पूर्व अर्थमन्त्रीहरुले पुँजी बजार संरक्षण गर्नेगरी अल्पकालीन तथा दीर्घकालीन नीति ल्याउन सुझाव दिएका छन्।
अर्थ समितिले पुँजी बजारमा देखिएका समस्याका सम्वन्धमा आज गरेको छलफल कार्यक्रममा पूर्व अर्थमन्त्रीहरु सुरेन्द्र पाण्डे, ज्ञानेन्द्रबहादुर कार्की तथा बाबुराम भट्टराईले पुँजी बजारप्रति विश्वास बढाउन सरकारले तत्काल केही अल्पकालीन नीति ल्याउनुपर्नेमा जोड दिएका हुन्।
पूर्व अर्थमन्त्री डा. बाबुराम भट्टराईले पुँजी बजारप्रति राज्य जिम्मेवार बन्नुपर्ने बताउँदै वर्तमान सरकारप्रति लगानीकर्ताका आशंकाहरु उचित तरिकाले निवारण गर्न आग्रह गरे।
नीतिगत हस्तक्षेप गरेर भए पनि पुँजी बजारका लागि अनुकुल हुने वातावरण कायम गर्न उनले आग्रह गरे। उनले भने ‘आयातित अर्थतन्त्र ठूलो छ, मुलुकमै पुँजी संचय गर्नुपर्ने अवस्थामा, पुँजी बजारप्रति आशंकाहरु उत्पन्न हुनु राम्रो होइन।’
त्यस्तै पूर्वअर्थमन्त्री सुरेन्द्र पाण्डेले अल्पकालीन उपाय अपनाएर भए पनि पुँजी बजारको संरक्षण गर्न जरुरी भएको बताए।
मार्जिन कलमा अहिले कायम सीमालाई तत्कालका लागि केही बढाउन सक्ने अवस्था भएमा त्यसमा सोचविचार गर्न उनले गभर्नर डा. चिरञ्जिवि नेपाललाई आग्रह गरे। व्याजदर वृद्धिले पुँजी बजार मात्रै नभएर समग्र अर्थतन्त्रमै आघात पर्ने बताउँदै उनले व्याजदरको उचित नियमन गर्न आग्रह गरे।
‘सरकारी कोषहरुले नै बैंकहरुसँग बढी व्याजदरको बार्गेनिङ गर्दा ठूलो असर पर्छ, यसतर्फ पनि ध्यान दिन जरुरी छ’ पाण्डेले भने।
त्यस्तै पूर्व अर्थमन्त्री ज्ञानेन्द्रबहादुर कार्कीले सरकारको नीति र जिम्मेवार व्यक्तिले दिने अभिव्यक्तिकै कारण लगानीकर्ता निरुत्साहित भएको आरोप लगाए। लगानीकर्तालाई प्रोत्साहित गर्न नसकेमा देशको अर्थतन्त्र नै माथि जान नसक्ने भन्दै उनले समस्यारहित पुँजी बजार बनाउनुपर्नेमा जोड दिए।
लगानीकर्ताले पुँजी बजारका समस्याहरु बताइरहँदा जिम्मेवार व्यक्तिले सेयरको भाउ बढाउने जिम्मा सरकारको नभएको जस्ता गैरजिम्मेवारी अभिव्यक्ति दिनु आपत्तिजनक रहेको उनको भनाइ छ।
‘विकट ठाउँको हाइड्रोपावरमा लगानी गर्नेहरु पनि छन्, त्यसकारण उनीहरुको पुँजी घटिरहँदा सरकार मौन रहेको छ, यस्तो तरिकाले वातावरण बन्दैन’ उनले भने।
अर्थमन्त्री डा. युवराज खतिवडाले पुँजी बजार र मुद्रा बजारमा देखिएका समस्या समाधानकै लागि समिति गठन भएको र समितिले दिएको प्रतिवेदनका आधारमा सम्वोधन गरिने बताए।
धितोपत्र सम्वद्ध विज्ञहरुसँग बसेर यस सम्वन्धमा मूल्याङ्कन गर्न सकिने उनले बताए। राष्ट्रिय पुँजी निर्माणका लागि धितोपत्र बजारलाई सुदृढ बनाउनुपर्नेमा सरकार स्पष्ट रहेको उनले बताए। वित्तीय बजार सन्तुलनका लागि पनि सेयर बजारलाई आधुनिक बनाउँदै लैजानुपर्नेमा उनले जोड दिए।
कर्जाको अधिकांश माग अहिले उत्पादन क्षेत्रका लागि भइरहेको अर्थमन्त्री खतिवडाले दावी गरे । पव्लिक कम्पनी बढाउनलाई सरकारले प्रोत्साहन गरिरहेको उनले बताए।
उनले सेयर लगानीकर्तालाई होल्ड गरेर उपयुक्त समय पर्खिन आग्रह गरे। अर्थतन्त्रका सबै सूचकहरु सकारात्मक रहेकाले सेयर मूल्यमा गिरावट आउने आशंकाबाट निराश हुनु जरुरी नरहेको उनले बताए।
पुँजी बजार सुधारका लागि धितोपत्र बोर्ड, नेप्से र राष्ट्र बैंकबीच समन्वय हुनुपर्नेमा उनले जोड दिए।
के छन् लगानीकर्ताका समस्या?
