पछिल्लो एक महिनादेखि सेयर बजार घट्दो क्रममा छ। खासगरी भदौ २३–२४ को आन्दोलन, असोजको दोस्रो साता आएको बाढीपहिरोले बजारमा प्रभाव पारेको थियो।
घट्दो बजार उकास्न सरकारले केही नीतिगत परिवर्तन गरेको छ। राष्ट्र बैंकले गत असोज २२ गते सेयर धितोमा जाने एकल ग्राहक कर्जाको २५ करोड रूपैयाँको सीमा हटाएको थियो। त्यस्तै, बैंकहरूले सेयर किनेको एक वर्ष नपुग्दै बेच्न नपाउने व्यवस्था पनि बदलेर, ६ महिना बनाइयो।
यी दुवै नीतिले सेयर बजारमा सकारात्मक प्रभाव पार्नु पर्ने थियो। तैपनि सेयर बजार बढ्न सकेन। आइतबार त नेप्से परिसूचक २५ सय विन्दुसम्म ओर्लियो।
सेयर बजार ओरालो लागेपछि लगानीकर्ताहरू आक्रोशित भए र आइतबारै धितोपत्र बोर्ड पुगे। बोर्ड सेयर बजारको नियामक निकाय हो।
लगानीकर्ताहरू अहिलेका अर्थमन्त्री रामेश्वर खनालको संयोजकत्वमा केही समयअघि बनेको पुँजी बजार सुधार कार्यदलले पेस गरेको प्रतिवेदन कार्यान्वयन गराउनुपर्ने मागसहित बोर्ड पुगेका थिए।
सो प्रतिवेदनले पुँजी बजार सुधारका लागि विभिन्न काम गर्नुपर्ने उल्लेख गरेको छ। त्यसमा, बोक्ररबाटै सेयर धितो कर्जा दिने व्यवस्था मिलाउनुपर्ने र सेयरको राफसाफ गराउने संस्था सिडिएस एन्ड क्लियरिङ लिमिटेडले कम्पनीहरूलाई दिँदै आएको पहिचान संकेत संस्थापक र सर्वसाधारण सेयरको एकै हुने व्यवस्था गराउनुपर्ने उल्लेख छ।
त्यस्तै, लगानीकर्ताहरूले पाउने बोनस सेयरमा लाग्ने कर सम्बन्धित कम्पनीले नै तिर्ने व्यवस्था तत्काल हुनुपर्ने, लगानीकर्ताले एकभन्दा बढी सेयर खाता खोल्न सक्ने व्यवस्था गर्नुपर्ने, सेयर ब्रोकरले लगानीकर्तालाई तिर्नुपर्ने रकम समयमै तिर्नुपर्ने लगायत विभिन्न सुझाव प्रतिवेदनले दिएको छ।
यी कामहरू तत्कालै गर्नुपर्ने भन्दै लगानीकर्ताहरूले सामाजिक सञ्जालहरूमा आइतबार बोर्डमा भेला हुने सन्देश प्रवाह गरिरहेका थिए।
सोही दिन साँझ करिब ६ बजेका लागि बोर्डमा सञ्चालक समितिको बैठक पनि डाकिएको थियो। लगानीकर्ताहरू बोर्डमा आउने जानकारी पाएसँगै बिहानैदेखि बोर्डले प्रहरी बोलाएको थियो।
लगानीकर्ताहरू पुगेपछि धितोपत्र बोर्डका अध्यक्ष सन्तोष नारायण श्रेष्ठले उनीहरूसँग कुराकानी गर्ने प्रयास गरे। उनले लगानीकर्ताहरूलाई बजार सुधारका काम अगाडि बढाउने आश्वासन दिए। तर लगानीकर्ताहरूले आश्वासनमा चित्त बुझाएनन्, लिखित प्रतिबद्धता दिनुपर्ने माग राखे। लिखित नआएसम्म आफूहरू पछि नहट्ने अडान लिए।
