(यो सेतोपाटीका सदस्यहरूले मात्र पढ्न मिल्ने 'प्रिमियम' स्टोरी हो। केही दिनका लागि सबै पाठकले निःशुल्क पढ्न मिल्ने गरी खुला गरेका छौं।)
नेपाली कांग्रेसका महामन्त्री गगन थापाले पार्टीभित्र आफ्नो सक्रियता बढाएका छन्।
थापा २०७८ मंसिरदेखि महामन्त्री छन्। महामन्त्रीका हैसियतले उनी जिल्ला जिल्लामा हुने कार्यक्रममा निम्त्याइनु र पुग्नु स्वाभाविक नै हो। अहिले लगातार क्षेत्रीय सम्मेलनहरू भइरहेका छन्। ती कार्यक्रमहरूमा पहिलो रोजाइमा महामन्त्री थापा पर्ने गरेका छन्।
पार्टीको कार्यक्रममा थापा जहाँ जहाँ पुग्छन्, त्यहाँ गाडीको लावालश्कर र मानिसको बाक्लो उपस्थिति देखिन थालेको छ। पार्टीका नेता–कार्यकर्ता मात्र होइन, कांग्रेसका शुभेच्छुक र सर्वसाधारण नागरिकहरू पनि उपस्थित हुने गरेका छन्।
नेता–कार्यकर्ता बटुल्न र कार्यक्रममा सहभागिता बढाउन सजिलो हुने हुँदा जिल्ला तथा क्षेत्रहरूले पनि महामन्त्री थापालाई बोलाउने नै भए।
कांग्रेस सल्यान सम्मेलनमा गगन थापा उपस्थित कार्यक्रममा सहभागी कार्यकर्ताहरू।पार्टीभित्र महामन्त्री थापाप्रति देखिएको उत्साह र सहानुभूतिले उनका समर्थकहरू उत्साही हुन थालेका छन् भने सभापति शेरबहादुर देउवा पक्षका नेताहरू थप सशंकित भएका छन्।
महामन्त्री थापाले महाधिवेशन केन्द्रित तयारी गर्न थालेको र त्यसले उनका पक्षमा दीर्घकालीन माहोल बनाउन सक्ने देखेर देउवा पक्षका नेताहरू सशंकित भएका हुन्।
त्यसैले उनीहरूले केही समयअघि सभापति देउवालाई भेटेर महामन्त्रीलाई फुक्काफाल नछाड्न आग्रह नै गरे।
पूर्वमहामन्त्री कृष्णप्रसाद सिटौलाको अगुवाइमा गत फागुन २ गते '११ भाइ' देउवा निवास बुढानीलकण्ठ पुगेर दुई घन्टा छलफल गरे। देउवापछि आफ्नो पक्षको 'मियो' को हो, त्यो तोकेर जान देउवालाई सुझाए। महामन्त्री थापाको सक्रियताबारे प्रश्न उठाए।
यो पनि: अबको सभापति को हो भन्दै देउवाकहाँ पुगे कांग्रेसका नेताहरू
'महाधिवेशनलाई केन्द्रित गरेर पदाधिकारीहरू जिल्ला दौडाहा गर्दैछन्। पार्टीका घोषणा र कार्यक्रमलाई बेवास्ता गर्ने गरी पदाधिकारीहरू नै अहिलेदेखि महाधिवेशन केन्द्रित हुनुमा सभापतिज्यूको धारणा के छ, अनि हाम्रो समूह एक ढिक्का राख्नेबारे के सोच्नुभएको छ?,' महामन्त्री थापाप्रति लक्ष्य गर्दै पूर्वमहामन्त्री कृष्णप्रसाद सिटौलाले सभापति देउवालाई भनेका थिए।
यसमा सभापति देउवाले खासै जबाफ दिएनन्।
सभापति देउवाले कतै महामन्त्री थापालाई नै कांग्रेसको आगामी नेतृत्वको 'ग्रीन सिग्नल' दिएका त छैनन् भन्ने शंका त्यो भेटघाटपछि '११ भाइ' लाई परेको कांग्रेसका एक पदाधिकारीले बताए।
सभापति देउवाले मुख खोलेको भए उनीहरूलाई यो भयबाट मुक्ति मिल्थ्यो। देउवाले आफ्नो कुरा पेटबोलीमै छाडिदिएपछि थप अलमल देखा परेको उनले बताए।
'त्यसैले देउवानिकट ११ भाइमध्ये कतिले महाधिवेशन केन्द्रित जिल्ला भ्रमण सुरू गरेका छन्,' उनले भने।
