अहिले काठमाडौं उपत्यकामा बिहान-बेलुकी चिसो बढ्न थालेको छ। याम परिवर्तनसँगै मानिसहरूमा मौसमी 'फ्लु' देखा पर्न सक्छ। चिकित्सकहरूका अनुसार ज्वरो आउनु, खोकी लाग्नु, टाउको दुख्नु, थकान महशुस हुनु लगायत मौसमी फ्लु (रुघामर्की) का लक्षण हुन्।
मुख्य कुरा के भने, अहिले सिंगो देश नै लडिरहेको कोरोना भाइरसको लक्षण पनि फ्लुका लक्षणसँग मिल्छ। विश्व स्वास्थ्य संगठनले ज्वरो, खोकी आउनु र थकान महशुस हुनु कोरोनाका प्रारम्भिक लक्षण भनेको छ।
यस्तो बेला मानिसलाई ज्वरो, खोकी आउँदा मौसमी फ्लु हो वा कोरोना भनेर खुट्याउन गाह्रो पर्छ।
उसो भए यी लक्षण देखिए फ्लु हो वा कोरोना भनेर कसरी थाहा पाउने? यसबारे हामीले भाइरोलोजिष्ट डा. लुना भट्टसँग कुराकानी गरेका छौं। डा. भट्ट ज्वरो, खोकी लगायत लक्षण उस्तै भए पनि फ्लु र कोरोनामा कसरी देखापर्छ भन्ने भिन्नता जान्नुपर्ने बताउँछिन्।
पहिले ज्वरोको कुरा गरौं।
डा. भट्टका अनुसार कोरोनाका कारण आएको ज्वरो दुई-चार दिन रहन्छ। मौसमी फ्लु हो भने अझै लामो समयसम्म आइरहन सक्छ।
अर्को भनेको कोरोनाको ज्वरो अलि कडा हुन्छ। त्यस्तो बेला मानिसले बढी जाडो महशुस गर्छन् जसले गर्दा शरीर काम्ने पनि हुन्छ।
तर मौसमी फ्लुको ज्वरो त्यस्तो कडा नहुने उनी बताउँछिन्।
'फ्लुका कारणले ज्वरो आउँदा शरीर काम्दैन। बरू लामो समयसम्म चाहिँ आइरहन सक्छ,' उनले भनिन्।
साथै कोरोनाको लक्षण १४ दिनसम्ममा पनि देखिन सक्छ। तर फ्लुको लक्षण तीन दिनमा देखा पर्न थाल्छ। त्यसैले कहिलेदेखि लक्षण देखा पर्न थाल्यो भने स्वयंले विचार गर्नुपर्छ।
यसरी कामज्वरो आयो र दुई-चार दिनसम्म मात्र रह्यो भने त्यो कोरोना हुन सक्ने सोचेर त्यस्तो बेला तुरुन्त चिकित्सकको सल्लाह लिनुपर्ने डा. भट्टको सुझाव छ।
अब खोकीको कुरा।
मौसमी फ्लुमा लाग्ने र कोरोनामा लाग्ने खोकीमा भिन्नता रहेको डा. भट्ट बताउँछिन्।
उनका अनुसार यदि खोक्दा थोरै भए पनि खकार आइरहन्छ र नाकबाट पातलो पानी वा सिँगान बगिरहन्छ भने त्यो मौसमी फ्लुका लक्षण हुन्। त्यसैले यस्तो बेला धेरै नआत्तिन उनी सुझाउँछिन्।
साथै त्यो बेला मानिसलाई रूघाखोकी पनि भएको हुनसक्छ। जसलाई हामी 'कमन कोल्ड' पनि भन्छौं। तर रुघा लाग्दा नाकबाट पातलो पानी बग्ने र पछि त्यही पातलो पानी बाक्लो सिँगान हुँदै जाने डा. भट्ट बताउँछिन्।
