शुक्रबार बिहानै काठमाडौं उपत्यकासहित कोशी, मधेस प्रदेशसम्म भुइँचालो कम्पन महसुस भयो।
बिहान २ बजेर ५१ मिनेटमा सिन्धुपाल्चोकको भोटेकोशी गाउँपालिका वडा नम्बर २ भैरवकुण्ड केन्द्रविन्दु बनाएर ६.१ म्याग्निच्युडको भुइँचालो गएको थियो। मानिसहरू आत्तिएर सडकमा निस्किएका थिए।
केन्द्रविन्दु आसपास कडा धक्का महसुस गरिएको गाउँपालिका अध्यक्ष पाशाङनुर्पु शेर्पाले जानकारी दिएका छन्। उनका अनुसार गाउँपालिकाको लिस्ती, तातोपानी, फुल्पिङकट्टि, मार्मिङतिरका मानिस पनि घरबाहिर निस्किएका थिए।
भुइँचालोबाट भौतिक क्षति भएको छैन। जनजीवन सामान्य छ। गाउँपालिकाकै वडा नम्बर ३ तुसारेनजिकै दुगुनागढी भीरमा सुख्खा पहिरो खसेको उनले बताए।
शुक्रबारको भुइँचालो २०७२ को गोरखा भुइँचालोको परकम्पन हो। त्यसले आज पनि सिन्धुपाल्चोक, काठमाडौं लगायत वरपरका ठाउँलाई केन्द्रविन्दु बनाएर खुसुखुसु कम्पन ल्याइरहेको छ। यसले काठमाडौंमुनि थुप्रिएको भुइँचालो शक्ति अझै निख्रिएको छैन भन्ने बुझाउँछ।
यसबारे हामीले राष्ट्रिय भूकम्प मापन तथा अनुसन्धान केन्द्रका वरिष्ठ भूकम्पविद् डा. लोकविजय अधिकारीसँग लामो भिडिओ कुराकानी गरेका छौं।
नेपालका ऐतिहासिक भुइँचालामाथि लामो अनुसन्धान गरेका र अहिले पनि भुइँचालोसम्बन्धी अनुसन्धानमै सक्रिय डा. अधिकारीसँग हामीले ८ वटा विषयमा कुराकानी गरेका छौं —
१) २०७२ को भुइँचालो काठमाडौंमुनि थुप्रिएको भनिन्छ, जसले आज पनि काठमाडौंलाई केन्द्रविन्दु बनाएर खुसुखुसु कम्पन ल्याइरहेको छ। यसको अर्थ के हो? भुइँचालोको शक्ति कसरी काठमाडौंमुनि थुप्रियो?
२) पश्चिम नेपालमा ठूलो भुइँचालो जान सक्छ भन्ने वैज्ञानिक पूर्वानुमान छ, यसको कारण के हो?
३) १९९० सालको भुइँचालोलाई किन बिहार-नेपाल भुइँचालो भनिन्छ?
४) १९९० सालमा पूर्वी नेपाललाई केन्द्रविन्दु बनाएर भुइँचालो जाँदा होस् वा २०७२ सालमा गोरखालाई केन्द्रविन्दु बनाएर भुइँचालो जाँदा; दुवै समय त्यसको सिधा असर काठमाडौंमै पर्यो, किन त्यस्तो भयो?
५) के नेपालको भूखण्डलाई भुइँचालो शक्तिका हिसाबले पूर्व, मध्य र पश्चिममा वर्गीकरण गर्न सकिन्छ?
६) एउटै भुइँचालोले एउटै ठाउँमा कहीँ अग्ला घर ढाल्छन्, कहीँ होचा घर ढाल्छन्; यस्तो किन हुन्छ?
७) पुस २३ गते तिब्बतमा गएको भुइँचालोले हिमाली क्षेत्रको भूसतहमुनि के असर छाडेर गयो? त्यसले हामीकहाँ के जोखिम बढायो?
८) तिब्बत भुइँचालोले सिन्धुपाल्चोकको अस्थिर र कमलो पहाडी भूभागमा कस्तो असर पार्यो होला?
हेर्नुहोस्, वरिष्ठ भूकम्पविद् डा. अधिकारीसँगको भिडिओ कुराकानी, सेतोपाटी कन्भरसेसनमा —
