कैलालीका नदीहरुमा जलस्तर बढेसँगै विश्वमै दुर्लभ मानिएको जलचर प्राणी डल्फिन देखिन थालेका छन्।
कैलालीका नदीहरु कर्णाली, मोहना, कान्द्रा, पथरैया, काँडा नदीमा जलस्तर बढेसँगै असार पहिलो सातादेखि डल्फिन देखिन थालेको डल्फिन संरक्षण उपकेन्द्र नारायणपुरका अध्यक्ष भोजराज ढुंगानाले जानकारी दिए।
उनका अनुसार पथरैया र मोहनाको दोभान, पथरैया र काँडाको दोभान, गैरीनाला र पथरैयाको दोभान तथा कर्णाली र मोहनाको दोभानमा डल्फिन देखिन थालेका छन्।
मनसुन शुरुभएपछि तथा यहाँका नदीहरुको जलस्तरमा बृद्धि भएपछि डल्फिन देखिन शुरु हुने गरेको जानकारी दिँदै अध्यक्ष ढुंगानाले वर्षायामको तीन महिना दुर्लभ मानिएको जलचर प्राणी डल्फिन देख्न सकिने बताए।
स्थानीयले डुंगाको सहायतामा डल्फिनको अवलोकन गर्ने गर्दछन। नारायणपुर ९ बैदी ढंगानाटोलमा बिहीबार चार बच्चा र छ ठूलो गरी १० डल्फिन देखिएको सचिव ढुंगानाले जनाए। यो क्षेत्रमा पाइने डल्फिन ग्याङगेटिभ प्रजातीको रहेको र इलावदी नदी प्रजातीको डल्फिन समेत हुनसक्ने डल्फिन संरक्षण केन्द्र थापापुरका सचिव विजयराज श्रेष्ठ बताउँछन।
२० वर्षदेखि डल्फिन संरक्षणका लागि स्थानीयस्तरबाट गुलेली नियन्त्रण, नदीमा विषादी प्रयोगमा रोक तथा जनचेतनामूलक कार्यक्रम गरिदै आएको सचिव श्रेष्ठले बताए। डल्फिनको प्राकृतिक नजिकै दूरीमा रहेकाले वर्षायाममा यस क्षेत्रका नदीहरुमा डल्फिन देखिने गरेको जानकारी दिँदै सचिव श्रेष्ठले मोहना नदी जल क्षेत्रलाई डल्फिन संरक्षण क्षेत्र घोषणा गरिनु पर्ने बताए।
डल्फिन अवलोकन गर्न स्वदेशी तथा विदेशी पर्यटकहरु आउने गर्छन। डल्फिन पृथ्वीमा रहेका केहि धेरै बुद्धिमान जीवमध्येमा पर्दछ। उसको सधैं खुशी रहन बानी र मानिससंगको मित्रवत व्यवहारले यो मानिसको प्रीय जीवको रुपमा परिचित छ। गंगा नदीमा पाइने डल्फिनलाई भारत सरकारले भारतको राष्ट्रिय जलीय जीव घोषित गरेको छ। डल्फिनलाई नेपालको वन्यजन्तु संरक्षण ऐन २०२९ ले संरक्षण सूचीको अनुसूचीमा समावेश गरेको छ।
तस्वीर सौजन्य :पदम विष्ट, टीकापुर
