प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीको भारत भ्रमणको मुखैमा भारतीय पक्षले नेपाली प्लाइउडको निर्यातमा रोक लगाएको छ।
नेपालमा उत्पादित प्लाइउडको मुख्य बजार भारत नै हो। दुई वर्षअघि पनि यसैगरी रोकेको प्लाइउडको निर्यात यसपटक दुई सातादेखि ठप्प भएको छ।
प्रधानमन्त्री ओली भदौ ३१ मा भारत भ्रमणमा जाँदैछन्। प्रधानमन्त्रीको भ्रमणको ठीकअघि भारतीय पक्षले भने नेपालको मुख्य निर्यातजन्य औद्योगिक उत्पादनमा रोक लगाएको हो।
‘नेपालबाट प्लाइउड बोकेर भारततिर गएका ट्रकहरू दुई सातादेखि भारतीय भन्सार नाकाहरूमा रोकिएका छन्,’ झापाका प्लाइउड उद्योगी खेमराज प्रसाईंले सेतोपाटीसँग भने, ‘विराटनगर पारिको जोगबनी भन्सार र काँकडभिट्टा पारिको पानीट्यांकीस्थित रानीगन्ज भन्सारमा ट्रकहरू रोकिएका छन्।’
नेपाल प्लाइउड एसोसिएसनका केन्द्रीय सदस्य तथा मेची उद्योग वाणिज्य संघका अध्यक्ष समेत रहेका उद्योगी प्रसाईंका अनुसार भारतीय पक्षले आइएसआई प्रमाणपत्रको अवधि सकिएको भन्दै प्लाइउडमा रोक लगाएको हो।
‘गुणस्तर मान्यता प्रमाणपत्र प्रदान गर्ने निकाय ब्युरो अफ इन्डियन सर्टिफिकेट (बिआइएस) बाट जारी गर्ने आइएसआई प्रमाणपत्रको अवधि सकिएको भनेर अवरोध भइरहेको छ,’ प्रसाईंले भने, ‘यस्तो अवरोधले नेपालको प्रमुख निर्यातमूलक वस्तु प्लाइउड उद्योगहरू फेरि मर्कामा परेका छन्।’
प्लाइउड एसोसिएसनका अनुसार नेपालभरि अहिले ९० हाराहारी प्लाइउड उद्योग छन्। त्यसमध्ये ६६ भन्दा बढी उद्योगहरू कोशी प्रदेशमा मात्रै छन्।
‘तीमध्ये आइएसआई प्रमाणपत्र जम्मा ९ वटा उद्योगले मात्रै पाएका छन्,’ एसोसिएसनले भनेको छ, ‘त्यो पनि वर्ष दिनका लागि मात्रै हो।’
प्लाइउड उद्योगीहरूले भारतीय पक्षबाट बिआइएसको आइएसआई प्रमाणपत्र लिनका लागि आवश्यक पर्ने शुल्क बुझाइसकेको तर प्रमाणपत्र नआएको पनि बताएका छन्।
‘सबै उद्योगीहरूले प्रमाणपत्रका लागि चाहिने दस्तुर बुझाइसकेका छन्, प्रमाणपत्र आएको छैन,’ प्रसाईंले भने, ‘प्रमाणपत्र पनि बेलैमा नदिने, हाम्रो उत्पादन पनि नाकामै रोक्ने भारतीय कदमले उद्योगहरू अन्यायमा परेका छन्।’
भारतीय भन्सार नाकाहरूमा प्लाइउड बोकेका ट्रकहरूमा अवरोध सुरू भएको महिना दिनभन्दा बढी भएको र ठप्पै भएको दुई साता भएको छ। यसबारे प्लाइउड एसोसिएसनले प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीलाई भेटेरै ध्यानाकर्षण समेत गराइसकेको छ।
उद्योगीहरूले प्रधानमन्त्रीलाई भेटेर सहजीकरण गरिदिन आग्रह गरेको केही समयपछि नै भारतले ट्रकहरू रोकेर राखिदिएको हो।
प्लाइउड निर्यातमा यसैगरी दुई वर्ष अघि पनि भारतले अवरोध सिर्जना गरेको थियो। केही समयको अवरोधपछि भारतले निर्यात खुलाएको थियो। यसपटक भने सुरूमा थोरै कडाइ गरेको उसले दुई सातायता भने ट्रकहरू रोकेर राखिदिएको उद्योगीहरू बताउँछन्।
त्यसो त भारतले आइएसआई प्रमाणपत्र बिनाका उद्योगको प्लाइउड आयात नगर्ने भनेर आफ्नो राजपत्रमै सूचना जारी गरिसकेको छ। सन् २०२४ मार्च १५ को राजपत्रमा प्रकाशित सूचना अनुसार २८ फेब्रुअरी २०२५ देखि यो प्रावधान लागू भएको छ। यद्यपि नेपाली उद्योगीहरूले प्रमाणपत्र प्राप्तिका लागि दिएको निवेदन र शुल्क ग्रहण गरेको लामो समयसम्म भारतले कारबाही नगरेको भन्दै गुनासो गरेका छन्।
‘हामीले भारतीय सर्तहरू मानेरै उत्पादन त्यता पठाउने हो,’ उद्योगी महावीर मित्रूकाले भने, ‘तर, भारतीय पक्षले पनि हामीलाई समयमै प्रमाणपत्र दिनुपर्यो। आफै प्रमाणपत्र दिन ढिला गर्ने आफै सामान रोकिदिने शैली न्यायसंगत भएन।’
पछिल्लो दशकमा पूर्वमा प्लाइउड उद्योगहरू धेरै फस्टाएको र सोही कारण नेपालबाट भारत निर्यात हुने मुख्य १० उत्पादनभित्र प्लाइउड पर्ने गरेको उद्योगीहरू बताउँछन्।
‘अहिले नेपालबाट भारत निकासी हुने वस्तुहरूमध्ये प्लाइउड १० औं स्थानभित्र पर्दै आएको छ,’ उद्योगी मित्रूकाले भने, ‘यदि सरकारले सहजीकरण गरिदिएर भारतीय नाकामा कुनै अवरोध नहुने हो भने प्लाइउड निर्यात हुने मुख्य ५ वस्तुमा पर्छ। सरकारले वातावरण बनाइदिनुपर्छ।’
यही समस्याका लागि प्रधानमन्त्रीलाई भेटेर आफूहरूले आसन्न भारत भ्रमणमा कुरा उठाइदिन भनेको उद्योगीहरूको भनाइ छ।
‘हामीले कोशीका मुख्यमन्त्रीदेखि प्रधानमन्त्रीसम्मलाई भेटेर समस्या अवगत गराएका छौं,’ उद्योगी प्रसाईंले भने, ‘प्रधानमन्त्रीको भारत भ्रमणमा यो विषय पनि एजेन्डा बनोस् भन्ने माग गरेका छौं।’
प्लाइउड एसोसिएसन कोशी प्रदेशका अध्यक्ष सीताराम अग्रवाल नेपालको प्लाइउड उद्योग केही वर्षयता उत्पादनमा आत्मनिर्भर भइसकेको बताउँछन्।
‘यही कारणले भारतबाट प्लाइउड आयात गर्नु परेको छैन,’ उनले भने, ‘बरू हामी निर्यात गरिरहेका छौं। त्यसैले सरकारले भारतसित राम्रोसँग छलफल गरेर प्लाइउडको समस्या समाधान गर्नुपर्छ।’
-1756794700.JPG)
-1746009348.jpg)
