मुलुकी संहिताले नेपालमा विवाह गर्ने केटाकेटी दुवैको उमेर २० वर्ष हुनुपर्ने व्यवस्था गरेको छ।
तर पछिल्लो समय विवाह गर्ने उमेर १८ वर्षमा झार्ने बहस भइरहेको छ।
संसदको कानुन समितिले गरेको अध्ययन र सरकारले बनाएको कार्यदलले विवाह गर्ने उमेर १८ वर्ष राख्न सुझाव दिएका छन्। तर कतिपयले विवाह गर्ने उमेर घटाउन नहुने तर्क गर्दै आएका छन्।
यही अध्ययनका आधारमा सांसदहरूले पनि विवाह गर्ने उमेर २० बाट १८ मा झार्न माग गरिरहेका छन्।
प्रतिनिधि सभाको कानुन समितिको आइतबारको बैठकमा पनि यो प्रसंग उठ्यो।
गृहमन्त्री रमेश लेखक सहभागी बैठकमा सांसदहरूले विवाह गर्ने उमेर १८ वर्ष राख्न सुझाव दिए।
‘मन्त्रिपरिषदमा बालबालिकासम्बन्धी ऐन छलफलकै क्रममा छ, यसमा दुइटा कुरा छ, एउटा- विवाह गर्ने उमेर २० बाट १८ बनाउने भन्नेछ। अर्को- रोमियो जुलिएट ल प्रयोग गर्ने कि भन्ने पनि छ,’ गृहमन्त्री लेखकले भने।
रोमियो जुलिएट लअनुसार १६ देखि १८ वर्षको बीचमा युवायुवतीको शारीरिक सम्बन्ध भयो भने त्यसलाई बलात्कार मान्न मिल्दैन भन्ने रहेको उनले बताए।
‘प्रेमगत सम्बन्धले त्यो ठाउँमा पुर्यायो भन्ने रोमियो जुलिएट ल संसारका केही देशहरूले यसलाई प्रयोगमा ल्याइरहेका छन्,’ उनले भने, ‘तर यसमा उमेरलगायत केही सर्तहरू भने छन्।’
कि विवाह गर्ने उमेर घटाउनुपर्यो कि रोमियो जुलिएट अवधारणालाई कानुनमा ल्याउनुपर्ने अवस्था रहेको गृहमन्त्री लेखकले बताए।
‘मचाहिँ उमेर घटाएर जाँदा पनि हुन्छ भन्छु,’ उनले भने, ‘मन्त्रिपरिषदमा पनि यो विधेयक पुगेको छ, छलफलमै छौं। सांसदहरूले पनि छलफल गर्दा राम्रो हुन्छ।’
नेपाली कांग्रेसकी सांसद नागिना यादवले विवाह गर्ने उमेर १८ वर्ष बनाउनुपर्ने बताइन्।
‘युवा कि विदेशमा कि त जेलमा छन्। बच्चा जन्मिने तर जन्मदर्ता गर्न विवाह दर्ता नभएको अवस्था छ,’ उनले भनिन्, ‘मन मिल्दासम्म लिभिङ टुगेदर त्यसपछि नमिले के के। विवाह उमेर १८ वर्ष बनाउनुपर्छ। यो सांसदको माग नभई समाजको माग हो।’
सांसद रञ्जुकुमारी झाले पनि विवाह गर्ने उमेर घटाउनुपर्ने बताइन्।
‘नागरिकता १६ वर्षमै पाइन्छ। १८ वर्षमा त भोट हाल्न पाइन्छ, अनि विवाह गर्न किन नपाइने?,’ उनले भनिन्।
नेकपा (माओवादी केन्द्र) का सांसद पूर्णबहादुर घर्तीले विवाह गर्ने उमेर घटाउन आवश्यक भए पनि विरोध हुने गरेको बताए।
‘टाउकोमाथि चस्मा लगाउने, सेतो तन्नामा सुत्नेले उमेरका विषयमा बढी विरोध गरे, विवाह गर्ने उमेर घटाउनु पर्नेछ। महिला माननियलाई अप्ठ्यारो त लाग्ला,’ उनले भने, 'तर समस्या छ।'
