नागरिक उन्मुक्ति पार्टी (नाउपा) ले सिके राउत नेतृत्वको जनमत पार्टीसँग एकता गर्ने निर्णय गरेको छ।
नाउपाको शुक्रबार र शनिबार बसेको केन्द्रीय समिति बैठकले एकताको लागि सांसद गंगाराम चौधरीको संयोजकत्वमा कार्यदल गठन गरेको हो। कार्यदलमा सुनीता चौधरी र रामलाल चौधरी सदस्य छन्।
‘यो कार्यदलले एकता प्रस्ताव तयार पार्ने छ। यो प्रस्ताव हामी जनमत पार्टी समक्ष लैजाने छौं। त्यसपछि विचार, दृष्टिकोण, नीति, नेतृत्वबारे सघन छलफल हुनेछ। कुरा मिल्यो भने छिट्टै एकता हुन्छ’ कार्यदलका संयोजक गंगाराम चौधरीले सेतोपाटीसँग भने।
उनका अनुसार एकता प्रक्रिया निकै अगाडि बढिसकेको छ। एकताकै लागि जनमत पार्टीले कार्यदल गठन गरेपछि नाउपा आन्तरिक छलफलमा थियो।
खास गरी नाउपा अध्यक्ष रञ्जिता श्रेष्ठ र संरक्षक रेशम चौधरीबीच एकताका विषयमा मतैक्य थिएन।
केही दिनअघि नाउपा अध्यक्ष श्रेष्ठ र जनमत अध्यक्ष सिके राउतबीच संसद् भवन नयाँ बानेश्वरमा छलफल भएको थियो।
पार्टीभित्र एकता गरेर जानुपर्छ भन्ने मत बाक्लिँदै गएपछि श्रेष्ठ पनि त्यसमा सहमत भएकी हुन्।
पार्टीका नेता दामोदर पण्डितले एकताका लागि तीनवटा वस्तुगत आधार तयार भएको बताए।
पृथकतावादी आन्दोलन त्याग्दै सिके राउतले २०७५ चैत ४ गते जनमत गठन गरेका थिए। त्यसबीचमा मधेस प्रदेशका केही स्थानीय तह उपनिर्वाचनमा भागसमेत लिएका थिए। तर परिणाम उनको पक्षमा परेन।
रेशम चौधरी जेलभित्रै हुँदा २०७८ पुस १९ गते नागरिक उन्मुक्ति पार्टी (नाउपा) गठन गरेका थिए। उनकी श्रीमती रञ्जिता चौधरी पार्टी अध्यक्ष बनेकी थिइन्।
२०७९ वैशाखमा भएको स्थानीय तह निर्वाचनमा नाउपाले कैलालीमा राम्रै स्थान बनायो।
जनमत र नाउपाले २०७९ को प्रतिनिधि सभा र प्रदेश सभामा पहिलो पटक भाग लिएका थिए।
अहिले संसदमा जनमतका ६ सांसद छन्। नाउपाका चार सांसद छन्। जनमतले प्रतिनिधि सभाको समानुपातिकतर्फ ३ प्रतिशतको थ्रेस होल्ड कटाएका राष्ट्रिय पार्टीसमेत बनेको थियो। नाउपाको भने तीन सांसद प्रत्यक्षतर्फ जितेका छन्। रेशमका बुवा लालवीर चौधरीले स्वतन्त्ररूपमा उम्मेदवारी दिएका थिए। प्रतिनिधि सभा सदस्य जितेपछि नाउपाकै सांसद बनेका छन्।
दुवै पार्टी पहिचान पक्षधर भएकाले एकताको सम्भावनाको ढोका खुलेको नाउपाका नेता दामोदर पण्डितले बताए।
‘दुवै पार्टीको विचारधारामा समानता छ। रेशमजीले जेलभित्र गठन गर्नुभएको पार्टी हो यो। जनमतको पनि त्यस्तै पृष्ठभूमि छ। दुवै उस्तै प्रकृतिको आन्दोलनबाट आएकाले एकताको सम्भावना बलियो बनेको हो,’ पण्डितले सेतोपाटीसँग भने।
