ग्लोबल नेपाली
अध्ययनका लागि नेपालबाट बाहिर जान शैक्षिक योग्यता सबभन्दा ठूलो कुरा हो। त्योसँगै जुन देशमा जाने हो, त्यो देशको भाषाको कुरा आउँछ।
जस्तो: अंग्रेजी भाषा बोलिने देशहरूमा टोफेल, पिटिइई र आइइएलटिस गर्नुपर्छ। त्यस्तै: जापान जाने हो भने जापनिज भाषाको तयारी गर्नुपर्ने हुन्छ अनि दक्षिण कोरिया जाने हो भने कोरियन भाषा पढ्नुपर्छ। अर्थात् जुन देशमा जाने हो त्यो देशको भाषा परीक्षा दिनुपर्छ। यो प्रक्रिया पूरा गरेपछि आर्थिक व्यवस्थापनको कुरा हुन्छ।
अध्ययनका लागि विदेश जाँदै गर्दा तपाईंको युनिभर्सिटी/कलेजले कति शुल्क लिन्छन् भन्ने मात्र हुँदैन आवासको कुरा हुन्छ। तपाई आफ्नो सम्पूर्ण कोर्ष पूरा गर्नका लागि चाहिने लागतका लागि समेत तयारीका साथ जानुपर्छ। यति भनिरहँदा पनि फेरि तपाईंको छात्रवृत्तिका कुरा हुन्छन्।
तपाईंले कस्तो कोर्ष रोज्ने त्यो कोर्षका लागि किन जाने अनि विदेश जानुपर्ने तपाईंको आवश्यकता छनोट गरिसकेपछि तपाईं आफैले या कन्सल्टेन्सीको छनोटमार्फत् अध्ययनका लागि विदेश जान सक्नुहुन्छ।
विद्यार्थी पढ्न जान लाग्दै गर्दा भाषा, त्यहाँ लाग्ने खर्च, त्यहाँ गएर कसरी बस्ने भन्नेमा ध्यान दिनुपर्छ। अर्को बाहिर जानसाथ काम पाइहाल्छ, कमाइहालिन्छ भन्ने सोचलाई समेत बदल्न जरूरी छ।
यस्तो सोच राख्ने हो भने उता गएर दु:ख पाइन्छ भनेर म विद्यार्थी र अभिभावकसँग आग्रह गर्न चाहन्छु।
कुनै पनि देशमा जाँदा त्यो देशमा गएर काम गर्न पाउने सुविधाबारे इन्टरनेट र कन्सल्टेन्सीबाट समेत थाहा पाउनुपर्छ। त्यहाँ दक्ष र अदक्ष कामदारले पाउने पारिश्रमिक कति छन्? त्यो पनि तपाईंहरूले प्रष्ट रूपमा बुझ्नुपर्छ।
कलेज र युनिभर्सिटी पढ्न जाने क्रममा त्यहाँ गएर कमाउँदै, पढ्दै अनि घरमा पनि पैसा पठाउँछु भन्ने सपना बोकेर जानुभयो भने त्यो तपाईंहरूको लागि घातक हुन सक्छ।
कुनै पनि देश जानुभन्दा अगाडि यतैबाट केही सीपहरू सिकेर गयो भने त्यसले फाइदा गर्छ। जस्तो: अस्ट्रेलिया जाने विद्यार्थीहरूले काम गर्न सक्ने क्षेत्रहरू के के हुनसक्छन् भनेर बुझ्न जरूरी छ।
त्यस्तै, जापान जाने हो भने पनि त्यहाँ कस्तो काम गर्न सकिन्छ। त्यहाँ रहेका आफन्त, साथीभाइमार्फत् पनि धेरै कुरा थाहा पाउन सकिन्छ।
कतिपय देशका सरकारी संस्थाहरूले पनि अन्तर्राष्ट्रिय विद्यार्थीहरूले कस्तो काम गर्न पाउँछन् भनेर जानकारीमूलक सूचना समेत राखेका हुन्छन्।
नेपाली विद्यार्थी कडा मेहेनत गर्छन् भन्ने छ। त्यसैले अध्ययनसँगै काम पाउन कठिन हुँदैन तर त्यसको लागि धैर्यता अनि दक्षता जरूरी छ।
विदेशमा मेरो पहिलो प्राथमिकता पढाइ हो अनि मात्र काम गर्ने हो भन्ने सोच राख्न जरूरी छ। जब तपाईंले आफ्नो पढाइ पूरा गर्नुहन्छ, त्यसपछि तपाईंका लागि अवसरका ढोका खुल्न थाल्छन्। त्यसैले सुरूमै आत्तिन हुँदैन।
