नेपाली कांग्रेसका पूर्वउपसभापति विमलेन्द्र निधि र पूर्वमहामन्त्रीद्वय प्रकाशमान सिंह र शशांक कोइरालाले १५ औं महाधिवेशन तयारीलाई केन्द्रित गरी दायरा फराकिलो बनाउँदै लगेका छन्।
लामो समयदेखि निधि, सिंह र कोइरालाले एकअर्काका घर पुगेर ‘लन्च मिटिङ’ गर्दै राजनीतिक घटनाक्रम र पार्टीका आन्तरिक विषयमा समीक्षा गर्दै भविष्यका लागि रणनीतिसमेत बुन्ने गरेकोमा यसपालि दायरा फराकिलो पारेका हुन्।
सभापति शेरबहादुर देउवाले आफ्नो समूहबाट भावी सभापति उम्मेदवार नतोकेपछि उनीहरूले अग्रसरता पनि बढाउने प्रयास गरेका छन्।
निधि, सिंह र कोइरालासँगको छलफलमा थप नेताहरू पनि जोडिन पुगेका छन्। पूर्वउपसभापतिद्वय गोपालमान श्रेष्ठ र विजयकुमार गच्छदार तथा पूर्वमहामन्त्री कृष्णप्रसाद सिटौला पनि ‘लन्च मिटिङ’ मा सहभागी हुन थालेका हुन्।
यसपालि उनीहरू पूर्वउपसभापति निधिको नयाँ बानेश्वरस्थित निवासमा जुटेका थिए, चैत १६ गते। अघिल्लो दिन राजसंस्था पुनर्स्थापनाका लागि भन्दै दुर्गा प्रसाईंको आह्वानमा तीनकुनेमा प्रदर्शन र त्यसपछि तोडफोड, आगजनी र लुटपाट भएको थियो भने दुई जनाको मृत्यु भएको थियो।
यो घटनालगत्तै उनीहरूले छलफल गरेर ‘प्रतिगमनकारी र आपराधिक घटना’ भन्दै निन्दा गरे भने जनताको जीउधनको सुरक्षामा कडाइ गर्न सरकारको ध्यानाकर्षण गराए।
छलफलको अर्को विषय- कांग्रेसको १५ औं महाधिवेशनकेन्द्रित थियो। उनीहरूले सभापति शेरबहादुर देउवा समूहमा रहेकाहरूलाई एकढिक्का राख्दै अघि बढ्नुपर्ने निष्कर्ष दोहोर्याए।
संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्रात्मक शासन प्रणालीका पक्षमा जनमतलाई सुदृढ पार्ने र कांग्रेसको संगठनात्मक सुदृढीकरणका लागि पार्टीलाई एकताबद्ध बनाएर परिचालित गर्नुपर्ने आवश्यकता रहेको पनि उनीहरूको निष्कर्ष थियो।
गत फागुन २ गते सभापति देउवा समूहमा रहेका ११ जना नेताहरू बूढानीलकण्ठ पुगेर सभापति देउवासँग दुई घन्टाभन्दा बढी समय छलफल गरेका थिए। समूहलाई १५ औं महाधिवेशनसम्म एकढिक्का राख्दै यही समूहबाट सभापति उम्मेदवार तय गर्न उनीहरूले देउवालाई सामूहिक दबाब दिन खोजेका थिए। तर सभापति देउवा अहिले नै १५ औं महाधिवेशनको सभापति उम्मेदवार तोक्ने पक्षमा खुलेनन्, उनीहरू त्यहाँबाट फर्केर जिल्ला दौडाह गरिरहेका छन्।
फागुन २ मा देउवा निवासमा जुटेकामध्ये आधा नेतामात्रै पूर्वउपसभापति निधिको पुगेका थिए। चैत १६ गते निधि निवासमा भएको छलफलमा किन सबै नेता आएनन् त? हामीले निधिलाई नै सोधेका छौं।
पूर्वउपसभापति निधिले बोलाएकोमध्ये एक जना नेता काठमाडौंबाहिर कार्यक्रममा जानु परेकोमा अनुपस्थित रहेको बताए।
