त्रिभुवन विमानस्थलको सूचना पाटीमा सबै उडान रद्द भएको सूचना छ। प्रस्थान कक्षको ढोका बन्द छ। भित्तामा विभिन्न वायुसेवा कम्पनीले उडान रद्द भएको सूचना टाँसेका छन्।
सामानसहित विमानस्थल पुगेका यात्रु भने रनभुल्लमा छन्। उडान कहिले हुन्छ? काटिसकेको टिकट के गर्नुपर्छ? अन्यौल छ। विमानस्थलले बेलाबेलामा सूचना जारी गर्छ। तर, त्यसमा खासै नयाँ कुरा केही हुँदैन, उडान रद्द भएको जानकारी बाहेक।
नयाँ जानकारी आओस् पनि कसरी? उडान कहिले सुचारु हुन्छ भन्ने विमानस्थलका अधिकारीहरूलाई नै थाहा छैन।
विमानस्थलको रन वे छेउ टर्किस एयरलाइन्स्को जहाज जोत्तिएको छ। जहाजको अघिल्लो भाग जमिनमा ठोक्किएको छ। पछाडिको भाग माथि उठेको छ। नेपाल नागरिक उड्डयन प्राधिकरणले सो जहाज हटाउन उपकरणसहित भारतीय वायुसेनाको टोली ल्याएको छ। धावनमार्गमा रातो झण्डा गाडिएको छ।
बुधबार बिहान करिब ८ बजेदेखि त्रिभुवन विमानस्थलबाट अन्तर्राष्ट्रिय उडानतर्फका सबै सेवा अवरुद्ध छ। विमानस्थल कार्यालयले शुक्रबार बिहान १० बजेसम्म उडान नहुने जानकारीसहितको विज्ञप्ति निकालेको छ। तर त्यसपछि पनि अन्तर्राष्ट्रिय उडान सुचारु हुने टुंगो छैन।
‘भोलि बिहान १० बजेदेखि उडान सुरु गर्छौं भनेका छैनौं, त्यतिबेला थप अपडेट गर्छौं,’ नेपाल नागरिक उड्ययन प्राधिकरणका महाप्रबन्धक रितेशचन्द्रलाल सुमनले बिहिबार विमानस्थलमा सेतोपाटीसँग भने, ‘उडान सुचारु हुने भारतबाट आएको टोलीको काम गराइमा भर पर्छ।’
किन भइरहेको छ ढिलाइ?
बुधबार बिहान जहाज दुर्घटना भएपछि विमानस्थल कर्मचारी अल्मलिए। कारण, रोकिएको जहाज हटाउने उपकरण नेपालमा थिएन। टर्किस एयरलाइन्सलाई सम्पर्क गर्दा विमान हटाउने उपकरण आफ्नै देशमा भएकाले उतैबाट पठाउने बतायो। नेपालका अधिकारीहरूले भारतमा पनि त्यस्तो विमान भएकाले त्यहीँबाट ल्याउन कम समय लाग्ने बताए। टर्किस एयरलाइन्सले पनि स्वीकृति दियो।
भारतमा पनि वायु सेनासँग मात्र उपकरण बोक्ने जहाज थियो। विमानस्थल र प्राधिकरणको पहलमा विमान नआउने देखेपछि दुई देशबीच सरकारी तवरमा कुराकानी भयो। सरकारी समझदारीपछि भारतीय सेनाको हर्कुलस विमान काठमाडौं आउने भयो। बिहान पौने ८ बजे काठमाडौं पुग्ने भनिएको बिमान दिउँसो १ बजेर ७ मिनेटमा मात्र काठमाडौं आइपुग्यो। दिल्लीमा इन्जिनियर र अरु कर्मचारी आउन ढिलो भएकाले जहाज नेपालमा ढिलो आइपुगेको प्राधिकरणको भनाइ छ।
नेपालका अधिकारीहरूले विमानमा के-कस्तो अवस्थामा छ? कसरी हटाउन सकिन्छ भन्नेबारे कुनै निर्णय लिन सकेका छैनन्। ‘केही भइहाल्यो भने हाम्रो एक वर्षको आम्दानीले पनि त्यो जहाजको मूल्य तिर्न पुग्दैन्,’ सुमनले भने, ‘त्यसैले उनीहरूको स्वीकृति कुर्नुपर्यो।’