६० भन्दा धेरै देशमा नेपाली विद्यार्थी
अहिले नो अब्जेक्सन लेटर (एनओसी) को आधारमा भन्ने हो भने नेपालबाट जापान जाने विद्यार्थीको संख्या सबैभन्दा धेरै छ। त्यसैगरी अमेरिका, अस्ट्रेलिया, बेलायत, दक्षिण कोरिया लगायतका देशमा धेरै विद्यार्थी गइरहेका छन्। समग्रमा हेर्ने हो भने ६० भन्दा धेरै देशमा एनओसी लिएर विद्यार्थी अध्ययनका लागि गएको देखिन्छ।
अमेरिका, अस्ट्रेलिया, क्यानडा, युके, फ्रान्स, डेनमार्कमा पनि विद्यार्थिको संख्या धेरै छ। दक्षिण कोरिया पनि नयाँ शैक्षिक गन्तव्य बन्दैछ। त्यहाँ गइसकेपछि कतिपय ठाउँमा नबुझिकन जाँदा समस्या परेको र बुझेर जाँदा राम्रैसँग पढाइ र लक्ष्य प्राप्त गरेका हामीसँग प्रशस्त उदाहरण छन्।
देश अनुसार विद्यार्थीले तयारी पनि फरक गर्नुपर्छ।
जस्तो: जापानको कुरा गरौं।
जापान आफैमा विकसित र अनुशासित देश हो। नेपाली विद्यार्थी मात्र होइन जनशक्ति पनि त्यहाँ प्रशस्त गइरहेको छ। त्यहाँ जाँदा नेपाली विद्यार्थीले सबभन्दा ठूलो कुरा जापनिज भाषामा दक्ष बन्नुपर्छ भन्ने हो। त्यहाँको परिवेश बुझेर घुलमिल हुनको लागि भाषा जति जान्न सक्यो, त्यति नै फाइदा छ। जापनिज भाषामा कुराकानी गर्न सकियो भने त्यो बलियो मानिन्छ। त्यही भएर जापान जानेहरूले जापनिज भाषामा धेरै लगानी गर्नु पर्ने हुन्छ। केही सीप सिकेर गयो भने अझै राम्रो भयो तर जापान जाने तयारी गर्दैगर्दा भाषा नै महत्वपूर्ण हो।
दक्षिण कोरिया पनि विस्तारै विद्यार्थीको गन्तव्य बन्दैछ। यद्यपि विद्यार्थीहरूका लागि काम गर्दै पढ्ने वातावरण अझै बनेको छैन। अर्थात् कोरियाले विद्यार्थीलाई आकर्षण गर्न खोजेको भए पनि त्यो अनुसारको वातावरण अझै बनेको छैन। तर शुल्कको हिसाबले दक्षिण कोरिया सस्तो छ। नजिक पनि भएकाले नेपालीको महत्वपूर्ण गन्तव्य बन्दैछ। दक्षिण कोरियामा भाषा सँगै सीप पनि सिकेर गइयो भने विस्तारै सहज हुन्छ।
अमरिका, बेलायत, अस्ट्रेलिया, क्यानडा, न्युजिल्याण्ड जस्ता देशहरूमा भाषा परीक्षा अनिवार्य छ। यी देशमा जानेले अंग्रेजी भाषा जतिसक्दो राम्रो बनाउनुपर्छ। सँगै दक्षता पनि प्राथमिकतामा पर्छ।
यी देशहरूमा जाँदा आफ्नो विज्ञता केमा छ भनेर ख्याल गर्नुपर्छ। कन्स्ट्रक्सन, हस्पिटालिटी या कृषि जे पनि हुन सक्छ। त्यसलाई आफैले निर्धारण गरेर नेपालबाटै सिकेर जान पनि सकिन्छ। त्यसरी गइयो भने आफूलाई सहज बनाउँछ।
जर्मनी, फ्रान्स, डेनमार्क जस्ता देशमा पढ्नको लागि त्यहीको भाषा अध्ययन गर्नुपर्छ। यी देशहरूमा शिक्षा र सभ्यताको लामो इतिहास छ। भाषाको कारण नेपालीको रोजाइमा अंग्रेजी भाषा बोल्ने देश पर्छन् तर ती देशहरूमा पढ्नको आफ्नै महत्व छन्।
अध्ययनका लागि देशको छनोट कसरी गर्ने?
