युक्रेनमा युद्ध रोक्न रूससँग वार्ता गर्न खटिएका अमेरिकी अधिकारीहरूलाई रूसी टोलीले 'जोकर' का रूपमा हेरेका छन्।
द न्यूयोर्क टाइम्सका अनुसार अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले वार्ता गर्न खटाएका अधिकारीलाई रूसी टोलीले अनाडी र जोकरको संज्ञा दिएको हो।
ट्रम्पले रूसी राष्ट्रपति भ्लादिमिर पुटिनसँग फेब्रुअरी १२ मा टेलिफोन संवाद गरेका थिए। यसपछि उनले युद्ध अन्त्य गर्न अमेरिका र रूसबीच साउदी अरेबियामा वार्ता हुने घोषणा गरे। युक्रेन र कुनै पनि युरोपेली देशको उपस्थिति बिना फेब्रुअरी १८ मा अमेरिका र रूसले साउदी अरेबियाको राजधानी रियादमा वार्ता पनि गरे।
अमेरिकाबाट विदेशमन्त्री मार्को रूबिओ, राष्ट्रिय सुरक्षा सल्लाहकार माइक वाल्ज र मध्यपूर्व दूत स्टिभ विट्कफ, रूसी विदेशमन्त्री सर्गेई लाभ्रोव र पुटिनका विदेश नीति सल्लाहकार युरी उशाकोभ र केही साउदी प्रतिनिधिबीच भएको बैठक करिब साढे ४ घन्टा चलेको थियो।
सन् २००४ देखि लगातार रूसका विदेशमन्त्री रहेका लाभ्रोवलाई अमेरिका लगायत पश्चिमा राष्ट्रसँग वार्ता गरेको दुई दशकभन्दा लामो अनुभव छ।
उता अमेरिकी टोलीका रूबिओ, वाल्ज र विट्कफलाई कसैसँग पनि त्यति उच्चस्तरमा दुई पक्षीय वार्ताको अनुभव छैन। अझ अमेरिकी टोलीका सबभन्दा शक्तिशाली सदस्य मानिएका ट्रम्पका अर्बपति साथी विट्कफ त परराष्ट्र मामिलामा मात्रै नभएर राजनीतिमा समेत नयाँ हुन्।
यसै प्रसंगमा मस्कोमा रहेका एक रूसी परराष्ट्रविदले आफूसँग ट्रम्पका टोलीका सदस्यलाई पुटिनको टोलीले 'जोकर' को समूह भनेको भनेर टाइम्सका स्तम्भकार थोमस फ्रिडमेनले लेखेका छन्।
अमेरिकी टोली अनुभव नभएका अनाडीले भरिएकाले वार्ता गर्नका लागि अनुभवी र पोख्त रूसी टोलीका लागि सजिलो शिकार सरह रहेको पनि ती परराष्ट्रविदले फ्रिडमेनलाई भनेका छन्।
यसले पुटिनको मुख्य लक्ष्य ‘मेक रसिया ग्रेट अगेन’ वा ‘मेक अमेरिका लेस ग्रेट अगेन’ हासिल गर्न सजिलो हुने पनि ती परराष्ट्रविदले जिकिर गरेका छन्।
अमेरिकाको खस्कँदो हैसियतलाई राम्ररी व्यवस्थापन गरेर अमेरिकाको दबदबाको अन्त्य गरी अमेरिकालाई एकल महाशक्तिबाट घटुवा गरेर धेरै वटा शक्तिशाली देशहरूमध्ये एक बनाउने पुटिनको लामो समयदेखिको लक्ष्य मानिन्छ।
अमेरिकाको शक्ति घटाएर उसको सेनालाई युरोप र एसियाबाट फिर्ता गराएर आन्ध्र महासागर पारिमात्रै सीमित पार्ने लक्ष्यका लागि पुटिनले उनलाई एक 'भुत्ते' औजार मात्रै मान्छन् भनेर ती परराष्ट्रविदले दाबी गरेका छन्।
युक्रेन र युरोपेली देशका कुनै प्रतिनिधि बिना साउदी अरेबियाको राजधानी रियादमा अमेरिका र रूसले वार्ता गरेपछि युरोपेली देश अहिले आन्तरिक छलफलमा जुटेका छन्।
रूसतिर ढल्केका ट्रम्पलाई सम्झाउन फ्रान्सका राष्ट्रपति इमानुअल म्याक्रों र बेलायती प्रधानमन्त्री कियर स्टार्मरले यही साता अमेरिकाको छुट्टाछुट्टै भ्रमण गरे।
उनीहरूले पुटिनको माग अनुसार युक्रेनबारे सहमति नगर्न आग्रह गरे। त्यसो गरे ट्रम्प र अमेरिका दुवैलाई चीन, इरान लगायत विपक्षी राष्ट्रले कमजोर ठान्ने छन् भनेर बुझाउने प्रयास गरे। उनीहरूले भविष्यमा पुटिनले फेरि युक्रेनमाथि हमला नगरून् भनेर प्रत्याभूति नगरी युद्ध रोक्ने सहमति नगर्न पनि सुझाए।
शान्ति सम्झौता भए युक्रेनमा फेरि रूसले आक्रमण नगरोस् भनेर प्रत्याभूति गर्न आफ्ना ३० हजार सैनिक राख्न तयार भएको पनि म्याक्रों र स्टार्मरले ट्रम्पलाई भनेका छन्। त्यसका लागि अमेरिकाले प्राविधिक र बन्दोबस्तीमा सहयोग गर्नुपर्ने माग उनीहरूले राखेका छन्।
तर ट्रम्पको व्यवहार हेर्दा उनले पुटिन बाहेक कसैको कुरा सुन्लान् जस्तो देखिँदैन। संकटमा परेका मान्छेको जायजेथा कौडीको भाउमा किन्ने वा चर्को ब्याजमा ऋण दिने गाउँका साहु-महाजनको जस्तो उनले युक्रेनमाथि जबर्जस्ती खनिज सम्झौता लाद्न खोज्दैछन्।
उनले युक्रनेलाई सैन्य सहायता जारी राखे वापत नभएर, पूर्वराष्ट्रपति जो बाइडेनले दिएको सहायताको भर्पाइका लागि युक्रेनको दुर्लभ खनिज पदार्थबाट आउने कमाइको आधा हिस्सा अमेरिकालाई दिनुपर्ने सर्त राखेका छन्।
सुरूमा देश बेच्ने खालको त्यस्तो सम्झौता गर्दिनँ भनेर युक्रेनी राष्ट्रपति भोलोदिमिर जेलेन्स्कीले उनको प्रस्ताव अस्वीकार गरेपछि उनी जेलेन्स्कीमाथि खनिए।
रूसको भाषा बोल्दै राष्ट्रपति जेलेन्स्कीलाई चुनाव बिनाका तानाशाह भने। युक्रेनले नै रूससँग युद्ध सुरू गरेको झुटो दाबी गरे।
सन् २०१९ मा राष्ट्रपति निर्वाचित भएका जेलेन्स्कीको कार्यकाल सन् २०२४ मै सकिए पनि देशमा युद्ध चलेका बेलामा चुनाव गर्न सम्भव नभएको भन्दै उनले चुनाव गराएका छैनन्।
(विभिन्न अन्तर्राष्ट्रिय सञ्चार माध्यमहरूको सहयोगमा तयार पारिएको)