केही समयको गलफत्तिपछि बोर्डले एक लिखित प्रतिबद्धता जाहेर गरेर दियो। तर सो प्रतिबद्धता पत्रमा बोर्डको छापबाहेक कुनै पनि अधिकारीको हस्ताक्षर थिएन। यो पनि लगानीकर्ताहरूले चित्त बुझाएनन्। उनीहरूले पत्रको औपचारिक आधिकारिकता हुनुपर्ने माग राखे। आफूहरूको माग पूरा नभएसम्म बोर्डमै बस्ने भने।
यति मात्र होइन, उनीहरूले बोर्डका पदाधिकारीहरूलाई भित्रै राखेर कार्यालयको ढोकामा ताला नै लगाइदिए। यसपछि उनीहरू बोर्ड परिसरमै बसे।
साँझ भइसकेकाले यति बेलासम्म माथिल्लो तहका केहीबाहेक बोर्डका धेरैजसो कर्मचारी बाहिरिइसकेका थिए। बोर्ड अध्यक्ष श्रेष्ठसहित केही उच्च तहका कर्मचारीहरू भने बोर्डभित्रै थिए।
रात परिसक्दा पनि लगानीकर्ताहरू टसमस भएनन्। उनीहरू आफ्नो मागमा अडिग भएरै बसिरहे। उनीहरूले पदाधिकारीलाई पनि निस्किन दिएनन्।
पछि राति दस बजेतिर बल्ल प्रहरीले पदाधिकारीहरूलाई निकाले। अध्यक्ष श्रेष्ठसहितका पदाधिकारीलाई प्रहरीले 'स्कर्टिङ' गरेरै घरसम्म पुर्यायो।
यस विषयमा हामीले बोर्ड अध्यक्ष श्रेष्ठसँग सम्पर्क गर्ने प्रयास गर्यौं, तर उनीसँग कुराकानी हुन सकेन।
आइतबार दिनभर बोर्डमा रहेका एक कर्मचारीले भने सो घटनाको पुष्टि गरे।
'लगानीकर्ताको भिडले कार्यालय बाहिरबाट ताला लगाएको थियो। हामीलाई निस्किन दिइरहेको थिएन। पछि राति १० बजेतिर भने अध्यक्षज्यू सहित हामीलाई प्रहरीले नै स्कर्टिङ गरेर घर छोडिदिएको थियो,' ती कर्मचारीले भने।
त्यस दिन बोर्डमा करिब ३०–४० लगानीकर्ताहरू पुगेका थिए।
तीमध्ये दिउँसोदेखि बेलुकीसम्म बसेका एक लगानीकर्ता हुन् तिलक कोइराला।
बजार सुधारका निम्ति सरकारले भनेका कामहरू कार्यान्वयन गराउन दबाब दिन आफूहरू बोर्ड कार्यालय पुगेको उनले बताए।
'सरकारले बजार सुधारका लागि विभिन्न नीतिगत व्यवस्था गरेको छ। बजार सुधारकै काम गर्नुपर्ने जिम्मा पाएको बोर्डले भने कुनै काम गरिरहेको छैन। त्यसैले हामी दबाब दिन त्यस दिन बोर्ड पुगेका हौं,' उनले सेतोपाटीसँग भने।
आइतबार बोर्डका पदाधिकारी निस्किएपछि उनीहरू पनि त्यहाँबाट बाहिरिएका थिए।
त्यस दिन बोर्डको छाप मात्र भएको प्रतिबद्धता लगानीकर्ताहरूले स्वीकार गरेका थिएनन्। सोमबार भने लगानीकर्ताहरूले लिखित प्रतिबद्धता पाएको खबर सार्वजनिक हुन थाल्यो।
सो पत्रमा बोर्डले पुँजी बजार सुधार कार्यदलले दिएको सुझाव कार्यान्वयनको अवस्थामा गइसकेको र लगानीकर्ताहरूले उठान गरिरहेको विषय सम्बोधन गर्ने उल्लेख छ।
