मनिषा थिङले (नाम परिवर्तन) काठमाडौंको डान्स बारमा वेटरको काम गरेको १३ वर्ष भयो।
कहिले ठमेल त कहिले दरबारमार्गको रेष्टुराँमा उनी भेटिन्छिन्। १३ वर्षदेखि डान्सबारमा काम गरेपनि उनको मासिक तलव भने २५ सय मात्र हो। त्यही पनि भनेको समयमा हात पर्दैन। ग्राहकले टिप्स दिएकै भरमा उनको जीवन चल्छ, शक्ति समूहले आज काठमाडौंमा गरेको अन्तर्क्रियामा उनले भनिन्।
रुकुमबाट काठमाडौं आएकी उनी कसरी डान्सबारमा काम गर्न पुगिन् त भन्ने जिज्ञाशामा उनले एउटै घरमा डेरा गरी बस्ने दिदीले सो काममा लगाएको बताईन।
काठमाडौंमा टिक्न निक्कै गाह्रो थियो, डान्सबारमा बेटरको काम पाउँदा खुसी भएर गरिँ उनले भनिन् । धादिङकी सपना मगर (नाम परिवर्तन) लाई पनि छिमेकीले काठमाडौंमा बच्चा हेर्नका लागि भनेर ल्याए। काठमाडौंमा छिमेकीको खाजा घर रहेछ।
बच्चा हेर्न भनेको त खाजा घरमा काम गर्न लगायो, उनले भनिन् कति पैसा दिन्थ्यो, थाहा थिएन, सिधै बाआमालाई पठाइदिन्थे। पछि महिनाको १५ सय दिन थाले । उनले काम गर्ने खाजा घर क्याविन पाराको थियो। उनले खाजा घरमा आएका ग्राहकसँग बसेर धेरै रुपैयाँको व्यापार गर्नु पर्दथ्थो।
ग्राहकले दिने गरेको टिप्स नै उनलाई काठमाडौंमा बाँच्ने आधार थियो। डान्सर कविता अधिकारी(नाम परिवर्तन)ले १४ वर्ष भयो । डान्सबार नाच्न थालेको। उनको तलव महिनाको ७ हजार छ। टिप्स भयो भने महिनामा बढीमा ३० हजारसम्म कमाउँछिन् उनले भनिन्।
उनी पनि डान्सबारमा काम गर्ने साथीले बोलाएपछि त्यहाँ काम गर्न आएकी हुन्। दोहरी साँझमा काम गर्ने ऋतृ पनि साथीकै माध्यमबाट दोहरीमा प्रवेश गरेकी हुन्। उनको तलव महिनाको ३५ सय छ। ग्राहकले टिप्स दिएको बेला उनले महिनामा १० हजारसम्म कमाउँछिन् ।
श्रम ऐन अनुसार उनीहरुमो न्युनतम तलव महिनाको ९ हजार ७ सय रुपैयाँ हो । कसैले पनि त्यति रकम नपाएको कामदारहरु बताउँछन् । अझ मनोरन्जन क्षेत्रमा काम गर्ने युवाहरुको तलव युवतीहरुको भन्दा निकै कम भएको उनीहरुले बताए।
नेपाल स्वतन्त्र होटल, क्यासिनो एण्ड रेष्टुरेन्ट श्रमिक संगठनका महासचिव दीपक सापकोटाले मनोरन्जन क्षेत्रमा काम गर्नेहरुको अवस्था नाजुक भएको बताए। समस्या समाधानका लागि श्रम ऐन कार्यान्वयन गर्नुपर्ने उनले सुझाव दिए।
श्रम ऐन अनुसार नचल्ने व्यवसायीलाई कारबाहीको दायरामा ल्याउनुपर्ने उनको भनाइ थियो। यस क्षेत्रमा काम गर्ने मजदुरहरु पनि एक हुनुपर्ने उनले बताए। केन्द्रीय बालकल्याण समितिका रवि गौतमले मनोरन्जन क्षेत्र व्यावसायिक र मर्यादित बनाउनु पर्ने बताए। व्यावसायिक र मर्यादित नभए मनोरन्जन क्षेत्रमा लागेका युवतीहरुले अन्य विकल्प रोज्नु पर्ने उनले बताए।
शक्ति समूहकी संस्थापक सदस्य चरीमाया तामाङले १८ वर्ष मुनिका बालबालिकालाई डरत्रास, छलछाम, दबाब दिएर व्यावसायिक रुपमा यौन पेशामा लगाउने परिपाटीको अन्त्य नभएको बताईन।
