आउने वैशाख १ गतेदेखि ललितपुरको पाटन दरबार क्षेत्र पनि सवारीमुक्त हुने भएको छ। महानगरका भित्री भागमा सवारी चाप बढेसँगै दरबार क्षेत्र घुम्न आउने पर्यटकलाई मध्यनजर गर्दै सवारीमुक्त गर्न लागिएको ललितपुर महानगरपालिकाले जनाएको छ।
पछिल्लो समय दरबार क्षेत्रमा पनि सवारी चाप बढेर पर्यटकलाई असहज हुन थालेकाले सवारीमुक्त गर्न लागिएको महानगरका मेयर चिरिबाबु महर्जनले बताए।
‘दरबार क्षेत्रको केही भाग पहिला नै सवारी मुक्त क्षेत्र बनाइएको भए पनि बाँकी स्थानमा अझै सवारी आवतजावत छ,’ महर्जनले सेतोपाटीसँग भने, ‘सवारी आवातजावतले पर्यटकले दरबार क्षेत्र नियाल्न सकेनन्। ध्वनि प्रदुषण पनि बढ्यो। त्यसैले दरबार क्षेत्र पूरै सवारीमुक्त गर्न लागेका हौं।’
आउने वैशाख १ गतेदेखि महानगरले ट्राफिक प्रहरीसँग समन्वय गरेर दरबार क्षेत्र पूर्ण सवारी निषेधित क्षेत्र घोषणा गर्ने महानगले जनाएको छ।
‘हामी आउनुभन्दा अगाडि नै यो अभियान सुरु भएको हो। हामी त्यसलाई प्रयोगमा मात्र ल्याउन लागेका हौं,’ मेयर महर्जनले भने, ‘पहिला दरबार क्षेत्रभित्रको एक सेक्सन मात्र सवारी प्रवेशमा निषेध गरिएको थियो। अब युनेस्कोले पिलर गाडेको करिब पौने २ किलोमिटर सवारी निषेध गर्न लागेका छौं।’
दरबार क्षेत्रमा सवारी निषेधका लागि ललितपुर ट्राफिक प्रहरी प्रमुख सिताराम हाछेथुले पूर्ण साथ रहने बताएका छन्।
‘यो अभियानले सम्पदा क्षेत्रमा ट्राफिक व्यवस्थापन गर्न टेवा पुग्छ,’ हाछेंथुले भने, ‘त्यसैले हाम्रो पूर्ण सहयोग र साथ रहनेछ। यसका लागि अुनसन्धान भइरहेको छ। एकतर्फी बनाउनका लागि असहज छ तैपनि विभिन्न विकल्प अपनाउन सक्छौं।’
दिनभरको समयमा दरबार क्षेत्रको चौहद्धीभित्र सवारी जान नदिने भएपनि बिहान ६ देखि बेलुका ८ बजेसम्म मात्र जानआउनका लागि व्यवस्था गर्नका लागि तयारी भइरहेको महानगरले जनाएको छ।
‘हामीलाई समस्या भनेको स्थानीय जनताले अवरोध गर्लान कि भनेर हो। तर त्यसो हुँदैन,’ मेयर महर्जनले भने, ‘स्थानीयको अगाडि मैले यो कुरा ५० औं पटक भनेको छु। सवारी निषेध गर्दा फाइदैफाइदा भएकोले यो अभियान लागु हुनेमा म ढुक्क छु।’
एक महिनामा गृहकार्य नपुगेमा थप १५ दिन थपेर वैशाख १५ पुर्याउने तर दरबार क्षेत्रलाई सवारीमुक्त बनाउने महानगरले जनाएको छ। यसका लागि सम्पदा क्षेत्रको वडाअध्यक्ष, स्थानीयसँग पनि छलफलको प्रकृया अगाडि बढेको छ।
‘दरबार क्षेत्र धार्मिक, परम्परागत, सांस्कृतिक रुपमा महत्व छ। ट्राफिकले व्यवस्थापन नहुँदा दरबार क्षेत्र घुम्न आउने पर्यटक फोटो खिचिरहेको हुन्छ। हर्न बजिरहेको हुन्छ,’ महर्जनले भने, ‘दरबार क्षेत्रलाई सवारीमुक्त र मंगलबजार क्षेत्रमा एकतर्फी सवारी बनाएर हामी ती सबै समस्या समाधान गर्न चाहन्छौं।’
यसका लागि महानगरीय ट्राफिक प्रहरी महाशाखा प्रमुख सर्वेन्द्र खनाल केही अफ्ठ्यारा भएपनि महाशाखाको साथ रहेको बताए।
‘यो क्षेत्र निकै व्यस्त क्षेत्र हो। त्यसैले दरबार क्षेत्रमा पूर्ण रूपमा सवारी निषेध र मंगलबजार क्षेत्रलाई एकतर्फी बनाउन केही अप्ठेरा छन्,’ उनले भने, ‘तैपनि मेयरज्यू नै पहलमा लाग्ने भएपछि हाम्रो पनि साथ रहन्छ।’
पाटन दरबार क्षेत्रमा भएका संरचना १६ देखि १८ औँ शताब्दीसम्म निर्माण गरिएका हुन्। प्रायः राजा सिद्धिनरसिंह, श्रीनिवास र योगनरेन्द्र मल्लले निर्माण गर्न लगाएका थिए। मूलचोक, सुन्दरीचोक, मणिकेशवनारायण चोक, भीमसेन मन्दिर, कृष्ण मन्दिर, तलेजु मन्दिर, कुम्भेश्वरलगायत दरबार क्षेत्रका मुख्य आकर्षण क्षेत्र हुन्।
यसअघि पर्यटकीय क्षेत्र ठमेलमा कात्तिक ५ गतेदेखि सवारी निषेध गरिएको थियो। महानगरीय ट्राफिक प्रहरी महाशाखा, काठमाडौं महानगरपालिका र ठमेल क्षेत्रमा रहेका विभिन्न व्यवसायी संघ संस्थाको सक्रियतामा ठमेल क्षेत्रलाई सवारी साधनमुक्त क्षेत्र बनाउने अभियान शुरु गरिएको हो।
माघ २ बाट इन्द्रचोकदेखि क्षेत्रपाटीसम्म चारपाङ्ग्रे सवारी निषेध गरिएको छ। भित्री बस्तीका ११ वडाध्यक्ष र स्थानीय प्रतिनिधिले ट्राफिक महाशाखाको सहकार्यमा असन, इन्द्रचोक, मख्खन, त्यौड, ठैंटी, भेडासिंह, नरदेवी, किलागल लगायत क्षेत्रमा बिहान ७ देखि बेलुकी ७ बजेसम्म चारपाङ्ग्रे सवारी गुडाउन नपाइने नियम लागू गरिएको छ।
