उमेरले ५० कटेकी सिन्धुपाल्चोक भोटसिपाकी शर्मिला (नाम परिवर्तन) एकल महिला हुन्। लेख्न पढ्न नआउने उनी एचआइभी संक्रमित हुन्। दिनहुँ खाने गरेको औषधिले उनको ज्यान थेगिरहेको छ। तर, उनको जीवनमाथि नै खेलवाड गरेर उनलाई म्याद गुज्रिएको औषधि दिइएको छ।
एचआइभी संक्रमितको आयु लम्ब्याउन प्रयोग हुने नेभिपाइन नामक औषधि उनले म्याद गुज्रेको पाएकी छन्। ‘मलाई केही थाहा हुन्न, पढेको छैन,’ उनले भनिन्, ‘सँधै लिने ठाउँमा औषधि लिएको हो, म्याद सकिएको परेछ।’ उनले म्याद सकिएको औषधि भएको थाहा पाएपछि आफूले नखाएको बताइन्।उनलाई मात्रै हैन, अन्य २ जनालाई पनि म्याद गुज्रिएको औषधि दिइएको पाइएको छ।
नेपालभर ६४ केन्द्रबाट निःशुल्क वितरण हुने नेभिपाइन नामक औषधि सिन्धुपाल्चोक जिल्ला अस्पताल अन्तर्गत एन्टीरेट्रोभाइरल थेरापी सेवा ९एआरटी०ले दिएको हो। एआरटीले एचआइभी संक्रमित दुई महिला र एक पुरुषलाई यस्तो औषधि दिएको पाइएको छ।वितरण गरिएको औषधिमा म्याद सकिने मिति सेप्टेम्बर २०१६ लेखिएको छ।त्यहाँ उल्लेख गरिएको मिति सकिन ९ दिन बाँकी छँदा संक्रमितलाई औषधि वितरण गरिएको हो।
महिनाभरका लागि प्रतिबट्टा ६० चक्की रहने नेभिपाइन, जिडोभुडाइन र लामिभुदिन गरी तीन थरी औषधि संक्रमितले दिनको दुइपटक अनिवार्य खानुपर्छ।म्याद सकिन ९ दिन बाँकी रहँदा दिइएको औषधि संक्रमितलाई पूरै एक बट्टा थियो। बट्टामा रहेको औषधि एक महिनालाई पुग्छ। एआरटीले वितरण गरेको म्याद सकिनै लागेको बट्टामा ‘एक्सपायरी डेट’ मेटिएको छ। सँगै दिइएको अर्को औषधिको म्याद भएकाले त्यसको भने मेटिएको छैन।
संक्रमितले आफूले पाएको औषधि मिर्मिरे समूहलाई देखाएपछि म्याद गुज्रिन लागेको पाइएको थियो। मिर्मिरे समूह जिल्लामा नौ वर्षदेखि एचआइभी संक्रमितको पक्षमा काम गर्ने संस्था हो।‘अस्पतालको एआरटीले दिएको औषधिलाई संक्रमितले पायौं भनेर हामीलाई देखाउँदा यस्तो भेटिएको हो,’ मिर्मिरेका अध्यक्ष किपक तामाङले भने, ‘रोगीसँग रोगसँग लड्ने शक्ति क्षमता धेरै कम हुन्छ, झन् म्याद सकिएको औषधिले प्रभाव त पार्छ नै।’
किपककाअनुसार म्याद गुज्रिएको थाहा नपाएको भए संक्रमितले त्यही औषधि खाने थिए। उनले संक्रमितको जीवनमाथि खेलवाड हुने गरी औषधी वितरण गरेको आरोप लगाए।जिल्लामा रहेका एचआइभी संक्रमित अनपढ छन्। औैषधि पाएपछि मिति लगायत अन्य हेर्न सक्दैनन्। ‘उनीहरु जे दियो त्यही खाइदिन्छन्,’ तामाङले भने, ‘चरम लापरवाही भएको छ।’ मिर्मिरेको तथ्यांकअनुसार जिल्लामा हाल एक सय ९१ ज्ना एचआइभी संक्रमित छन्। तीमध्ये एआरटीबाट २९ जनाले नियमित औषधि लिने गरेका छन्। किपककाअनुसार ५० कटेका र १० वर्ष मुनीका संक्रमित अधिकांश छन्। जिल्ला अस्पताल एआरटी केन्द्रका मनिष सिलवालले आफूले औषधि दिँदा नौ दिन मात्रै खानु भनेको बताउँछन्। तर, उनले औषधि दिएका संक्रमित यो मान्न तयार छैनन्। ‘हामीलाई यस्तो केही भनेकै छैन,’ मि
र्मिरेको कार्यालयमा भेटिएकी भोटसिपाकी संक्रमितले भनिन्, ‘सरहरुले नभनेको भए महिना दिनसम्म म त्यही औषधि खाने थिएँ।’ ‘संक्रमितहरु टाढाका छन्, काम परेको बेला चौतारा आउँछन्,’ एआरटी केन्द्रका सिलवालले भने, ‘मैले ११ दिनपछि आउने भनेको थिएँ।’चौतारास्थित जिल्ला अस्पतालमा सन् २०१४ मा एआरटी केन्द्र स्थापनापछि संक्रमितले औषधि लिन सुरु गरेका थिए।