भारतबाट आएको २५ जनाको टोलीमा १३ जना सेनाका मानिस छन्। सो समूहले जहाजलाई कसरी हटाउन सकिन्छ भन्ने अध्ययन गरिरहेको छ।
‘जहाज हटाउन कति समय लाग्छ भन्ने कुरा उनीहरूमै भर पर्छ। यति नै समय लाग्छ भन्ने ठेगान छैन,’ सुमनले भने।
सबै अन्यौलमा
नेपालमा यस्तो दुर्घटना पहिलोपटक भएको हो। त्यसैले यस्तो अवस्थाका लागि नेपालमा न पर्याप्त उपकरण छन्, न त यस्तो होला भनेर कसैले सोचेको नै थियो। यस्तो दुर्घटनासम्बन्धी अनुभव नभएकाले पनि जहाज कसरी हटाउन सकिन्छ र कति समय लाग्छ र भन्नेमा अधिकारीहरू द्विविधामा छन्।
द्विविधा जहाज हटाएर विमानस्थल सुचारु गराउनेमा मात्रै छैन, यसमा लाग्ने खर्चको पनि कुनै टुंगो लागिसकेको छैन। सरकारीस्तरमा समझदारी भएर ल्याइएको भारतीय सेनाको विमान र कर्मचारीको खर्च कति हुने र कसले बर्होने भन्नेमा निर्णय भएको छैन।
‘अहिले हामी जहाज कसरी हटाउने भन्नेमा केन्द्रित छौं, खर्च कसले बेहोर्ने भन्नेबारे सोचेका छैनौं,’ सुमनले भने।
दुर्घटनाको कारण पनि एकिन भएको छैन। विमानस्थलले अनुसन्धान समिति बनाएको छ। समितिलाई ९० दिनको म्याद छ। समितिको प्रतिवेदन आएपछि मात्र दुर्घटनाको कारण थाहा हुने प्राधिकरणले जनाएको छ।
वैकल्पिक धावनमार्ग नभएकाले समस्या
टर्किस एयरको एयरबस दुर्घटनाले नेपाल हुँदै हवाई मार्गबाट विदेश आउजाउ रोकिएको छ। धावनमार्गको छेउमा रोकिएको जहाज नहटाएसम्म अर्को विकल्प पनि छैन।
‘अर्को रनवे भएको भए यति ठूलो समस्या हुने थिएन,’ प्राधिकरणका महाप्रबन्धक सुमनले भने।
विमानस्थलको अहिलेको धावनमार्ग २०४७ सालमा पुनर्निमाण गरिएको हो। ‘त्यतिबेला दुई ओटा धावनमार्ग बनाएको भए, यस्तो समस्या हुने थिएन,’ उनले भने, ‘नयाँ बन्ने विमानस्थलमा वैकल्पिक धावनमार्ग बनाउनुपर्छ भन्ने शिक्षा यो घटनाले दिएको छ।’
दैनिक १२ हजार यात्रु प्रभावित
प्राधिकरणका अनुसार दैनिक १२ हजारभन्दा बढी यात्रुले त्रिभुवन विमानस्थलमा प्रयोग गर्थे। उनीहरूलाई टिकट काटेका विमान सेवा कम्पनीले खानपिन र बसोबासको व्यवस्था मिलाएको बताइएको छ। तर, विमान सेवा कम्पनीहरूको फरक-फरक नियम हुने भएकाले यात्रु थप मर्कामा परेका छन्।
झन्डै दुई दर्जन वायुसेवा कम्पनीले नेपालमा अन्तर्राष्ट्रिय उडान गर्दै आएका छन्। यात्रुले भोग्नु परेको सास्ती त छँदैछ, यसले नेपालको छवि पनि धुमलिएको छ। ‘यसको क्षति हामी अनुमान गर्न सक्दैनौँ,’ सुमनले भने।
प्राधिकरणका अनुसार अब उडान सुचारु भएपछि तीनदिनसम्म विमानस्थल २४ सै घन्टा खुला राखिनेछ। नियमित अवस्थामा राति १२ बजेदेखि बिहान ६ बजेसम्म विमानस्थलको अन्तर्राष्ट्रिय उडान बन्द हुने गर्छ।