उनले मौसमी रुघाखोकीका कारण नाक टालिने र सास फेर्न गाह्रो हुने जनाइन्। कोरोनामा पनि सास फेर्न गाह्रो हुन्छ, तर रूघामा जसरी नटालिने उनको भनाइ छ।
तर जति खोक्दा पनि थोरै पनि खकार आउँदैन भने त्यो कोरोनाका कारण आएको खोकी हो भन्ने थाहा पाउनु पर्छ।
'कोरोनाको खोकी एकदम सुख्खा हुन्छ। जति खोक्दा पनि कफ आउँदैन जुन अरू मौसमी रुघाखोकीमा मज्जाले आउँछ,' डा. भट्टले भनिन्।
कोरोनाका कारणले आएको खोकी हो भने सुरूआती समयमा मज्जाले नै लाग्ने उनी बताउँछिन्। भन्छिन्, 'सुरूमा मज्जाले नै सुख्खा खोकी लाग्छ। तर कफ चाहिँ आउँदैन।'
यसरी ज्वरो र खोकी कसरी आइरहेको छ भन्ने ख्याल गर्न सके त्यो कोरोनाले हो वा मौसमी फ्लुले भन्ने थाहा पाउन सहज हुन्छ। तर यतिमै सीमित भएर कोरोना लागेको/नलागेको पत्ता नलाग्ने डा. भट्टको भनाइ छ।
'यति कुरा मात्र हेरेर कोरोना छैन भन्न चाहिँ मिल्दैन। टाउको, जिउ दुख्ने, खाना खान मन नलाग्ने जस्ता लक्षण पनि ख्याल गर्नुपर्छ,' उनले भनिन्।
डा. भट्टका अनुसार कोरोनाभन्दा फ्लुमा बढी जिउ दुख्ने, थकान महशुस हुने र खाना खान मन नलाग्ने गर्छ। साथै लक्षण पनि फ्लुमा छिटो देखिन्छ। कोरोनामा भने विस्तारै देखिन सक्ने उनले जानकारी दिइन्।
'कोरोना छ भने आज ज्वरो आउने, भोलि टाउको दुख्ने, पर्सी थकान महसुश हुने र विस्तारै सास फेर्न गाह्रो हुन्छ। तर फ्लुमा एकैपटक सबै लक्षण देखापर्छ,' उनले भनिन्।
पछिल्लो समय विश्व स्वास्थ्य संगठनले स्वाद र गन्ध थाहा नपाउने पनि कोरोनाका लक्षण हुने भनेपछि यसले संक्रमण खुट्याउन थप सहज भएको उनको भनाइ छ।
उनी भन्छिन्, 'यो कुराले गर्दा कोरोना हो/हैन भनेर यकिन गर्न सजिलो हुन्छ। अर्को कुरा, खुट्टाको बुढी र चोर औंला रातो हुने लक्षण पनि कोरोनामा देखिएको छ। त्यसैले यो पनि ख्याल गर्नुपर्ने हुन्छ।'
तर कोरोना नै भए पनि सुरूमै आत्तिइहाल्नु नपर्ने डा. भट्टको सुझाव छ।
सामान्य लक्षण भएका अवस्थामा घरमै सतर्कता अपनाएर बस्न सकिने बताउँदै उनले भनिन्, 'सुरूमै आत्तिनु हुँदैन। ज्वरो, खोकी जस्ता सामान्य लक्षण भएका पनि स्वास्थ्य मापदण्ड अपनाएर घरमै बस्न सकिन्छ। तर सास फेर्न थोरै मात्र गाह्रो भयो भने पनि अस्पताल दौडिहाल्नुपर्छ। त्यो बेला संक्रमितलाई अक्सिजन दिनुपर्ने हुन्छ।'
सम्बन्धित समाचारः कतै कोरोनाले तपाईंको अक्सिजन कम भएको त छैन, घरमै जाँच्नुस् 'अक्सिमिटर'ले
फलफूल र तरकारीबाट कोरोना सर्दैन, पैसामा ४ दिनसम्म रहन सक्छ