विदेश जाने तयारी गर्दैगर्दा कुन देश जाने भनेर सोच आउनु स्वाभाविक हो। तपाईंको अभिभावकको आर्थिक क्षमता कति छ अनि तपाईंको पढाइको स्तर कस्तो छ भन्ने आधारमा विदेश जाने तयारी गर्न जरूरी छ।
विदेश जानु भन्दा अगाडि आफू जाने देश, त्यहाँको पढाइ अनि अन्य अवस्थाबारे अनुसन्धान गर्न पनि उत्तिकै जरूरी छ।
विदेश जाने छनोट गर्नको लागि राम्रो कन्सल्टेन्सीको छनोट गर्नु पनि उत्तिकै महत्वपूर्ण हुन्छ। हुन त विद्यार्थी आफैले कलेज खोजेर विदेश जान नसक्ने होइन। तर सबै अवस्थामा कन्सल्टेन्सीले जसरी बुझ्न नसक्ने भएकाले नेपाल सरकार र प्रदेश सरकारमध्ये कुनै एक निकायमा दर्ता भएका या दर्ता हुने प्रक्रियामा रहेका कन्सल्टेन्सी रोज्नुपर्छ।
आफूले पढ्न जान लागेको युनिभर्सिटी र कन्सल्टेन्सीको सम्झौता छ कि छैन त्यसमा समेत ध्यान दिनुपर्छ। कुनै पनि विद्यार्थीले कलेज शुल्क कन्सल्टेन्सीलाई बुझाउन पर्दैन। आफैले बैंकिङ च्यानलमार्फत् पठाउन सकिन्छ।
कतिपय अवस्थामा पूर्ण छात्रवृत्ति समेत पाउन सकिने भएकाले क्षमतावान विद्यार्थीका लागि अमेरिका उपयुक्त गन्तव्य हुन सक्छ। सँगै अमेरिकाले आर्थिक डकुमेन्ट देखाउने सवालमा धेरै कडाइ पनि गर्दैन। डोनाल्ड ट्रम्प राष्ट्रपति भएपछि भने अहिले भिसामा कडाइ भइरहेको छ।
अस्ट्रेलियाको हकमा भने फरक स्थिति छ। अस्ट्रेलिया जान चाहने विद्यार्थीले आफ्नो क्षमतासँगै अभिभावकको आर्थिक क्षमता देखाउन सक्नुपर्छ।अहिले नेपाललाई लेवल-२ मा राखेको भए पनि आर्थिक कारोवारका बलिया र विश्वासिला डकुमेन्ट नभइकन अस्ट्रेलियाको भिसा पाउन कठिन छ।दीर्घकालीन रूपमा भविष्य देखेर धेरैको रोजाइमा अस्ट्रेलिया परेको छ।
अस्ट्रेलियाको तुलनामा बेलायत जान केही सहज छ। बेलायतमा शिक्षाको लिगेसी पनि हजारौं वर्ष पुरानो छ। तर त्यहाँ काम पाइँदैन, गाह्रो छ भन्ने भाष्य बनाइएको छ। पढाइलाई पहिलो प्राथमिकतामा राख्ने हो भने बेलायत उत्कृष्ट गन्तव्य हो। यद्यपि पछिल्ला नीतिले के प्रष्ट हुन्छ भने बेलायतले अन्तर्राष्ट्रिय विद्यार्थीलाई रेड कार्पेट बिच्छाएको छैन।
क्यानडाको कुरा गर्ने हो भने यसले अस्ट्रेलियाको तरिका अपनाउन खोजे पनि त्यसलाई व्यवस्थापन गर्न नसक्दा अहिले भिसामा निकै कडाइ गरेको छ। त्यहाँ गएका विद्यार्थीको व्यवस्थापन पनि गाह्रो भएको छ। यद्यपि पहिलो प्राथमिकता पढाइ हुनेका लागि भने त्यहाँ पनि नराम्रो छैन।
के भाषा परीक्षा नदिइकन पढ्न जान पाइन्छ?
