अष्ट्रेलियामा कार्यरत एक नेपाली डाक्टरले विश्वमै पहिलोपटक मृत्यु भइसकेका तीन मुटु तीनजना विरामीमा प्रत्यारोपण गरेका छन् । सिड्नीस्थित सेन्ट भिन्सेन्ट अस्पतालमा कार्यरत डा. कुमुद धितालले यो सफलता प्राप्त गरेको जानकारी आज उक्त मुलुकको अग्रणी दैनिक ‘दि अष्ट्रेलियन’ले प्रकाशित गरेको छ। यो सफल शल्यक्रियासँगै अब संसारमा मुटुका रोगीको निम्ति जीवनको नयाँ संभावना खुला भएको छ।
डा. कुमुदले केहि महिनादेखि यस्ता बन्द भएका मुटु प्रत्यारोपण गर्दै आइरहेकोमा त्यसको खुलासा भने अस्पतालले भर्खरै गरेको हो ।
सिड्नीकै ५७ वर्षिया मिसेल ग्रिबिलास र ४० वर्षीय जेन डामेनले शुक्रबारै सञ्चारकर्मीसामु प्रस्तुत हुँदै मृत्यु भइसकेकाको मुटु आफ्नो शरिरमा सफलताका साथ प्रत्यारोपण गरिएको जानकारी दिएका छन्।
आधा घन्टा पहिले चल्न बन्द भएको मुटुलाई पुनः परिचालित र प्रत्यारोपण गर्न सेन्ट भिन्सेन्ट अस्पताल र ‘भिक्टर चाङ कार्डियाक रिसर्च इन्स्टिच्यूट’का अनुसन्धाताले सघाएका थिए ।
सेन्ट भिन्सेन्ट अस्पतालका अनुसार आजसम्म ब्रेन डेथ भएका मृतकको मात्र मुटु प्रत्यारोपण हुँदै आएको थियो । दुर्घटनामा निधन भएका त्यस्ता विरामीको मुटु भने चलिरहेकै अवस्थामा हुन्छ र तत्काल प्रत्यारोपण गर्न सकिन्छ ।
यो सफलतासँगै अब अंग दान गर्ने विषयमा एउटा नयाँ आयाम थपिने भएको छ । कुनै पनि व्यक्तिको मृत्यु भइसकेपछि (ब्रेन डेथ मात्र नभइ मुटु नै चल्नसमेत बन्द भइसकेको) मुटु यसरी दान गर्न मिल्ने भएपछि यसले स्वास्थ्य क्षेत्रमा ठूलो परिवर्तन ल्याउने विज्ञहरुको धारणा छ।
बितेको तीन दसकदेखि मुटुको शल्यक्रिया गर्दै आएको आफ्नो अस्पतालका निम्ति यो ठूलो उपलब्धि हातपरेको अस्पतालका मुटु प्रत्यारोपण युनिट प्रमुख प्रोफेसर पिटर म्याकडोनाल्डले बताएका छन्। उनका अनुसार प्रत्यारोपणका क्षेत्रमा सबैभन्दा ठूलो अड्चन नै मुटु दान गर्नेको अभाव रहँदै आएको थियो।
डा. धितालका अनुसार यसअघि साठीको दसकताका साथसाथै शल्यकक्षमा रहेका एउटा व्यक्तिबाट अर्को व्यक्तिमा मुटु तत्काल प्रत्यारोपण गरिएको थियो। तर, अहिलेसम्म भने सबैजसो मुटु प्रत्यारोपण निम्ति ‘ब्रेन डेथ’मै भर पर्दै आइएको थियो ।
मृत्यु भइसकेको मुटुलाई यसरी प्रत्यारोपण गर्नका निम्ति विशेष प्रकारको बाकसमा राख्ने गरिएको छ। ‘एक्स भिभो अर्गन केयर सिस्टम’ नामको त्यो बाकस मुटुलाई सुरक्षित राखिदिन्छ । ‘नयाँ प्रविधिको विकासले जे पनि संभव बनाइदिएको छ,’ एशोसिएट प्रोफेसरसमेत रहेका धितालले भने, ‘पहिलो प्रत्यारोपण सफल हुनेबित्तिकै म दंग परेको थिएँ।’
धितालले प्रत्यारोपण गरेको पहिलो मुटु विरामी ग्रिबिलासलाई जन्मजात मुटुको समस्या थियो। उनलाई दुई महिनाअघि मुटुको शल्यक्रिया गरिएको थियो।
‘नयाँ मुटु पाउनुअघि म असाध्यै पीडित थिएँ,’ उनले भनिन्,‘ अब म मान्छे नै नयाँ भएको महशुस गरिरहेकी छु। म फेरि ४० वर्षिया भएको अनुभूति भइरहेको छ। आफुलाई असाध्यै भाग्यमानी ठानेकी छु।’
सफल प्रत्यारोपण गरिएका अर्का विरामी डामेनलाई पनि जन्मजात मुटुको समस्या थियो।
यो परियोजनाका निम्ति आफ्नो टिमले २० वर्षदेखि काम गरिरहेको र अहिले आएर सफलता मिलेको प्रोफेसर म्याकडोनाल्डले बताएका छन्।
यसरी धड्कन बन्द भएको मुटुलाई कति लामो समयसम्म सुरक्षित राख्न सकिँदोरहेछ भनेर आफुहरुले अध्ययन गरिरहेको जानकारी पनि उनले दिएका छन् ।
(दुर्घटनाबाट ज्यान गुमाउने प्राय कम उमेरका हुने भएकोले उनीहरुको स्वस्थ्य अंग तत्काल अरु व्यक्तिमा प्रत्यारोपण गर्न मिल्छ)
