दक्षिण अफ्रिकाको सानो सहर सोवेतोका कक्षाकोठामा आजभोलि बालिकाहरू ध्यानपूर्वक सुनिरहेका भेटिन्छन्। उनीहरू यहाँ दिनहुँका बलात्कारका घटनामा कसरी प्रतिरक्षा गर्नु पर्छ भन्ने सिक्दैछन्।
'थाहा छ यो बलात्कारीको अण्डकोश हो,' प्रशिक्षक डिमाकाट्सो मोनोकोली एउटा प्याड देखाउँदै भन्छिन्।
एउटी ११ वर्षीया बालिका त्यस प्याडलाई हात र कुहिनाले बेस्सरी हिर्काउँछिन्। थाबिसाङ स्कुलमा यो आत्मरक्षा र बलात्कार हुनबाट जोगिन सिकाइएको पहिलो दिनको अभ्यास हो। अभ्यासका लागि कक्षाकोठाका डेस्क र कुर्ची भित्तामा ठड्याएर राखिएका छन्।
सरकारी तथ्यांकमा दक्षिण अफ्रिकामा दैनिक ११० भन्दा बढी बलात्कारका घटना हुने गरेको उल्लेख छ। तर यो संख्या सही नरहेको धेरैको बुझाइ छ किनभने बलात्कारका घटनाको रिपोर्टिङ यहाँ ज्यादै कम हुने गर्छ। केही अध्ययनले १३ वटा बलात्कारका घटनामा एउटा मात्र मुद्दा प्रहरी समक्ष पुग्ने देखाएका छन्।
पछिल्ला समाचारले दक्षिण अफ्रिकामा बलात्कारका घटनाको कहालीलाग्दो तथ्य सार्वजनिक भएको छ।
सेप्टेम्बरमा एकजना १७ वर्षीयालाई चिकित्सकको वेशमा रहेका एक व्यक्तिले अस्पतालको प्रसूति वार्डमै बलात्कार गरे। अघिल्लो दिनमात्र ती किशोरीले बच्चा जन्माएकी थिइन्।
त्यसै महिना एकजना सात वर्षीया बालिका राजधानी प्रिटोरियाको लोकप्रिय रेष्टुराँको शौचालयमा बलात्कृत भइन्। भिडियो फुटेजमा एक जना नग्न पुरुष भाग्दै गरेको देखिएको थियो।
अफ्रिकी राष्ट्रिय कङ्ग्रेसको महिला लिगले महिला सुरक्षाका सन्दर्भमा तत्काल कुनै कारबाही अघि बढाउनु पर्ने देखिएको छ।
'हामीले सक्दो प्रयत्न गरेका छौं ... तर यौन आक्रमणका घटनामा कमी आएको देखिएन। त्यसर्थ, हामीले त्यस्ता पुरुषको रसायनयुक्त बन्ध्याकरण (केमिकल क्यास्ट्रेसन) गर्नुपर्ने माग गरिरहेका छौं,' लिगका महासचिव मिओक्गो माटुवाले बताए।
सोवेतोको अर्को कक्षाकोठामा पनि मोनोकोलीले आत्मरक्षाको तरिका मात्र होइन कि बालिकाहरूलाई सम्भावित जोखिम कसरी थाहा पाउने र त्यसमाथि कस्तो प्रतिक्रिया जनाउने भनेर सिकाउँछिन्।
'कोठामा असहज परिस्थिति देख्नासाथ त्यो कोठाबाट तुरुन्तै बाहिर निस्किहाल्नु, त्यहाँ नबस्नु,' उनी बालिकाहरुलाई सम्झाउँछिन्।
'उनीहरुले एक किसिमको सन्देश दिइसके– त्यस्तो व्यक्तिसँग एक्लै बस्नै हुँदैन।'
तैपनि त्यो व्यक्तिले आक्रमण गरिहाल्याने भने ? उनी भन्छिन्ः 'जतिसक्दो ठूलो स्वरले चिच्याउनु।'
मोनोकोली बालिकाहरूलाई आत्मरक्षा बारेमा स्कुलहरुमा तालिम दिने दक्षिण अफ्रिकाको सामाजिक संस्था एक्सन ब्रेक्स साइलेन्स (एबीएस) का लागि काम गर्छिन्। यस संस्थाले अनुचित र हिंसात्मक व्यवहार रोक्न केटाहरुका लागि कार्यक्रम पनि चलाउँछ।
एबिएसका संस्थापक देवी स्टेभन बालिका हुँदा आफै पनि बलात्कृत भएकी थिइन्। उनले बलात्कारका विरुद्धमा विद्यालयमा कक्षा दिने र विभिन्न कम्पनीमा सुझावहरु दिने काम गर्दै आएकी छिन्। यस कार्यमा उनले दशकौं बिताएकी छिन्।
उनले एएफपीसँग भनिन्– दक्षिण अफ्रिकामा हिंसा सामान्य बन्दै गएको छ। तर यहाँ बलात्कारका घटना हुने गरेका छन् तर नागरिकले यसलाई बाहिर भन्नुभन्दा पनि मानिसहरुलाई समान्यजस्तो भइसकेको छ।
उनको बालिकालाई आत्मरक्षाको तालिम र सचेतनासम्बन्धी मानसिक विषयका कार्यक्रमहरुतर्फ आकर्षित गर्नुपर्ने सुझाव छ। यस्तो तालिमले बालिकाहरुमा आत्मविश्वास दिलाउँछ।
धेरैजसो, यौनहिंसाका घटना आफन्त वा चिनजानकै व्यक्तिबाट हुने गरेको छ। स्टेभनले दक्षिण अफ्रिकामा आफ्नै साथी वा पूर्व साथीबाट हरेक दिन दुईजना महिलाको हत्या हुने गरेको बताइन्।
कक्षाकोठामा नीलो स्कुल पोशाक र लामा मोजा लगाएका बालिकाहरु बेलाबखत जिस्किन्छन् तर वातावरण निकै गम्भीर र केन्द्रिकृत हुने गर्छ।
'हामी तिमीहरूलाई थोरै जोड लगाएर पनि कसरी सहजै लड्ने कला सिकाउँछौं,' एकजना पुरुष प्रशिक्षक बताउँछन्। बालिकाहरूले सहजै कान तान्न र नाक फुटाउन सक्ने कला उनले सिकाइरहेका थिए।
'हामी लडाकू हौं,' निकै उत्साहित देखिएकी ११ वर्षीया नोन्कुलुलेको बताउँछिन्। 'मसँग एउटा अनौठो औषधि पनि छ, मान्छेलाई बेहोस पार्ने औषधि हो यो। यसले पनि लड्न मद्दत गर्छ।'
एबीएसले १३ हजारभन्दा बढी बालबालिकालाई तालिम दिइसकेको छ। यो तालिमले सरकारलाई ठूलै मद्दत गरेको छ।
एकजना आमा माली मासोन्डोले हरेक परिवार र बालबालिकाको दैनिक जीवनमा बलात्कारको त्रास ज्यादै बढेको बताइन्।
'कसलाई विश्वास गर्ने, कसलाई प्रेम गर्ने थाहा नै हुँदैन,' उनी दुःखेसो पोख्छिन्। 'कहिलेकाहिँ बच्चाहरुलाई कसैसँग बोल्न, हाँस्न दिँदा पनि डर लाग्दछ किनभने हरेक समय नकारात्मक कुरा नै मनमा खेलिरहन्छ।'
(रासस)
