो गरे।
सडकको विषयमा बुझ्न खोज्दा बुटवलका मेयर र वडा अध्यक्ष्यले फोन उठाएनन्।
मनसुन सुरू भएपछि असार महिनादेखि रोकिएको सडक विस्तारको काम अगाडि नबढेपछि प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीले ठेक्का तोड्न निर्देशन दिएपछि गत मंसिर १५ गतेदेखि मात्र अगाडि बढेको थियो। तर निर्माणको कामले गति लिइरहेका बेला फेरि भएको अवरोधले थपिएको समयमा सडक पूरा गर्न थप चुनौती देखिएको छ।
२०१८ सालमा तत्कालीन राजा महेन्द्र शाहले शिलान्यास गरेको यो सडक ५७ वर्षपछि २०७५ साल चैत ८ गते तत्कालीन प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीले सडक स्तरोन्नतिको लागि शिलान्यास गरेका थिए।
सडक विभाग र चाइना स्टेट कन्स्ट्रक्सन इन्जिनियरिङ कर्पोरेसनबीच २०७५ माघ २४ गते सम्झौता हुँदा २०७९ साउन २२ सम्म सम्पन्न गर्नुपर्ने भनिएको थियो।
तर, सडक निर्माणको लागि कटान गर्नुपर्ने रूखहरूको आदेश ढिलो आउँदा र विद्युतका पोलहरूको स्थानान्तरणमा पनि ढिलाइ हुँदा सुरूको दुई वर्ष जम्मा ३ प्रतिशत मात्र काम भएको थियो। साढे तीन वर्षमा सक्ने गरी निर्माणको काम अगाडि बढाइएको भए पनि अहिलेसम्म तीन पटक म्याद अवधि थप भइसकेको छ।
२०७९ साउन २२ मा सम्झौताको म्याद सकिएपछि पहिलो पटक तीनसय ५० दिनको म्याद थप गरेर २०८० भदौ १२ मा पुर्याइएको थियो। थपिएको अवधिमा पनि सडकको ३० प्रतिशत काम पनि पूरा नभएपछि दोस्रोपटक एकवर्षको समय थप गरेर २०८१ साउन ८ गतेसम्म सम्झौताको म्याद पुर्याइएको थियो। यो अवधिमा आधा मात्र काम भएको थियो। फेरि गत साउन १० गते फेरि एक वर्षका लागि तेस्रो पटक म्याद थप गरिएको छ।
स्थानीयको यस्तै अवरोध भइरहे यो अवधिमा पनि निर्माण पूरा हुन कठिन हुने आयोजनाले जनाएको छ। आयोजना प्रमुख मिश्रका अनुसार हाल बर्दघाटदेखि पश्चिम बुटवलसम्म करिब ५५ प्रतिशत काम पूरा भएको छ।
आगामी मार्च महिनाभित्र पश्चिमखण्डमा एकतर्फको डबल लेन सडक कालोपत्रे गरेर सक्नेगरी काम भइरहेको आयोजनाले जनाएको छ।
बुटवल राजमार्ग चौराहदेखि चितवन गैंडाकोटसम्मको १ सय १३ किलोमिटर लामो यो सडकलाई दुई खण्डमा विभाजन गरी निर्माणको काम भइरहेको छ।
गैंडाकोटदेखि दाउन्नेसम्मको ६४ दशमलव ४ किलोमिटरलाई पूर्वीखण्ड र दाउन्नेदेखि बुटवल राजमार्ग चौराहासम्मको ४८ दशमलव ५ किलोमिटरलाई पश्चिम खण्डमा विभाजन गरी निर्माण भइरहेको छ।
कुल १६ अर्ब ९९ करोड ५२ लाख रुपैयाँको लागतमा निर्माण भइरहेको सडकका लागि एसियाली विकास बैंकको ८५ प्रतिशत ऋण अनुदान रहेको छ भने नेपाल सरकारको १५ प्रतिशत लगानी गरेको छ। एसियाली विकास बैंकले ३२ वर्षका लागि १ दशमलव ५ प्रतिशत ब्याजमा उक्त ऋण नेपाल सरकारलाई उपलब्ध गराएको थियो।
सहरी क्षेत्रमा ६ लेन, जंगल क्षेत्रमा चार लेन र दाउन्ने खण्डमा तीन लेनमा गरी निर्माण भइरहेको यो सडकलाई सरकारले राष्ट्रिय गौरवको आयोजनाको रूपमा अगाडि बढाएको थियो।
सडकमा वन्यजन्तुलाई वारपार गर्न ओभर पाससहित पूर्वी खण्डमा १२ वटा ठूला र २२ वटा साना तथा पश्चिम खण्डमा ९ वटा ठूला र २१ वटा साना पुल बन्दै छन्। पूर्वपश्चिम जोड्ने देशकै यति महत्वपूर्ण रहेको यो सडक विस्तारको काम भने कछुवा गतिमा भइरहेको छ।