महामन्त्री गगन थापाको देश दौडाहालाई लक्ष्य गर्दै पूर्वमहामन्त्री सिटौलाले सभापतिकहाँ ध्यानाकर्षण गराए पनि सभापति देउवाले अहिलेसम्म महामन्त्री थापालाई त्यसबारे केही भनेका छैनन्।
जिल्ला, प्रतिनिधि सभा र प्रदेश सभा क्षेत्रहरूमा विधानले तोकेबमोजिम वर्षमा कम्तीमा एक पटक गर्नुपर्ने सम्मेलनहरू भइरहेका छन्। तीमध्ये अधिकांश कार्यक्रममा पुगरे महामन्त्री थापाले भेटघाट र सक्रियता बढाएका छन्।
एकातिर सभापति देउवाले आफ्नो उत्तराधिकारी नतोकेको अवस्था र अर्कोतिर जिल्ला जिल्लामा महामन्त्री थापाप्रतिको बढ्दो आकर्षणले उनका समर्थकहरू उत्साही भएका छन्।
महामन्त्री गगन थापानिकट केन्द्रीय सदस्य अजयबाबु शिवाकोटीले पार्टीका विभिन्न कार्यक्रममा लामो समयपछि महामन्त्री थापाप्रति ठूलो आकर्षण देखिएको बताए।
'कांग्रेसका कार्यकर्ताहरूले २०४८ सालताकाको महामन्त्री खोजेका रहेछन्। महामन्त्रीको मानक ठ्याक्कै मानिसहरूले गिरिजाप्रसाद कोइरालासँग गर्दा रहेछन्। उहाँजस्तो कार्यकर्ताका बीचमा भिजेको, जनतामा लोकप्रिय नेता, त्यही खालको ओझ, छवि र क्रियाशील भएको खोज्दा रहेछन्,' शिवाकोटीले भने।
गिरिजाप्रसाद कोइराला महामन्त्री हुँदा बिहानदेखि बेलुकीसम्म निरन्तर खट्न सक्ने, कार्यकर्ताबीच घुलमिल हुने, थकानका कुरा नगर्ने, ठूलो–सानो नभनी मानिस भेट्ने, सरकारी लगायत निकायहरूमा प्रभाव राख्थे भनिन्छ।
'यसपालि महामन्त्री थापामा पनि लामो समयपछि मानिसहरूको त्यो आकर्षण र अपेक्षा देखियो,' शिवाकोटीले भने।
पार्टीभित्र विगतमा विद्रोही र अहिले सत्तासँग जोडिएको अवस्थाले गर्दा पनि थापालाई फाइदा पुगेको छ। विद्रोही हुँदा र सत्तासँग जोडिँदा त्यसका आयामले उनलाई सम्बन्ध फैलाउन सहज बनेको छ।
महामन्त्री थापाले पार्टी, सरकार र नीति निर्माण तहमा पनि उत्तिकै भूमिका खेलिरहेका छन्।
उनी राजनीतिक संयन्त्रमा सदस्य पनि छन्, थापा र एमाले महासचिव शंकर पोखरेलको अगुवाइमा हालै सरकारले विभिन्न अध्यादेशबाट धेरै कानुनहरू संशोधन समेत गरेको छ। चीनसँग सम्झौता भएको 'बिआरआई फ्रेमवर्क' तयार गर्नेमा पनि महामन्त्री थापाकै प्रमुख भूमिका थियो।
सभापति देउवासँग निकट रहेर काम गरिरहेका, अनि पार्टी र सरकार दुवैमा प्रभाव राख्ने भएकाले पनि महामन्त्री थापालाई अहिले जिल्ला तहमा हुने धेरै कार्यक्रममा स्थानीय नेताहरूले निम्त्याउने गरेका छन्।
देउवा अब सभापति नलड्ने परिस्थितिमा पार्टीभित्र नयाँ समीकरणको परिवेश बन्दैछ। पुराना गुट भत्किने र नयाँ बन्ने आकलन भइरहेकाले पनि महामन्त्री थापालाई लाभ भएको छ।
'पार्टीभित्र शेरबहादुर देउवापछि नयाँ नेतृत्व आउनुपर्नेछ। नयाँ परिस्थिति सामना गर्न, पार्टीलाई जुझारू र एकताबद्ध बनाउन खोज्ने नेताको खोजी हुन थालेको छ,' थापानिकट अर्का केन्द्रीय सदस्यले भने, 'नेतृत्वका आकांक्षी अरू धेरै नेताहरूको विभिन्न भूमिकामा परीक्षण भइसकेको छ। त्यसले पनि गगन थापालाई नेतृत्वमा पुर्याउनुपर्छ भन्ने भावना बलियोसँग ग्रासरूट कार्यकर्ताहरूमा देखिन थालेको छ।'