‘हाम्रो टिममा पूर्वपदाधिकारी जति छौं, सबैलाई बोलाएको हो, त्यसमा प्रकाशशरण महतलाई पनि बोलाएको थिएँ तर उहाँ त्यही दिन सभापतिसँग लुम्बिनीको कार्यक्रममा जानुपरेकोले आउन पाउनु भएन,’ निधिले भने, ‘कांग्रेस र संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्रलाई सुदृढ गर्न पार्टीमा एकताबद्ध बनाउँदै बलियो बनाउनुपर्ने आवश्यकता छ, यसैका बारेमा हाम्रो छलफल भयो। अरू साथीहरूसँग पनि यसका बारेमा कुरा गर्दै जाने कुरा भएको छ।’
फागुन २ गतेपछि सभापति देउवासँग उनका पक्षका नेताहरूले १५ औं महाधिवेशनलगायत विषयमा कुराकानी गरेका छैनन्। पूर्वउपसभापति निधि आवश्यक परेका बेला सभापतिसँग भेट र कुराकानी हुने र अरूबेला आन्तरिक छलफल अघि बढाउँदै लैजान खोजिएको बताउँछन्।
‘सभापतिजीका भन्नुपर्ने विषय भन्दै जाने र आफ्नो तर्फबाट पनि भेटघाट गर्दै जाने हो,’ उनले भने, ‘यो विषयमा सभापति देउवाको अग्रसरता छ, छैन भन्ने हामीहरूले सोचेको पनि छैन। यो हाम्रो आफ्नो अग्रसरताको विषय हो।’
सभापति देउवाले आफ्नो समूहबाट १५ औं महाधिवेशनमा सभापति उम्मेदवार को हुने तोकेका छैनन्, उनले उत्तराधिकारी तोक्ने भन्दा पनि महाधिवेशनबाट चुनिने बताएका थिए।
समसामयिक राजनीतिक घटनाक्रमबारे समीक्षा गर्दै पार्टीको महाधिवेशनलाई समयमै गर्न ध्यानाकर्षण गराउने गरी पूर्वपदाधिकारीहरूबीच बेलाबखतमा छलफल गर्दै आइरहेको निधिले बताए।
‘मूल कुरा; नेपाली कांग्रेसभित्र राजनीतिक अनौपचारिक छलफलको प्रचलन घटेको छ, त्यसलाई बढाउँदै जान खोजेका हौं,’ निधिले भने, ‘त्यो छलफलबाट के-के निस्कन्छ, अघि बढ्दै जाने हो।’
यो पनि: अबको सभापति को हो भन्दै देउवाकहाँ पुगे कांग्रेसका नेताहरू
यस्तै किसिमको भेटघाटलाई निरन्तरता दिने समझदारी बनेको छलफलमा सहभागी पूर्वउपसभापति गोपालमान श्रेष्ठले सेतोपाटीलाई बताए।
‘हाम्रो महाधिवेशन पनि आउँदैछ, पुराना र अनुभवी मानिसहरूलाई खोज्ने प्रचलन हराउँदै गयो क्या, अब त्यसलाई पनि अघि बढाउने हो,’ श्रेष्ठले भने, ‘हामी यसपालि निधिकोमा बस्यौं, अब आलोपालो रूपमा छलफल गर्दै जान्छौं। नयाँ वर्ष लागेपछि सबैको अनुकूल मिलाएर वैशाख पहिलो हप्ता, बिपीको पुत्र शशांक कोइरालाको घरमा कुराकानी गर्छौं।’
सभापति देउवा र पदाधिकारीबाहेक यो टिममा आफू नै ‘सिनियर’ भएको श्रेष्ठले बताए। ‘म शेरबहादुर र रामचन्द्र पौडेलको समकक्षी हुँ, कार्यवाहक सभापति र उपसभापति पनि भएँ,’ उनले भने, ‘देउवा र रामचन्द्र भाग्यमानी भए, कोही प्रधानमन्त्री कोही राष्ट्रपति भए।’
निधि, सिंह र कोइरालाले यो जमघटलाई 'लन्च मिटिङ' पनि भन्ने गर्छन्।
