नेपालको अन्तर्राष्ट्रिय व्यापारमा क्रमश सुधार देखिएको छ। हरेक महिना आयात-निर्यातको ग्राफ बढेको छ। भन्सार विभागको तथ्यांकअनुसार पुसदेखि चैतसम्म चार महिनासम्म १ खर्ब १५ अर्ब बराबरको निर्यात भएको छ।
विभागको तथ्यांकअनुसार पछिल्लो ६ महिनादेखि हरेक महिना अन्तर्राष्ट्रिय व्यापार तीव्र रूपमा बढेको छ। चैत महिनामा मात्रै ३० अर्ब दुई करोडको निर्यात र एक खर्ब ६४ अर्ब रूपैयाँ बराबरको आयात भएको छ।
पछिल्ला दुई आर्थिक वर्ष र चालु वर्षको पहिलो तीन महिनासम्म लगातार घटेको आयात निर्यात घटेको थियो।
पछिल्लो दुई आर्थिक वर्षमा तीन खर्ब २८ अर्ब रूपैयाँ बराबरको आयात र ४८ अर्बको निर्यात घटेको थियो।
आर्थिक वर्ष २०७७/७८ मा २१ खर्ब २० अर्ब रूपैयाँ बराबरको अन्तर्राष्ट्रिय व्यापार भएकोमा आर्थिक वर्ष २०८०/८१ मा १७ खर्ब ४५ अर्ब रूपैयामा झरेको थियो।
पढ्नुस्ः दुई वर्षमा तीन खर्ब २८ अर्ब रूपैयाँले आयात घट्यो, यस्तो छ गत वर्षको अन्तर्राष्ट्रिय व्यापार
दुई वर्ष घटेको अन्तर्राष्ट्रिय व्यापार चालु वर्षको असोज महिनासम्म पनि घट्दो क्रममा थियो। त्यसपछि भने लगातार बढ्न थालेको छ। यसले व्यावसायिक कारोबारमा सुधार आएको देखाएको छ।
साउनदेखि असोज महिनासम्म समग्र आयात ४.१७ प्रतिशत र निर्यात ६.११ प्रतिशतले घटेको थियो। कात्तिकदेखि बढ्न थालेको व्यापार चैत मसान्तसम्म आइपुग्दा आयात १२.१८ र निर्यात ६५.१६ प्रतिशतले बढेको छ।
साउनदेखि चैतसम्मको नौ महिनामा १३ खर्ब ९ अर्ब रूपैयाँ बराबरको आयात र एक खर्ब ८८ अर्ब रूपैयाँ बराबरको निर्यात भएको छ।
विगतका महिनामा भारतीय गुणस्तर चिह्न समयमा नपाउँदा नेपालमा कच्चा पदार्थमा आधारित उत्पादनमूलक उद्योगमा उत्पादन निर्यातमा समस्या देखिएको थियो। चैतबाट भने यस्ता सामानको पनि निर्यात बढ्न थालेको छ।
चैत महिनामा मात्रै ३० अर्ब रूपैयाँ बराबरको निर्यात भएको छ। अघिल्लो वर्ष चैत महिनामा भएको निर्यातको तुलनामा यो दुई गुणा बढी हो। गत वर्ष फागुनमा १३ अर्ब रूपैयाँ बराबरको निर्यात भएको थियो।
साउनदेखि चैतसम्म (९ महिनाको अवधि) एक खर्ब ८८ अर्ब १९ करोड रूपैयाँको निर्यात पुगेको छ। यो निर्यात अघिल्लो वर्षको यिनै महिनाहरूमा भएको निर्यातको तुलनामा ६५प्रतिशतले बढी हो।
एक खर्ब ८८ अर्ब रूपैयाँको समग्र निर्यातमा ३३ प्रतिशत हिस्सा भटमासको तेलको रहेको छ। भटमासको तेल तेस्रो मुलुकबाट आयात गरी भारतमा निर्यात गरिन्छ।
भटमासको तेलको कारोबार बढेसँगै नेपालमा मुख्यत: टिन, प्लाष्टिक र कार्टुन प्याकेजिङको व्यापारमा पनि उल्लेख्य वृद्धि आएको व्यवसायीहरूको भनाइ छ।
भटमासको तेल, धागो र सूर्यमुखी तेलको उच्च निर्यातको कारण निर्यातमा उछाल देखिएको हो। अघिल्ला दुई वर्ष अत्यधिक मात्रामा निर्यात भएको फलामे पाताको निर्यात भने यो वर्ष उल्लेख्य मात्रामा घटेको छ।
निर्यातमा देखिएको उतारचढावले आयात व्यापारमा पनि असर गरेको छ। गत वर्ष सबभन्दा बढी निर्यात भएको फलामे पाता यो वर्ष २९ प्रतिशतले घटेको छ। फलामे पाता बनाउने पत्रुको आयात ७७ प्रतिशतले घटेको छ।
भटमासको प्रशोधित तेलको निर्यात गत वर्षको तुलनामा ६४ गुणाले बढेको छ। अर्ध प्रशोधित यस्तो तेलको आयात ५ गुणाले बढेको छ।
डिजेलपछि सबभन्दा बढी आयात हुने वस्तुमा पनि अर्ध प्रशोधित भटमासको तेल रहेको छ।
गत आर्थिक वर्षसम्म मासिक औसत निर्यात १२ अर्ब रूपैयाँ बराको थियो। अहिले मासिक ३१ अर्ब रूपैयाँसम्म पुगेको छ।
गत आर्थिक वर्षमा मासिक औसत आयात एक खर्ब ३२ अर्ब रूपैयाँको थियो। यो वर्ष अधिकतम एक खर्ब ६६ अर्ब रूपैयाँसम्म पुगेको छ।
यस्तो छ पछिल्लो ६ महिनाको आयात निर्यात-
| महिना | आयात | निर्यात |
| कात्तिक | एक खर्ब २२ अर्ब ६४ करोड | १४ अर्ब ३० करोड |
| मंसिर | एक खर्ब ४८ अर्ब १० करोड | २० अर्ब ९९ करोड |
| पुस | एक खर्ब ६० अर्ब ८८ करोड | २५ अर्ब १३ करोड |
| माघ | एक खर्ब ६६ अर्ब २२ करोड | २८ अर्ब ४२ करोड |
| फागुन | एक खर्ब ५७ अर्ब | ३१ अर्ब |
| चैत | एक खर्ब ६४ अर्ब | ३० अर्ब |
यो पनिः दुई वर्षमा पहिलो पटक आयात-निर्यात दुवै 'पोजेटिभ' छ– डा. प्रकाश कुमार श्रेष्ठ