अहिले महामन्त्री थापाले पनि सांसद र केन्द्रीय सदस्यहरूसँगको सम्पर्क र निकटतालाई महत्त्वका साथ अघि बढाएका छन्।
थापा कार्यक्रममा जानुअघि सम्बन्धित जिल्लाका सांसद र केन्द्रीय सदस्यलाई जानकारी दिन्छन्। सकेसम्म सँगै जान अनुरोध गर्छन्। उनी सहभागी हुने कार्यक्रममा उपस्थित रहन नेताहरूलाई थापाको सचिवालयले पनि जानकारी गराउँछ।
महामन्त्री थापाको यो सक्रियताबाट उत्साही उनीनिकट ती केन्द्रीय सदस्यले भने, 'पार्टीमा अब गगन थापाले नै नेतृत्व गर्न सक्छन् भन्ने भावना कार्यकर्ता माझ जागेको छ, आम नागरिकमा त उनको आकर्षण छँदै थियो।'
पार्टीभित्र थापाको बढ्दो सक्रियता र लोकप्रियताको प्रतिक्रिया पनि हुन थालेको छ।
नेता शेखर कोइराला र देउवानजिक रहेर काम गरेका कतिपय नेताले महामन्त्री थापालाई पटक्कै मन पराउँदैनन्। संसदीय दलको नेतामा भएको प्रतिस्पर्धामा कोइरालानिकट कैयन नेताले थापालाई मत दिएनन्, बरू देउवालाई मत हाले।
अहिले देउवानिकट कतिपय सांसद र नेताहरूले थापाको विरोध गर्न थालेका छन्। उनीहरूमध्ये सिन्धुपाल्चोकका सांसद मोहनबहादुर बस्नेतले थापाको सार्वजनिक रूपमै चर्को आलोचना गरेका छन्। थापाले 'स्टन्ट' गरेको र आफूलाई सहयोग गर्ने सबैलाई धोका दिएको भन्दै उनले अन्तर्वार्ताहरू दिएका छन्।
आगामी महाधिवेशनमा देउवाले थापालाई साथ नै दिएछन् भने पनि, उनीनिकट कतिपय सांसद र नेताहरूले थापालाई साथ नदिने स्पष्ट संकेत देखिएको छ। महामन्त्री थापाले अहिले नै आगामी नेतृत्वबारे सभापति देउवासँग कुराकानी नगरेको अभिव्यक्ति दिइरहेका छन्।
सभापति देउवाको कार्यकाल २०८२ मंसिरमा सकिन्छ। केन्द्रीय समितिमा ८२ प्रतिशत साथ मिल्ने र विधानले नै असमान्य परिस्थिति देखाएर एक वर्ष कार्यकाल लम्ब्याउने सुविधा दिएकाले उनले २०८३ मंसिरसम्म कार्यकाल थप्ने देखिन्छ।
एमालेसँग आलोपालो सहमति अनुसार देउवा २०८३ असारमा प्रधानमन्त्री बन्नेछन्। त्यसपछि मात्रै कांग्रेसको महाधिवेशन गराउने सुरमा देउवा छन्।
कतिपयले सभापति देउवाले २०८४ को आमनिर्वाचनमा टिकट बाँड्ने चाहना राख्दा महाधिवेशन घर्किन लागेको आरोप लगाउँछन्। देउवाले भने समयमै महाधिवेशन गरी नेतृत्व हस्तान्तरण गर्ने जबाफ दिँदै आएका छन्।
सभापति देउवाले १५ औं महाधिवेशनका लागि अहिले नै आफ्नो समूहबाट सभापति उम्मेदवार नतोक्दा समूह एक ढिक्का नरहने र छिरलिँदा महाधिवेशनमा क्षति पुग्ने भय कतिपयलाई छ। सभापति देउवाले शेखर वा गगनलाई समर्थन गर्छन् वा शशांकसहित आफ्नो समूहमा रहेका '११ भाइ' मध्येलाई अघि सार्छन्, अहिले नै प्रस्ट छैन।
प्रधानमन्त्री भएकै बेला, २०७८ मंसिरमा १४ औं महाधिवेशन हुँदा देउवालाई पहिलो चरणमा सभापति जित्न ८२ मत पुगेको थिएन। पछि प्रकाशमान सिंह, विमलेन्द्र निधि लगायतको समर्थनमा सभापति चुनिए।
