अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पसँगको निकटताका कारण क्यानडेली जनताले 'टेस्ला' कम्पनीका मालिक इलन मस्कलाई दिएको क्यानडाको नागरिकता खोस्न माग गरेका छन्।
ब्रिटिस कोलम्बिया राज्यका लेखक क्वालिया रिडले फेब्रुअरी २० मा सुरू गरेको सो संसदीय प्रस्तावमा अहिलेसम्म तीन लाखभन्दा बढी क्यानडेली जनताले हस्ताक्षर गरिसकेका छन्।
गत नोभेम्बरमा राष्ट्रपतीय निर्वाचन जितेदेखि ट्रम्पले क्यानडाबाट आउने सबै सामानमा २५ प्रतिशत भन्सार लगाउने र क्यानडालाई अमेरिकाको ५१ औं राज्य बनाउने भनिरहेका छन्।
दक्षिण अफ्रिकामा जन्मेका अंगीकृत अमेरिकी नागरिक मस्ककी आमा क्यानडेली भएकाले उनी क्यानडाका पनि नागरिक हुन्।
मस्कको नागरिकता खोस्न अभियान सुरू भएपछि उनले आफ्नै सामाजिक सञ्जाल 'एक्स' मा क्यानडा खासमा देश नै होइन भनेर लेखेका थिए। धेरै विरोध भएकाले उनले पछि त्यो पोस्ट हटाए।
मस्क ट्रम्पले भर्खरै बनाएको डिपार्टमेन्ट अफ गभर्न्मेन्ट एफिसियन्सी (डोज) का प्रमुख हुन्।
ट्रम्पले गत नोभेम्बरमा भएको चुनावअघि नै सरकारी सेवालाई चुस्त बनाउन विश्वका सबभन्दा धनी व्यक्ति मस्कको नेतृत्वमा एउटा निकाय बनाउने घोषणा गरेका थिए। चुनाव जितेपछि नोभेम्बरमै सो विभागको घोषणा गर्दा उनले मस्क त्यसको प्रमुख भनेर खुलाएका थिए।
सो विभागले युएसएआइडी लगायत धेरै अमेरिकी सरकारी कार्यालयमा आतंक मच्चाएको छ। हजारौं सरकारी कर्मचारीलाई निस्कासन गरेको छ भने अर्बौं डलरको सरकारी बजेट रोकेको छ। त्यसैले अहिले डोज र मस्कविरूद्ध धेरै मुद्दा परेका छन्।
पहिले ट्विटर भनिने सामाजिक सञ्जाल एक्स पनि किनेका मस्कले ट्रम्पलाई चुनाव जिताउन २५ करोड डलरभन्दा बढी खर्च गरेका थिए। उनले एक्सलाई पनि ट्रम्पको समर्थनमा परिचालन गरे। मस्कको गुन तिर्न ट्रम्पले उनलाई डोज प्रमुखमा नियुक्त गरेका हुन्।
ट्रम्पको मन्त्री चयनदेखि लिएर विदेशी सरकार प्रमुखहरूसँगको छलफलमा पनि मस्क सहभागी भएका थिए।
उता आफ्नो ५१ औं राज्य बनाउने घोषणा गरेका ट्रम्पलाई क्यानडामा लगभग सबैले विरोध गर्छन्।
चुनावअघिको धम्की अनुसार ट्रम्पले फेब्रुअरी ४ देखि लागू हुने गरी क्यानडा र मेक्सिकोबाट आउने आयातमा २५ प्रतिशत भन्सार महसुल लगाउने घोषणा गरेका थिए। क्यानडाबाट आउने कच्चा तेलमा भने १० प्रतिशत मात्रै भन्सार लगाउने भनेका थिए।
क्यानडामा मात्रै नभएर, अमेरिकाभित्रै पनि व्यापक विरोध भएपछि सो निर्णय उनले ३० दिनका लागि रोके। तैपनि उनले फेरि भन्सार लगाउने खतरा अझै टरेको छैन।
ट्रम्पले त्यसपछि अमेरिकामा आउने सबै स्टिल र आलमिनियममा मार्च १२ देखि लागू हुने गरी थप २५ प्रतिशत भन्सार लगाउने घोषणा गरेका छन्।
क्यानडाले ठूलो मात्रामा अमेरिकालाई स्टिल र आलमिनियम निर्यात गर्ने भएकाले सो निर्णयले पनि क्यानडालाई असर गर्नेछ।