जुनसुकै देशमा अध्ययनका लागि जाने हो भने एउटा निश्चित प्रक्रिया हुन्छन्। अर्थात् सम्बन्धित देशको भाषा परीक्षा नदिइकन, त्यो देशले भाषाका लागि राखेको न्यूनतम मापदण्ड पूरा नगरिकन जान पाइँदैन। तर कहिलेकाहीँ सामाजिक सञ्जालमा यस्ता विज्ञापन देखिन्छन्, जसले विद्यार्थी र अभिभावकलाई अलमलमा पारिरहेको हुन्छ। भाषा परीक्षा नदिइकनै अस्ट्रेलिया, बेलायत, क्यानडा जस्ता देश जान पाइन्छ, फ्रान्स जान पाइन्छ अर्को देश जान पाइन्छ भनिएको हुन्छ।
भाषा परीक्षा नदिइकन कुनै पनि देशमा पढ्न जान पाइन्छ भनेर कसैले भन्छ भने त्यो सरासर ठगी हो। त्यस्ता कुराको पछाडि विद्यार्थी, अभिभावक कोही पनि लाग्नु हुँदैन। हामीले के बुझ्नुपर्छ भने कुनै पनि देशमा गइसकेपछि त्यहाँको समाज, परिवेश, बजार सबै बुझ्नुपर्छ। जब भाषा नै आउँदैन भने कसरी बुझ्न सकिन्छ?
विद्यार्थीले कन्सल्टेन्सीलाई गर्नैपर्ने प्रश्न
कुनै पनि विद्यार्थी कन्सल्टेन्सी गइसकेपछि उसले केही प्रश्न राख्नैपर्छ।
पहिलो: कन्सल्टेन्सीले भाषाको पढाइ कसरी गर्छ, भाषाको परीक्षा कसरी लिन्छ भनेर बुझ्न जरूरी छ।
दोस्रो: आफूले पढ्न खोजेको विषयका लागि कुन देशको, कुन युनिभर्सिटी, कलेज उपयुक्त छ? अनि कस्तो काउन्सिलिङ हुन्छ भनेर सोध्नुपर्छ।
तेस्रो: मेरो अभिभावकको आम्दानी अनुसार मलाई कुन देश र कलेज उपयुक्त हुन्छ भनेर विस्तृतमा सोध्नुपर्छ।
चौथो: मैले रोजेको विषयको भविष्य कस्तो छ। त्यो देशमा अवसर पाउन सकिन्छ कि सकिँदैन अनि नेपालमा आउँदा कस्तो हुन्छ भनेर सोध्नुपर्छ।पढ्न जाने युनिभर्सिटी र कलेजले नेपालमा समकक्षता पाउछ कि पाउँदैन भनेर सोध्नुपर्छ।
पाँचौं: भिसाको प्रक्रिया कस्तो हुन्छ, भिसाको निर्णय कति समयमा आउँछ अनि डिपेन्डेन्ट लैजान पर्यो भने के गर्ने, एक्लै जाँदा के हुन्छ? लगायतका तमाम जिज्ञासा राख्नुपर्छ।
यी केही महत्वपूर्ण प्रश्न हुन्।
यी भन्दा फरक र अरू धेरै प्रश्न छन् भने पनि तपाईंले सोध्नुपर्छ। किनकि तपाईंको जिज्ञासाको जबाफ दिनु कन्सल्टेन्सीको दायित्व हो। यदि तपाईंका प्रश्नको जबाफ दिन कन्सल्टेन्सीले आनाकानी गर्यो भने तपाईंले त्यसको विकल्प खोज्न जरूरी छ।
(अध्ययनका लागि विदेश जाने क्रममा अपनाउनुपर्ने सचेतता लगायतका विषयमा केन्द्रित रहेर नेपाल शैक्षिक परामर्श संघ (इक्यान) का अध्यक्ष एवम् अर्विट इन्टरनेसनल एजुकेसनका प्रबन्ध निर्देशक शेषराज भट्टराईसँग भिडिओ कुराकानी गरेका छौं।)
-1746009348.jpg)