संसदीय राजनीतिमा दुवै नयाँ भएकाले मिलेर जाँदा जनताका मुद्दा स्थापित गर्न झन् सहज हुने उनले बताए।
‘च्याउसरी पार्टी उम्रिएर देशलाई हित नहुँदो रहेछ। विचार, मुद्दा, प्राथमिकता मिल्ने दलहरूबीच एकता हुँदै जानुपर्छ। त्यसमा हामी सैद्धान्तिकरूपमा सहमत भएपछि एकताको सम्भावना बलियो भएको हो,’ पण्डितले भने।
२०७९ मा पनि भएको थियो एकताको छलफल
थरूहट, थारूवान संयुक्त संघर्ष समितिको आन्दोलन हिंसात्मक बनेपछि २०७२ भदौ ७ गते टीकापुरमा सशस्त्र प्रहरीका एसएसपी लक्ष्मण न्यौपानेसहित सात सुरक्षाकर्मी र एक बालक मारिएका थिए।
त्यही घटनाको मुख्य दोषी भएको भन्दै जिल्ला अदालत कैलालीले जन्मकैदको फैसला सुनायो। सर्वोच्च अदालतले पनि जिल्लाको फैसला सदर गरेपछि रेशम चौधरी जन्मकैदको सजाय काटिरहेका थिए।
चौधरीले जेलमै भएका बेला नाउपा र जनमतबीच एकताको प्रयास भएको पण्डितले बताए।
‘त्यतिबेला एकताको छलफल चलेको थियो। सिके राउत जेलमा रहेका नाउपा संरक्षक रेशम चौधरीलाई भेट्न जाने कुरा पनि भएको थियो। त्यतिबेला त्यो छलफल निष्कर्षमा पुग्न सकेन। यसपटक त्यो गल्ती नगरौं भन्नेमा हामी दुवै पार्टी सहमत भएका छौं। त्यतिबेलै एकता भएको भए संसदको सिनारियो अर्कै हुन्थ्यो,’ उनले भने।
रोचक कुरा त शनिबार नाउपाको केन्द्रीय समिति बैठकमा जनमत पार्टीका अध्यक्ष सिके राउतले पनि सम्बोधन गरेका थिए।उनले २०७९ सालको त्यही प्रसंग उप्काएका थिए।
‘२०७९ सालमा एकताको कुराकानी अगाडि बढेको थियो। त्यतिबेला एकता प्रक्रिया अघि बढेन। त्यतिबेला हामीले गल्ती गर्यौं। अब त्यस्तो गल्ती दोहोर्याउनु हुँदैन,’ सिके राउतको भनाइ उद्धृत गर्दै पण्डितले भने।
त्यति मात्र होइन, नाउपा केन्द्रीय समिति बैठकमा नेपाल समाजवादी पार्टी (नयाँ शक्ति) की उपाध्यक्ष मानुषी यमी भट्टराई पनि पुगेकी थिइन्।
उनले पनि बैठकलाई सम्बोधन गरिन्।
सम्बोधनका क्रममा आफू अध्यक्ष बाबुराम भट्टराईको सन्देश लिएर आएको बताएकी थिइन्।
‘तपाईंहरू दुई पार्टी मिल्नुस्, तपाईंहरू दुई जना (सिके राउत र रेशम चौधरी) सँगसँगै मेरी छोरी पनि छिन् भन्ने बुवाको सन्देश छ, तपाईंहरूलाई सहकार्य, एकताका निम्ती शुभकामना दिन चाहन्छु,’ भट्टराईको भनाइ उद्धृत गर्दै पण्डितले भने।
जनमत मात्र नभई, विचार मिल्ने अरू साना पार्टीबीच पनि एकताकै कडीका रूपमा यसलाई बुझ्नुपर्ने पण्डितले बताए।
‘सिके राउत, मानुषी यमी भट्टराईले बैठक समापनमा सम्बोधन गर्नु त्यसैको संकेत पनि हो। पहिचान पक्षधर, नयाँ अरू दलहरूसँग पनि संवाद गर्छौं,’ उनले भने।