ट्रम्प उत्तरी छिमेकीलाई अमेरिकाको ५१ औं राज्य बनाउनेबारे गम्भीर रहेको ठानेर क्यानडा चिन्तित छ। फेब्रुअरी १० मा भएको अमेरिकी फुटबल लिगको फाइनल खेल (सुपर बोल) अघि फक्स न्युज टेलिभिजनलाई दिएको अन्तर्वार्तामा क्यानडालाई अमेरिकामा गाभ्ने उनको कुरा साँच्चै हो भनेर सोध्दा ट्रम्पले 'हो' भनेका थिए।
'क्यानडा ५१ औं राज्य भएमा धेरै राम्रो हुनेछ। किनभने, हामीले क्यानडासँग वार्षिक दुई खर्ब डलर गुमाउँछौं र म यो हुन दिन्नँ। हामी खासमा क्यानडालाई सहुलियत दिए जसरी किन हरेक वर्ष दुई खर्ब डलर डलर तिरिरहेका छौं?,' ट्रम्पले प्रश्न गरेका थिए।
ट्रम्पले यसरी सहुलियत दिएको दाबी गरे पनि क्यानडालाई अमेरिकाले सहायता दिने होइन। अमेरिकाले प्राकृतिक स्रोतले भरपुर क्यानडाबाट कच्चा तेल, कृषिजन्य र औद्योगिक उत्पादन किन्छ। अमेरिकाको क्यानडासँगको व्यापार घाटा बढेर सन् २०२३ मा ७३ अर्ब डलर पुगेको थियो। यो मुख्यतः ठूलो परिमाणमा पेट्रोलियम पदार्थ किनेकाले हो।
ट्रम्पले केही साताअघि क्यानडाका प्रधानमन्त्री जस्टिन ट्रुडोलाई 'महान राज्य क्यानडाका गभर्नर' भनेर सम्बोधन गरेका थिए। ट्रुडोलाई उडाउन वा उनीमाथि दबाब सिर्जना गरेर आफू अनुकूल व्यापार सम्झौता गर्न ट्रम्पले यस्तो टिप्पणी गरेको मानिन्थ्यो।
ट्रम्प उदारवादी डेमोक्र्याटिक पार्टीलाई गाली गरेर दोस्रो पटक राष्ट्रपति निर्वाचित भएका हुन्। क्यानडाका प्रधानमन्त्री जस्टिन ट्रुडो पनि उदारवादी नेता हुन्। उनीसँग आप्रवासी, जलवायु परिवर्तन लगायत अन्तर्राष्ट्रिय मुद्दामा ट्रम्पको पहिलो कार्यकालदेखि नै चरम मतभेद थियो।
अमेरिकाको ५१ औं राज्य भन्दै होच्याउँदै आएका ट्रम्पको हेपाहा व्यवहार र २५ प्रतिशत भन्सार लगाउने घोषणापछि क्यानडामा अमेरिका विरोधी राष्ट्रवादी लहरको उभार आएको छ।
पश्चिमा मिडियाहरूका अनुसार व्यापारी तथा श्रम नेताहरूसँग बन्द कोठाभित्र भएको बैठकमा प्रधानमन्त्री ट्रुडोले ट्रम्पले साँच्चै क्यानडालाई ५१ औं राज्य बनाउन खोजेको बताएका थिए। क्यानडाको प्राकृतिक स्रोतमा पहुँच बनाउन ट्रम्पले क्यानडा लिन खोजेको ट्रुडोको ठम्याइ छ।
आफ्नो लोकप्रियता व्यापक खस्किएपछि जनवरीमा राजीनामा दिएका ट्रुडो अहिले अन्तरिम प्रधानमन्त्री छन्। राजीनामा दिएको बेलामा आगामी आम-निर्वाचनमा हार्ने लगभग निश्चित भइसकेको उनको लिबरल पार्टी अहिले ट्रम्पकै कारण क्यानडामा लोकप्रिय बनेको छ।
विपक्षी कन्जरभेटिभ पार्टीका दक्षिणपन्थी नेता पियर पलिएभलाई ट्रम्पजस्तै भनेर तुलना गरेर चुनाव प्रचार गरेपछि लिबरल पार्टीको भाग्य चम्किन थालेको छ। ट्रम्पले कार्यभार सम्हाल्नु अघिसम्म चुनावपछि पलिएभ क्यानडाका प्रधानमन्त्री बन्ने लगभग पक्का मानिएको थियो। हालैका मत सर्भेक्षणले भने उनको दलभन्दा लिबरल पार्टी नै लोकप्रिय भएको देखाएका छन्।
(विभिन्न अन्तर्राष्ट्रिय सञ्चार माध्यमहरूको सहयोगमा तयार पारिएको)