कांग्रेसभित्र 'विरासत' बोकेका तीन जना नेता संवादमा जुट्न थालेको १४ औं महाधिवेशनभन्दा अघिदेखि नै हो।
अब हुने १५ औं महाधिवेशनको तिथिमिति नै टुंगो नलागे पनि महाधिवेशन तयारीमा भने नेताहरू जुटेका छन्।
शेरबहादुर देउवा अब सभापति उम्मेदवार हुन नमिल्ने विधानको व्यवस्था रहेकोले देउवा समूहभित्र सभापतिको तयारी गर्ने नेताहरूले छलफललाई बाक्लो बनाउँदै लगेका हुन्।
१५ औं महाधिवेशनका लागि सभापति पदमा नेता शेखर कोइराला र गगन थापाको मात्र चर्चा हुने गरेकोमा असन्तुष्ट देउवा समूहका नेताहरू कहिले बूढानीलकण्ठ त कहिले बाहिर छलफलमा जुट्ने गरेका छन्।
देउवा समूहमा रहेका उपसभापति पूर्णबहादुर खड्का, पूर्वउपसभापति गोपालमान श्रेष्ठ, विमलेन्द्र निधि, पूर्वमहामन्त्री शशांक कोइराला, प्रकाशमान सिंह र कृष्णप्रसाद सिटौला पनि सभापति पदका लागि आकांक्षी छन्।
सभापतिका लागि आकांक्षीहरूले एकअर्काका घर पुगेर एकताबद्ध भएर जान सकिन्छ कि भनेर प्रयासस्वरूप ‘लन्च मिटिङ’ गर्दै आएका हुन्।
यसपालि यस्तो भेटको सुरूवात शशांक कोइरालाले गरेका थिए, असोज ८ गते महाराजगञ्जस्थित निवासमा निधि र सिंहलाई निम्त्याएर। त्यसपछि सिंह निवास चाक्सीबारीमा पुस १७ गते उनीहरूले छलफल गरे भने चैत १६ गते निधि निवासमा छलफल गरेका हुन्। निधि निवासमा छलफलमा भने केही नेता थपिएका थिए।
यसरी ‘लन्च मिटिङ’ गर्दै राजनीतिक कुराकानी गरे पनि १४ औं महाधिवेशनमा निधि र सिंह सभापतिमा भिडेका थिए। तर दोस्रो चरणमा उनीहरूले सभापति पदमा देउवालाई नै भोट हाले। सभापति पराजित भएका निधि र सिंहलाई देउवाले पनि केन्द्रीय सदस्य मनोनीत गरेका थिए।
२०७८ मंसिरमा १४ औं महाधिवेशन भएकोले त्यसको चार वर्षपछि २०८२ मंसिरमा १५ औं महाधिवेशन हुनुपर्ने हो। विधानले भनेजस्तो नियमित समयमा महाधिवेशन हुने छाँटकाँट देखिन्न।
कांग्रेसभित्र १५ औं महाधिवेशनको तयारीका लागि प्रारम्भिक चरण क्रियाशील सदस्यता वितरण र नवीकरणका काम सुरू भएको छ। केन्द्रीय समितिले १५ औं महाधिवेशनको मिति तोकिसकेको छैन तर नेताहरूले महाधिवेशनकेन्द्रित आ-आफ्नो तयारी गरिरहेका छन्।
नेताहरू जमघट हुने, जिल्ला दौडाहा गर्ने, फरक गुटमा रहेकालाई समेट्नेजस्ता प्रयास त भइरहेका देखिन्छन् भने सँगैमा सभापति देउवाको आशीर्वाद पाइन्छ कि भनेर नेताहरू लविइङ र दबाब सिर्जना गर्दैछन्।
यो पनि:
देउवाको वचन नपाएपछि ११-भाइ नेता ‘पानी नाप्न’ आफै जिल्ला दौडाहामा
निधि, सिंह र कोइरालाको आलोपालो 'लन्च मिटिङ'
कोइराला, सिंह र निधि भेटको अन्तर्य
गगन थापाको सक्रियताले कांग्रेसमा तताएको माहोल
