अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले युक्रेनी राष्ट्रपति भोलोदिमिर जेलेन्स्कीमाथि रूस-युक्रेनबीच हुन लागेको शान्ति सम्झौता बिथोल्न खोजेको आरोप लगाएका छन्।
शान्ति सम्झौताका लागि एक महिनाभन्दा लामो समयदेखिको प्रयासको ठोस परिणाम नआएपछि रिसाएका ट्रम्पले जेलेन्स्कीको एक अभिव्यक्तिलाई लिएर उनीमाथि शान्ति प्रक्रिया नै बिथोल्न खोजेको आरोप लगाएका हुन्।
पछिल्लो समय रूसले जुन-जुन ठाउँमा ज-जसको नियन्त्रण छ, त्यहाँ उनीहरूकै स्वामित्व कायम रहने गरी सम्झौता गर्न तयार भएको भन्ने खबर सार्वजनिक भएको थियो।
रूसले क्राइमिया लगायत आफूले कब्जा गरेको भूभागहरूमा रूसकै स्वामित्व हुने र युक्रेनले कब्जा गरेको भूभागमा दाबी नगर्ने भनेको थियो।
अमेरिकाले यसलाई रूसले युद्ध सुरू भएयताकै लचकता अपनाएको भनेको थियो।
तर युक्रेनका राष्ट्रपति जेलेन्स्कीले रूसले कब्जा गरेको क्राइमियालाई युक्रेनले वैधानिकता दिन नसक्ने भनेका थिए।
वाल स्ट्रिट जर्नलसँगको अन्तर्वार्तामा उनले क्राइमियाको स्वामित्व रूसले लिने स्वीकार्य नहुने बताएका थिए।
'त्यो कब्जालाई स्वीकार गर्न सकिँदैन। त्यसलाई वैधानिकता दिने र रूसको भूभाग भनेर चिन्ने कुरा हुँदैन,' जेलेन्स्कीले भनेका थिए।
जेलेन्स्कीको अभिव्यक्तिपछि ट्रम्पले आफ्नो ट्रुथ सोसल अकाउन्टमा लेख्दै जेलेन्स्कीको त्यस्तो भनाइ शान्ति सम्झौताका लागि घातक हुनसक्ने टिप्पणी गरेका छन्।
क्राइमियालाई युक्रेनले वैधानिकता दिन नसक्ने जेलेन्स्कीको अभिव्यक्तिमा पनि ट्रम्पले जबाफ फर्काएका छन्। उनले बाराक ओबामाको पालामा नै क्राइमिया युक्रेनले रूसलाई हस्तान्तरण गरेको स्मरण गराए।
'क्राइमियालाई रूसी क्षेत्रको रूपमा मान्यता दिन भनेर जेलेन्स्कीलाई आग्रह गरिएको छैन। तर यदि उनी क्राइमिया चाहन्छन् भने एघार वर्ष अगाडि जब शान्तिपूर्ण तवरले हस्तान्तरण भयो त्यतिबेला किन लडेनन्?,' ट्रम्पले लेखेका छन्।
ट्रम्पले शान्ति सम्झौताको धेरै नै नजिक पुगिसकेको भन्दै त्यस्ता अभिव्यक्तिले युद्ध थप भड्काउने बताए।
'उनी (जेलेन्स्की)सँग अब घमन्ड गर्न केही छैन। देशको अवस्था पनि भयानक छ। मलाई रूससँग सरोकार छैन। तर दुवै पक्षबाट हप्तामै औसतमा पाँच हजारको संख्यामा मारिने सैनिकहरूको सरोकार छ,' उनले भनेका छन्।
उनले सम्पूर्ण देश गुमाउनुअघि अर्को तीन वर्ष रूससँग लड्न सकिन्छ? भनेर जेलेन्स्कीलाई प्रश्न पनि गरेका छन्। उनले रूस र युक्रेन दुवैलाई यो समस्याबाट बाहिर निकाल्ने आफ्नो चाहना रहेको बताए।
उनले त्यतिबेला आफू राष्ट्रपति भएको भए युद्ध नै सुरू नहुने पुनः दोहोर्याएका छन्।
अप्रिल महिनामा ट्रम्पका मध्यपूर्व विशेष दूत स्टिभ विटकफले मस्को भ्रमण गरेका थिए।
त्यतिबेला रूसी राष्ट्रपति भ्लादिमिर पुटिनले हालको नियन्त्रण रेखाका आधारमा युक्रेनसँगको युद्ध रोक्ने प्रस्ताव गरेका थिए।
त्यो भनेको अहिले जहाँ जहाँ ज-जसको नियन्त्रण छ, त्यहाँ उसकै स्वामित्व हुने भनिएको हो।
पढ्नुस्ः हालको नियन्त्रण रेखाको आधारमा युक्रेनसँगको युद्ध रोक्ने पुटिनको प्रस्ताव
सन् २०१४ मा युक्रेनको क्राइमिया प्रान्त कब्जा गरेको रूसले २०२२ फेब्रुअरीमा युक्रेनमा हमला गरेपछि युक्रेनका थप चार क्षेत्रमा आफ्नो दाबी गरेको छ।