पण्डितले राजनीतिक वृत्तमा चलिरहेको तीन प्रतिशत थ्रेस होल्ड बढाउनुपर्ने मतले पनि दुई पार्टीबीच एकतामा बल पुर्याएको बताए।
‘निर्वाचन आयोगले नयाँ प्रस्ताव गरिरहेको छ। समानुपातिकको थ्रेस होल्ड बढाउनुपर्छ भन्ने कुरा पनि उठिरहेको छ। त्यसले पनि एकतामा बल दियो,’ उनले भने।
नाउपा कार्यदलले आइतबारबाटै काम थाल्ने उनले बताए। कार्यदलले दुई पार्टीबीच एकताको ठोस प्रस्ताव तयार पारेर वैशाख ३ गते कैलालीको टीकापुरमा बस्ने केन्द्रीय समिति बैठकमा पेस गर्ने र त्यही बैठकले अनुमोदन गर्ने कार्यसूची रहेको उनले बताए।
‘एकता कार्यदलले वैशाख ३ गते टीकापुरमा बस्ने केन्द्रीय समिति बैठकमा प्रस्ताव लैजानेछ। त्यो बैठकले अनुमोदन गर्नेछ। त्यसको केही दिनभित्र एकता प्रक्रिया टुंगिनेछ,’ पण्डितले भने।
उनले वैशाखको पहिलो हप्ताभित्र एकता प्रक्रिया टुंगिने सम्भावना बताए।
यता जनमतले पनि फागुन २५ र २६ गते महोत्तरीको बर्दिबासमा बसेको केन्द्रीय समितिको बैठकले नाउपालगायत विचार मिल्ने दलसँग एकताका लागि कार्यदल गठन गरेको थियो।
कार्यदलमा उपाध्यक्ष अब्दुल खान संयोजक छन्। शरदसिंह यादव र बालगोविन्द चौधरी कार्यदलका सदस्य छन्।
नाउपासँगको छलफलमा पार्टी एकतापछि को अध्यक्ष हुने, पार्टीको नाम र चुनाव चिह्न के हुने भनेर पनि मोटामोटी टुंगिसकेको जनमतका तर्फबाट कार्यदलका संयोजक खानले बताए।
उनका अनुसार एकीकृत पार्टीको नेतृत्व सिके राउतले नै गर्नेछन्।
‘एकीकृत पार्टीको अध्यक्ष सिके राउतज्यू नै हुनुहुन्छ। प्रमुख संरक्षक रेशम चौधरी बन्नुहुनेछ,’ खानले भने।
उनले एकीकृत पार्टीको नाम र चुनाव चिह्नबारे छलफल चलिरहेको बताए।
‘त्यसमा विभिन्न विकल्पमा छलफल चलिरहेको छ। नाउपाको नाम राखे, हाम्रो चुनाव चिह्न (जनमत पार्टीको चुनाव चिह्न हर्न) र जनमत पार्टीको नाम राखे उनीहरूको चुनाव चिह्न (नाउपाको चुनाव चिह्न ढकिया) राख्ने गरी छलफल अघि बढिरहेको छ,’ उनले भने।
फुटको डरले चल्यो एकता वार्ता
जनता समाजवादी पार्टी नेपाल विभाजित भएकाले दुई पार्टी एकता गरेर मधेसको ठूलो दल बन्ने ध्याउन्नमा जनमत र नाउपा देखिन्छन्।
तर योभन्दा ठूलो उनीहरूभित्र विभाजनको भय चलिरहेको छ।
एक नेताले दिएको जानकारीअनुसार जनमत पार्टीभित्र अध्यक्ष राउतविरूद्ध असन्तुष्टि चुलिँदै गएको छ। पार्टीभित्र अरूले ठाउँ नपाएको, बैठक–छलफलमा अरूले कुरा राख्नै मौका नपाएको, राउतको कार्यशैली स्वेच्छाचारी बन्दै गएको आरोप त्यहाँभित्र उठ्ने गरेको छ।
