कोरोना संक्रमण फैलिएपछि जारी लकडाउनको समयलाई रुपन्देही सैनामैनाकी प्रकृति आचार्यले बेद र संस्कृतका श्लोक घोक्दैमा बिताइन्।
लकडाउनका कारण विद्यालयहरु बन्द हुँदा आफ्ना अरु साथीहरु घरमै खेलेर दिन बिताइरहँदा प्रकृति भने संस्कृत सिक्न व्यस्त थिइन्। अहिले पनि उनको दैनिकी संस्कृत भाषा र कर्मकाण्डका लागि चाहिने रुद्री, चण्डी र भागवत पाठ गरेरै बित्ने गर्छ।
रुपन्देहीको सैनामैना नगरपालिका वडा नं. १ का केही बालबालिकाले लोप हुँदै जान थालेको संस्कृत भाषा सिकेर लकडाउनको सदुपयोग गरेका हुन्।
प्रकृति जस्तै सैनामैना वडा नं. १ बर्मडाँडाका आयुष घिमिरेले चैत महिना घरमै साथीभाइसँग खेलेर बिताए । कक्षा ५ मा अध्ययनरत आयुषलाई घरमा बसिरहँदा पढाइप्रति ध्यान हराउँदै गएको थियो।
अहिले भने संस्कृत भाषा सिक्दै विभिन्न धार्मिक ग्रन्थका किताब पढ्न थालेपछि उनको दैनिकी फेरिएको छ। लामो समय लकडाउन भइरहँदा खाली रहेको समयलाई सदुपयोग गर्दै सैनामैनास्थित पर्रोहा परमेश्वर शिवज्योतिर्लिङ्ग बोलबम धामले संस्कृत भाषा र रुद्री चण्डी जस्ता विभिन्न कर्मकाण्डका पाठ सिकाउन शुरु गरेको हो।
बैशाख पहिलो सातादेखि शुरु गरेको संस्कृत कक्षामा प्रकृति र आयुष जस्तै ८ देखि १४ वर्ष उमेरका २४ जना बालबालिकाले नियमित संस्कृत भाषा सिकिरहेका छन्।
शुरुका केही दिन चार/पाँच जनाबाट शुरु गरिएको संस्कृत भाषा कक्षामा बालबालिकाहरु थपिँदै जान थालेपछि दिउँसो र साँझ गरी दुई समूहमा सिकाउने गरिएको छ।
धामका अध्यक्ष रामबली चौधरीले संस्कृत भाषा सिकाइले बालबालिकाको दैनिक बानी व्यवहार र दिनचर्यामा परिवर्तन आएको बताए। धाममा सिकाइने रुद्री, चण्डी, भागवत, गिता जस्ता ग्रन्थ पढ्दै जाँदा उनीहरुको स्मरण शक्ति वृद्धि हुने, आवाजमा स्पष्टता आउनुका साथै बालबालिकाहरु संस्कारी बन्दै गएको उनले बताए।
‘अहिले बालबालिकाहरुमा अनुशासन र नैतिक शिक्षाको कमी हुँदा जिद्दी स्वभावको हुने, आफूभन्दा ठूलोलाई आदर गर्ने, सानोलाई माया गर्ने संस्कार हराउँदै गएको छ, हामीले लकडाउनको समयमा थोरै बालबालिकालाई भएपनि केही ज्ञान दिन खोजेका हौं’ अध्यक्ष चौधरीले भने।
शुरुका केही दिन विद्यार्थीलाई संस्कृतका अक्षर, शब्द, तीनको उच्चारणको भाव र लय सिकाएपछि अहिले वेद, चण्डी, रुद्री पूजा, भागवत गिता लगायत कर्मकाण्ड र ज्ञानका कुरा सिकिरहेका छन्।
धामका मुख्य पूजारी एवं व्यास आचार्य किशोरकुमार गौतमले शुरुका केही दिन संस्कृत उच्चारण गर्न अकमकाउने बालबालिका तीन महिनाको पढाइपछि संस्कृतमा लेखिएका बेद र भागवतका लामा श्लोक समेत लय हालेर वाचन गर्न सक्ने भएको बताए।
‘संस्कृत भाषामा शब्द र वाक्यहरु लामा हुन्छन्, त्यसैमा अक्षर नै उच्चारण गर्न अप्ठ्यारो हुन्छ, अहिले त सबै बालबालिकाले संस्कृतका श्लोक लय हालेर खर्रर उच्चारण गर्छन्’ गौतमले भने।
बालबालिकाहरुलाई धामका कोठा तथा चौरमा राखेर दुईजना पूजारीले शिक्षा दिइरहेका छन्। अभिभावक र धाम व्यवस्थापन समितिको पहलमा बालबालिकालाई निशुल्क पढाउन शुरु गरिएको संस्कृत भाषा कक्षालाई विद्यालयहरु नियमित संचालन नहुँदासम्म जारी राखिने धामका अध्यक्ष चौधरीले बताए।
धामले यसअघि नै गुरुकुल शिक्षा संचालनका लागि पहल गरिरहेको भएपनि प्रकृया अझै पुरा गर्न सकेको छैन।
गुरुकुल कक्षाका लागि २४ जना विद्यार्थीलाई आवासीय रुपमा राखेर पढाउन सक्ने भौतिक संरचना तयार भइसके पनि कक्षा संचालन गर्न नसकिएको अध्यक्ष चौधरीले बताए। तर यसपटक धाममा आएका बालबालिका र अभिभावकको उत्सुकताले भने गुरुकुल कक्षा संचालन गर्न सकिन्छ भन्नेमा ढुक्क भएको उनले बताए।
‘हाम्रो उद्देश्य गुरुकुल कक्षा संचालन गरेर नैतिकवान, अनुशासित र सक्षम नागरिक तयार गर्नु हो, अहिले राम्रो संस्कार दिन सकियो भने मात्र भोलि राष्ट्रका लागि आवश्यक सक्षम र नैतिकवान नागरिक उत्पादन हुने हो, हामी त्यही अभियानमा छौं’ चौधरीले सेतोपाटीसंग भने।
घरमा बसेर अरु विषय पढ्न खासै मन नलाग्ने अवस्थामा संस्कृत सिक्न थालेपछि पढाईप्रति सकारात्मक सोच आएको प्रकृतिले बताइन्।
आयुषले पनि संस्कृत सिक्न थालेपछि मनमा सकारात्मक भावनाको विकास भएको, आफूमा आत्मबल बढेको बताए। उनीहरुले संस्कृत पाठपछि मन्दिरमा भजनकीर्तन गरी नाचगान गरेर मनोरञ्जन पनि लिने गर्छन्।
नेपाल भारत लगायत विदेशमा समेत वैदिक परम्परामा गरिने धार्मिक कृत्यहरु संस्कृतमा नै हुन्छन्।