सभापति देउवाले पार्टीलाई एकताबद्ध बनाएर लैजान सक्ने व्यक्ति नेतृत्वमा पुगोस् भन्ने चाहेको उनी पक्षका नेताहरू दाबी गर्छन्। त्यस्तो व्यक्ति को हुन्छ तस्बिर प्रस्ट भइसकेको छैन। सभापति देउवा उत्तराधिकारी तोक्नेमा नभई महाधिवेशनबाट चुनिएर आउनेमा विश्वास गर्छन्। यो कुरा उनले हालै विराटनगर पुगेर सार्वजनिक रूपमै भनिसके।
यो अन्योलले पनि महामन्त्री थापालाई नै सघाउ पुगेको छ। अहिले सभापतिको स्पष्ट दौडमा महामन्त्री थापा र नेता शेखर कोइराला छन्। तर महामन्त्री थापाले यसको लाभ उठाएका छन्।
नेविसंघ, तरूण दल लगायत भ्रातृ तथा शुभेच्छुक संस्थाहरू महामन्त्रीद्वय गगन थापा र विश्वप्रकाश शर्मानिकट रहेर काम गरिरहेका छन्। ती भ्रातृ तथा शुभेच्छुक संस्थाका जिल्ला जिल्लामा समिति रहेकाले त्यसले माहोल बनाउने काम गरेको छ।
अहिले क्याम्पसहरूमा हुन लागेको स्ववियु निर्वाचनमा आधाभन्दा बढी ठाउँमा महामन्त्री थापा निकटले टिकट पाएका छन्।
'स्ववियुमा टिकट दिने कुरामा पनि गुट हाबी भयो। त्यसैले गर्दा टिकट पाउन नसकेका ठाउँमा स्वतन्त्र समूह बनाएर पनि थापा निकटले उम्मेदवारी दिएका छन्। पद्मकन्या क्याम्पसमा स्वतन्त्र समूह बनाएर महामन्त्री थापा निकट भूपेश्वरी ऐरले उम्मेदवारी दिएकी थिइन्। नेविसंघले उनलाई नै आधिकारिक उम्मेदवार बनायो। सभापति देउवा पक्षकी नेविसंघबाट उम्मेदवारी दिएकी पूर्णिमाया परियारलाई नेविसंघ नेतृत्वले नै आधिकारिकता दिएन,' युवामाझ थापाको लोकप्रियता छ भन्ने देखाउन ती केन्द्रीय सदस्यले उदाहरण दिए।
सभापति देउवा लगायत विभिन्न समूहमा रहेर विगतमा काम गरेका जिल्लाका नेताहरू महामन्त्री थापासँग नजिक भइरहेको दाबी थापा निकटहरूको छ।
'शेखर कोइरालासँग त हामी पछिल्लो महाधिवेशनमा सँगै थियौं। तर सभापति देउवा र पूर्वमहामन्त्री सिटौला समूहमा रहेका कतिपय साथीहरू पनि अबको नेतृत्वमा गगनलाई पुर्याउने हो भन्दै नजिक रहेर काम गरिराख्नुभएको छ,' ती केन्द्रीय सदस्यले भने, 'लामो समयदेखि सिटौलासँग निकट रहेका तारामान गुरूङ, आदिवासी जनजाति महासंघको नेतृत्वमा रहेर काम गरेका नगेन्द्र कुमाल र सिन्धुपाल्चोकका वंशलाल तामाङ लगायत प्रत्येक यात्रामा महामन्त्रीसँगै हिँडिरहेका छन्। भ्रातृ तथा विभिन्न क्षेत्रमा रहेका मानिस विस्तारै थापाका पक्षमा खुल्दै जाने क्रम पनि बढ्दो छ।'
महाधिवेशन केन्द्रित तयारीमा पूर्वपदाधिकारीहरू आआफ्नो ढंगले लागिरहेका छन्। शेखर कोइराला, प्रकाशमान सिंह, विमलेन्द्र निधि, शशांक कोइराला, कृष्णप्रसाद सिटौला, प्रकाशशरण महत, एनपी साउद लगायत नेताहरू जिल्ला दौडाहा गर्दैछन्।
महामन्त्री थापाले भने क्रियाशील सदस्यता नवीकरणको काममार्फत पार्टीका नेता–कार्यकर्तासँग कसिलो सम्बन्ध बनाउने रणनीति लिएको देखिन्छ। चैत २९ गतेभित्र क्रियाशील सदस्यता नवीकरण नगरेमा १५ औं महाधिवेशनमा भाग लिन नपाइने चेतावनी थापाले कार्यकर्ताहरूलाई दिँदै आएका छन्। नवीकरणका काम सकेपछि नयाँ क्रियाशील वितरण र केन्द्रीय समितिबाट १५ औं महाधिवेशनको कार्यतालिका ल्याउने चरणमा कांग्रेस पुग्नेछ।