हाल युक्रेनको नियन्त्रण भएको ती चार क्षेत्रको केही स्थानमा पनि युद्धविरामपछि रूसकै नियन्त्रण हुनुपर्ने माग पुटिनले गर्दै आएका छन्। तर विटकफसँगको पछिल्लो भेटमा भने युक्रेनको नियन्त्रणमा रहेको ती स्थानमा आफ्नो दाबी छोड्न तयार रहेको पुटिनले बताएको भनेर फाइनान्सियल टाइम्सले खुलासा गरेको छ।
त्यसको जबाफमा क्राइमिया प्रायद्वीपमाथि रूसको स्वामित्वलाई मान्यता दिन अनि चार क्षेत्रका भागहरूमा रूसी नियन्त्रण स्वीकार गर्न अमेरिका तयार भएको हो। यद्यपि युक्रेन भने अझै पनि क्राइमियालाई मान्यता दिन नहुने भन्दै आइरहेको छ।
युरोपेली देशहरूले पनि अहिलेको पुटिनको प्रस्ताव मान्यो भने उनले ट्रम्पसामु थप मागहरू राख्नेछन् भनेर सचेत गराएका छन्।
विटकफले यस हप्ताको अन्तमा फेरि मस्को भ्रमण गरेर पुटिनलाई भेट्ने कार्यक्रम रहेको रूसी मिडियाले भनेका छन्। त्यो भेटमा थप छलफल हुने आकलन गरिएको छ।
दोस्रो कार्यकालका लागि राष्ट्रपतिको कार्यभार सम्हालेपछि ट्रम्पले युक्रेनमा युद्ध अन्त्यका लागि पुटिनसँग नरम ढंगले वार्ता अगाडि बढाएका थिए। टेलिफोन संवाददेखि उच्च अधिकारीहरूसँग साउदी अरबमा छलफल लगायतका पहलकदमी लिएर शान्तिको प्रयत्न गरेका थिए।
पछि रूस शान्तिमा आउन नचाहेको देखिएपछि ट्रम्पले पुटिनको आलोचना गर्दै रूसमाथि प्रतिबन्ध कडा पार्ने चेतावनी दिएका थिए। युरोपेली मुलुकहरूले पनि रूसमाथि प्रतिबन्ध लगाउने र युक्रेनलाई थप समर्थन जुटाउने विषयमा छलफल गरेका थिए।
ट्रम्पले ३० दिन युक्रेनमा युद्धविराम गर्ने प्रस्ताव रूसले सुरूमा अस्वीकार गरेको थियो।
पुटिनले युक्रेनलाई नेटोमा आबद्ध गर्न नहुने, सेना सीमित गर्ने र अहिलेसम्म रूसले कब्जा गरेको युक्रेनी भूभाग मात्रै नभएर आफ्नो नियन्त्रणमा नभएका भागहरूको पनि स्वामित्व हुनुपर्ने माग गरिरहेका थिए।
रूस र युक्रेन दुवैलाई दबाव हाल्न अमेरिकी विदेशमन्त्री मार्को रूबिओले युद्धविरामका लागि रूस केही दिनभित्र तयार नभए अमेरिका युक्रेनमा शान्ति स्थापना प्रयासबाट पछि हट्ने चेतावनी शुक्रबार दिएका थिए।
युक्रेनसँग भने उनी सुरूवातदेखि नै आक्राक ढंगले प्रस्तुत भए। राष्ट्रपति बन्नुअघि नै ट्रम्प युक्रेनलाई अरबौं डलर दिएर फिर्ता नआउने ठाउँमा लगानी गरेको भनेर त्यतिबेलामा राष्ट्रपति जो बाइडेनको चर्को आलोचना गर्थे।
आफूले राष्ट्रपतिको कार्यभार सम्हालेको चौबीस घन्टामै युद्ध रोक्ने दाबी गरेका थिए।
दोस्रो कार्यकालका लागि पदभार सम्हालेपछि उनले युक्रेनले अमेरिकाले अहिलेसम् गरेको सहयोगको क्षतिपूर्ति गर्नुपर्ने बताएका थिए।
त्यसका लागि युक्रेनमा भएको खनिजको आधा स्वामित्व अमेरिकाले पाउनुपर्ने प्रस्ताव पठाएका थिए। त्यसलाई अस्वीकार गरेपछि ट्रम्पले युक्रेनलाई सैन्य सहायतादेखि खुफिया जानकारीमा समेत पहुँच रोकेका छन्।
पछि खनिज सम्झौता गर्न बाध्य भएर ह्वाइट हाउस पुगेका जेलेन्स्कीसँग ट्रम्प र उनका उपराष्ट्रपति जेडी भान्सबीच चर्काचर्की भएको थियो। त्यसयता युक्रेन र अमेरिकाबीच प्रत्यक्ष संवाद भएको छैन।
एक साताअघि युक्रेनको प्राकृतिक स्रोत र ऊर्जा सम्पत्तिमा लगानी गर्न कोष स्थापना गर्ने समझदारीपत्रमा हस्ताक्षर भएको छ। उक्त हस्ताक्षरले अमेरिका र युक्रेनबीचको खनिज सम्झौता हुने बाटो खोलेको बताइएको छ।
(विभिन्न अन्तर्राष्ट्रिय समाचार संस्थाहरूको सहयोगमा)