अध्यक्ष राउतले केही समयअघि समानुपातिक सांसद गोमा लाभ सापकोटालाई हटाउन ठूलै प्रयत्न गरेका थिए। सभामुख देवराज घिमिरेले रोकिदिएको भन्दै उनले असन्तुष्टि पनि पोखे।
मधेस प्रदेशमा त्यहाँका संसदीय दलका नेता महेशप्रसाद यादवलाई पन्छाएर सतिशकुमार सिंहलाई मुख्यमन्त्री बनाएका छन्।
पार्टी फुटाउन खोजेको भन्दै अध्यक्ष राउतले अनुशासन समिति संयोजकसमेत रहेका उपाध्यक्ष दीपककुमार साह र कोषाध्यक्ष सुरेन्द्रनारायण यादवलाई स्पष्टीकरण सोधेका छन्।
गत फागुन २५ र २६ गतेको केन्द्रीय समिति बैठकअघि उनीहरूलाई सात दिने स्पष्टीकरण सोध्दै त्यसअवधिका लागि निलम्बन गरिएको थियो।
केन्द्रीय अनुशासन समितिकी सदस्य अनिताकुमारी मण्डलले अनुशासन समिति संयोजकसमेत रहेका उपाध्यक्ष र कोषाध्यक्षलाई फागुन २१ गते स्पष्टीकरण सोधेकी थिइन्।
‘जनमत पार्टी फोड्नका लागि विभिन्न शक्ति केन्द्रहरूसँग राष्ट्रिय अध्यक्षको विरूद्धमा कुरा लगाएको, भड्काएको र जिल्ला जिल्लामा तथा देशविदेशमा कार्यकर्तालाई फोन गरी पार्टी फोड्नका लागि सहयोग मागेको’ भन्दै स्पष्टीकरणमा जबाफ माग गरिएको थियो।
पार्टी फोड्न विभिन्न स्रोतबाट पैसा र गाडी लिएको जानकारी हुन आएकाले त्यसको जवाफ माग्नुपरेको जनमतले जनाएको छ।
यता नाउपाभित्र पनि अध्यक्ष रञ्जिता श्रेष्ठ र संरक्षक चौधरीबीच बेलाबेला देखिने कलहभित्र अरू पार्टी खेल्न सक्ने सम्भावनाले एकताको बहस चलेको नेताहरू बताउँछन्।
नाउपाले २०८० पुस अन्तिम साता भएको पहिलो महाधिवेशन रेशम चौधरीलाई अध्यक्ष बनाएको थियो। तर निर्वाचन आयोगले वैधानिकता दिन अस्वीकार गरेपछि नाउपा पुरानै कमिटीमा फर्किएको थियो।
त्यसपछि नाउपाभित्र रेशमले समानान्तर शक्तिको अध्यास गरिरहेको रञ्जिता पक्षले आरोप लगाउने गरेको छ।
सुदूरपश्चिम प्रदेशमा पार्टी सरकारमा सहभागी हुने, संघमा माओवादी केन्द्रका अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’लाई प्रधानमन्त्रीमा विश्वासको मत दिँदा उनीहरूबीच मतैक्य थिएन।
यस्ता अन्तरविरोधभित्र ठूला पार्टीले खेल्ने सम्भावना रहेकाले एकताको बहस चलेको नउपाका नेताहरूले बताए।
२०७९ मंसिरमा भएको प्रतिनिधि सभा निर्वाचनमा सप्तरी–२ बाट मात्रै पार्टी अध्यक्ष सिके राउतले चुनाव जितेर जनमत राष्ट्रिय पार्टी बनेको थियो। समानुपातिकको तीन प्रतिशतको थ्रेस होल्ड कटाउँदा प्रतिनिधि सभामा उसका पाँच जना सांसद निर्वाचित भएका थिए।
जनमत र नाउपाबीच एकता भए माधवकुमार नेपाल नेतृत्वको नेकपा (एकीकृत समाजवादी) सरह १० सांसद हुनेछन्।