आफूहरुले सेयरको भाउ बढाउन खोजेको भनी जिम्मेवार व्यक्तिहरुले लगाउने गरेको आरोपप्रति लगानीकर्ता आक्रोशित बनेका छन् ।
आफूहरुले पुँजी बजारका समस्या स्पष्ट केलाएर समाधानका लागि आवाज उठाउँदा सेयरको मूल्य बढाउन खोजेको आरोप लगाइनु जिम्मेवारबाट मुक्त हुन खोज्ने प्रवृत्ति रहेको इन्भेष्टर फोरमका अध्यक्ष अम्बिका प्रसाद पौडेलले बताए।
‘बैंकहरुको पुँजी बढाउँदा सेयरको संख्या छोटो अवधिमै १ सय प्रतिशतले बढेको छ, तर त्यसको माग बढ्न सकेको छैन’ उनले भने ‘पुँजी बढाउँदा सेयरको मागलाई पनि सम्वोधन गर्नेगरी नीति ल्याउनुपर्थ्यो ।’
यसका लागि विभिन्न कोषको रकम पनि सेयरमा लगानी गर्नेगरी सरकारले नीति ल्याउनुपर्नेमा उनले जोड दिए । ‘कर्मचारी संचय कोष, नागरिक लगानी कोष, सुरक्षाकर्मीका कोषमा भएको रकमको निश्चित अंश सेयर बजारमा लगानी गरियोस्’ उनले भने।
त्यस्तै मार्केट मेकर नहुँदा माग बढ्न नसकेको उनले बताए। मार्केट मेकर बनाउने सन्दर्भलाई धितोपत्र बोर्डले ३ वर्षअघि कार्यविधि बनाए पनि कार्यान्वयनका लागि कुनै प्रयास नभएको उनीहरुको गुनासो छ।
हालै संचालनमा आएको अनलाइन सेयर कारोबार प्रणालीमा बैंक र सिडिएससीलाई जोड्नुपर्नेमा पौडेलले जोड दिए। त्यस्तै बैंकका सहायक कम्पनीहरुमार्फत ब्रोकर सेवा प्रदान गर्न उनले माग गरे।
सेयरको धितोमा दिने कर्जाका सम्वन्धमा राष्ट्र बैंकले पटक पटक नीतिहरु फेर्ने गर्दा पनि समस्या थपिएको उनले बताए । ब्रोकरलाई मार्जिन लेन्डिङको जिम्मेवारी दिइनुपर्ने बताउँदै पौडेलले मार्जिन लेन्डिङ र सेयर धितोमा जाने कर्जालाई अलग अलग रुपमा हेरिनुपर्ने बताए ।
पटक पटक सरकार, नियामक निकायलाई पुँजी बजारका समस्याहरु देखाउँदै समाधानका लागि आग्रह गरिए पनि बेवास्ता गरिँदा लगानीकर्तामा निराशा छाएको उनले बताए।
