चितवनमा ‘धवल अर्जुनक’ नामको नयाँ प्रजातिको चरा पहिलो पटक रेकर्ड भएको छ।
नेपालका लागि फिरन्ते चरा भएपनि यो चितवनमा भने पहिलो पटक अन्द्रौली मध्यवर्ती सामुदायिक वनमा भेटिएको हो। बाराही जंगल लजका नेचर गाइड सागर विश्वकर्मा र राजिव कुमालले गत सोमबार उक्त चराको तस्बिर खिचेका थिए।
यो नयाँ प्रजातिको चरा भेटिएसँगै चितवनमा चराको प्रजाति संख्या ६ सय ५८ पुगेको वर्ड एजुकेशन सोसाइटी सौराहाका अध्यक्ष रमेश चौधरीले बताए।
अंग्रेजी नाम ‘ब्राउन ब्रेस्टेड फ़्लाइक्याचर’ रहेको यो चराको वैज्ञानिक नाम ‘मुसिकापा मुतुई’ हो। यो समुद्र सतहदेखि लगभग १३५ देखि १३३० मिटरसम्मको उचाईको चौडापाते वनमा भेटिने गरेको छ।
यसको टाउको देखि पुच्छर सम्मको लम्बाई १३ दशमलव १४ सेन्टिमिटर र वजन लगभग १० दशमलव १४ ग्राम हुन्छ। खैरो रंगको यो चराको माथिल्लो पेटको रंग केही गाढा खैरो हुन्छ भने चुच्चो र खुट्टाको रंग गहुँगोरो हुन्छ। अरु अर्जुनकको तुलनामा यसको चुच्चो लामो र आँखाको रिङ सेतो हुन्छ।
‘यो प्रजातिको चराहरू उत्तर–पूर्वी भारत, चीनको मध्य र दक्षिणी भागमा, बर्माको उत्तरी भाग र थाइल्याण्डमा बच्चा प्रजनन गर्छन्। आक्कल झुक्कल नेपालमा वन विहार गर्दै दक्षिणी भारत र श्रीलंकासम्म पुग्ने गर्छन्,’ चौधरीले भने।
नेपालमा पहिलो पटक ६ सेप्टेम्बर सन् १९८७ मा सुधिर व्यासले रानीबारी र अक्टोवर ४ मा चतरामा देखेका थिए। त्यसपछि, सन् २०१७ देखि सन् २०२० सम्म पटक–पटक रानीबारी, शिवपुरी, नागार्जुन र टोखामा पन्छी अवलोकनकर्ताहरूले देखेको नेपालको पंक्षी सम्बन्धी रातो कितावमा उल्लेख छ। सन् २०१९ मा यो चरा पोखराको फेवातालमा पनि रेकर्ड भएको थियो।
बासस्थानको विनाश, अवैध शिकार, गुलेली हान्ने र पासो थाप्ने जस्ता गतिविधि यस पंक्षीका लागि खतराको कारण रहेको चौधरी बताउँछन्।
