फोक्सो श्वासप्रश्वासका लागि महत्वपूर्ण अंग हो। दायाँ र बायाँ गरी शरीरमा फोक्सोका दुई भाग हुन्छन्। यो श्वासनलीसँग जोडिएको हुन्छ। हामीले लिएको सास नाक, मुख, श्वासनली हुँदै फोक्सोको दुवै भागमा जान्छ।
खासगरी श्वासप्रश्वासबाटै फोक्सोमा संक्रमण हुन्छ। भाइरस, ब्याक्टेरिया, ढुसी आदिले पनि फोक्सोमा संक्रमण हुन्छ। यसले सास फेर्ने नली सुन्निने हुन्छ। फोक्सोको नली, फोक्सो बाहिरको भाग, छाती र त्यसमा हुने हड्डी अनि मासुमा लाग्ने विभिन्न संक्रामक रोग देखिन्छ। क्षयरोग, फोक्सोको क्यान्सर, निमोनिया, मुटु, किड्नी मस्तिष्कको समस्याले समेत फोक्सोमा असर गर्छ।
फोक्सोमा समस्या देखिँदा धेरै खोकी लाग्ने, खोक्दा रगत आउने, हिँड्दा सास फेर्न गाह्रो हुने, चाँडै थाक्ने, ज्वरो आउने, दुब्लाउँदै जाने हुन्छ।
मानिसको व्यवहार, धूमपान धेरै गर्ने, धुलो धुँवामा काम गर्नेलाई पनि समस्या आउँछ। अरूले धूमपान गरेको छ भने पनि नजिकै बस्नेलाई असर गर्छ। त्यस्तै वंशाणुगत कारणले पनि असर गर्छ। काठमाडौंको प्रदूषित वातावरण समेत फोक्सोको समस्याका लागि जिम्मेवार छ।
फोक्सोमा देखिएको समस्याको लक्षणका आधारमा यसको उपचार गरिन्छ। फोक्सोमा हुने समस्यालाई लापरबाही गर्नु हुँदैन। कतिपय समस्या औषधि गरेमा पूर्ण रूपमा निको हुन्छ। लापरबाही गरेमा कतिपय रोगहरू अरूलाई सर्नसक्छ भने ज्यानसमेत जाने खतरा हुन्छ।
नेपालको सन्दर्भमा मुटुपछि फोक्सोको समस्या हुने धेरै छन्। कोभिड-१९ ले पनि फोक्सोमा धेरै असर गरेको छ। यसकै कारण कतिपय बिरामीको मृत्यु भएको छ। फोक्सोको क्यान्सर, क्षयरोगका बिरामी पनि धेरै छन्।
धूमपान नगर्नु नै फोक्सोको समस्याबाट जोगिने प्रमुख उपाय हो। वातावरण प्रदूषण, खानपिन पनि मुख्य कुरा हो।
हामीले फोक्सोमा देखिने विभिन्न समस्या र यसको उपचारबारे पाटन स्वास्थ्य विज्ञान प्रतिष्ठानका उपप्रध्यापक एवम् पाटन र नर्भिक अस्पतालमा कार्यरत छाती तथा निन्द्रा रोग विशेषज्ञ डा.अच्युतभक्त आचार्यसँग भिडिओ कुराकानी गरेका छौं।