अहिले महाधिवेशनको प्रथानविन्दु क्रियाशील सदस्यता नवीकरणकै काममा कांग्रेस वडादेखि क्षेत्रीय र जिल्ला सभापतिहरू लागिपरेका छन्।
महामन्त्री थापाले यसै मेसोमा नेता, कार्यकर्तासँग संवाद गर्ने, घुलमिल हुने र जग बलियो बनाउन खोजिरहेका छन्।
'अहिले ग्राउन्डमा बलियो जग हाल्ने र त्यसैमा टेकेर महाधिवेशनमा बलियोसँग उभिने हो,' ती नेताले भने।
गगन थापा सहभागी पाल्पाको पूर्वखोलामा भएको कार्यक्रम।महामन्त्री थापाले अहिले सभापति उठ्न चाहनेहरूसँग भने संवाद गरेका छैनन् तर सभापतिबाहेक अन्य पदमा उठ्न चाहनेसँग संवाद गरिरहेका छन्।
'सभापतिका आकांक्षीसँग भोलिका दिनमा स्वाभाविक रूपमा छलफल त भइहाल्छ, त्यसका लागि समय पर्याप्त छँदैछ। यसका लागि चरणबद्ध पनि छलफल गर्नुपर्ने अवस्था हुन्छ। धेरै जना मानिसले तपाईं सभापति उठ्ने भए मेराबारे के सोच्नुभएको छ भनेर महामन्त्रीलाई सोधेको सुनिन्छ,' कांग्रेसका एक पदाधिकारीले भने।
जिल्ला, प्रदेश र केन्द्रीय सदस्य हुन्छु भनेर आकांक्षा राख्नेहरूको पंक्ति ठूलो रहेको र उनीहरूको सहयोग नै महाधिवेशनका लागि महत्त्वपूर्ण हुने उनले बताए।
महामन्त्री थापा र अर्का महामन्त्री विश्वप्रकाश शर्माबीच 'ट्युनिङ' मिलेको छ। २०७९ पुस ६ गते संसदीय दल नेताका लागि चुनाव हुँदा शर्मा मात्र होइन, केन्द्रीय सदस्य प्रदीप पौडेल पनि थापाका पक्षमा उभिए। यो साथ अहिलेसम्म कायमै रहेको र महाधिवेशनसम्म पनि रहनेमा थापा विश्वस्त रहेको उनीनिकट नेताहरूले बताए।
'दुवै महामन्त्रीको ट्युनिङ मिलेको छ, प्रदीप पौडेलले अहिले स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालय सम्हालिरहेका बेला महामन्त्री थापाकै टिमले सहयोग गरिराखेको हुनाले राजनीतिक सहकार्य दीर्घकालीन हुने देखिन्छ,' ती पदाधिकारीले भने, 'पर्यटन मन्त्री बद्रीप्रसाद पाण्डेलाई पनि अप्ठ्यारो पर्दा महामन्त्री थापाले नै साथ दिएकाले उहाँको पनि पक्कै सहयोग रहला।'
महामन्त्री थापाले सरकारमा रहेका कांग्रेसका मन्त्रीहरूलाई सहयोग गरिराखेका छन्। मन्त्रीहरूले गरेका राम्रा कामको उनले पार्टीका कार्यक्रमहरूमा प्रचारसमेत गर्छन्।
महामन्त्री थापाले २०७८ को मंसिरमा आफूले नै महाधिवेशनका लागि टिम बनाएको र अब पनि टिम बनाउने प्रस्ट संकेत दिइसकेका छन्।
अन्तिममा गएर सभापति देउवाले महामन्त्री थापालाई साथ दिन्छन् वा दिँदैनन्, पूर्वपदाधिकारीको साथ उनले पाउँछन् वा पाउँदैनन्, र महाधिवेशमा आउने कति युवालाई उनले समेट्न सक्छन्– यी प्रश्न अहिले अनुत्तरित नै छन्।
तर पनि व्यापक सक्रियताले नेतृत्वको दौडमा महामन्त्री थापाले आफूलाई थप बलियो रूपमा उभ्याएका छन्।
-1742801159.jpg)