बिहानैदेखि यो खबर र पत्र फैलिएपछि सोमबार एकै दिन नेप्से करिब ४५ अंकले बढेर २५४७ विन्दुमा आयो। त्यसपछि लगानीकर्ताहरू केही सेलाए। मंगलबार भने नेप्से सामान्य घटेको छ।
अब पनि बोर्डले प्रतिबद्धता गरे अनुसार काम नगरे तिहारपछि फेरि आन्दोलनमा जाने लगानीकर्ताहरूले बताएका छन्।
'सेयर बजार सुधारका निम्ति प्रतिवेदनले सुझाएका सबै व्यवस्था लागू हुनुपर्छ भन्ने हाम्रो माग हो। लगानीकर्ताको लगानी सुनिश्चित हुने वातावरण बन्नुपर्छ। त्यसैले नियामक निकाय धितोपत्र बोर्डले यथाशक्य चाँडो काम गर्नुपर्छ,' आइतबार बोर्ड पुगेका एक लगानीकर्ताले भने, 'होइन भने हामी तिहारपछि फेरि आन्दोलनमा जान्छौं।'
अहिले लगानीकर्ताहरू भने पर्ख र हेरको अवस्थामा रहेको उनीहरूले बताएका छन्।
यसरी लगानीकर्ताको आक्रोश खेपिरहेको बोर्डले समयमै काम गर्न सक्ने अवस्था भने देखिँदैन। बोर्डले लगानीकर्ताको माग पूरा गर्ने प्रक्रिया अगाडि बढाए पनि समयमै काम सक्न मुस्किल छ।
किनभने, विगत २५ दिनदेखि धितोपत्र बोर्डका कर्मचारीहरू नै आन्दोलनमा छन्।
असोज २ गते अर्थ मन्त्रालयको राजस्व सचिवस्तरीय बैठकले बोर्डका कर्मचारीहरूको खाइपाइ आएको केही सेवा–सुविधा कटौती गरेको थियो। त्यस्तै पहिले दिइएको त्यस्तो सेवा–सुविधा समेत असुल गर्नुपर्ने निर्णय गरेको थियो।
यो निर्णयको विरोध गर्दै बोर्डका कर्मचारीहरू कामकारबाही नै ठप्प पारेर २५ दिनदेखि आन्दोलनमा ओर्लिएका छन्।
आइतबार बोर्ड पुगेका लगानीकर्ताहरूले अन्दोलनमा ओर्लिएका बोर्डका कर्मचारीहरूको समस्या समाधान गर्न पनि भनेको लगानीकर्ता कोइरालाले बताए।
'बोर्डले या त आफ्ना कर्मचारीलाई सम्झाउन सक्नुपर्छ या अर्थ मन्त्रालयलाई बुझाउन सक्नुपर्छ। यसरी अस्थिर राखेर हुँदैन,' कोइरालाले भने।
बोर्डले आइतबार प्रतिबद्धता जनाए बाहेक लगानीकर्ताहरूले अन्य माग पनि राखेका छन्।
सेयर बजारमा आपूर्तिको तुलनामा माग बढ्न नसकेको भन्दै उनीहरूले तत्काललाई आइपिओ, हकप्रद ल्याउन रोक्नुपर्ने माग राखेका छन्। त्यस्तै संस्थापक सेयर सर्वसाधारणमा परिणत हुने व्यवस्था केही समय पर धकेल्नुपर्ने माग छ।
नेप्सेमा सूचीकरण भएकै आधारमा सेयर बजारमा लगानी गर्ने उद्देश्यले खुलेका कम्पनीलाई लगानी गर्न रोक लगाउन नहुने माग पनि उनीहरूले राखेका छन्।
-1700714472-1760444078.jpeg)
1635339834.jpeg)
-1756794700.JPG)
-1746009348.jpg)
