पश्चिम तराईका थारु समुदायमा मात्रै देखा परेको सिकलसेल प्रभावित व्यक्तिहरुको उपचार गर्ने सरकारको घोषणा केवल कागजमा सिमित हुन पुगेको छ।
सरकारले चालु आर्थिक वर्षको बजेट भाषणमै सिकलसेल प्रभावित व्यक्तिको उपचार गर्ने घोषणा गरेपनि समयमा बजेट निकासा नहुँदा समस्या भएको छ।
सरकारले सिकलसेल प्रभावितको उपचारका लागि आजीवन एक लाख रुपैयाँ प्रदान गर्ने घोषणा गरेको थियो।
सरकारले निर्देशात्मक आदेश जारी गरेका स्वास्थ्य संस्थामा बजेट नआएपछि प्रभावितहरुले उपचार खर्च पाउन नसकेका हुन।
स्वास्थ्य मन्त्रालयबाट सिकलसेल प्रभावितहरुको एक लाख रुपैयाँसम्मको औषधी उपचार गर्नुपर्ने निर्देशन पाएको सेती अञ्चल अस्पतालले बजेट अझैसम्म नआएको जानकारी दिएको छ।
‘अस्पताललाई अझैसम्म बजेट प्राप्त भएको छैन', सेती अञ्चल अस्पतालको प्रशासन शाखाका सुब्बा ललितसिंह पन्तले भने। उनले विरामीहरुको फाइल अस्पतालले यसअघि नै स्वास्थ्य मन्त्रालयमा पठाए पनि बजेट आउनमा ढिलाइ भएको जानकारी दिएका छन्।
बजेट नआएपछि सिकलसेल प्रभावितहरु समस्यामा परेका छन्। अनुदान प्राप्त गर्नका लागि जिल्ला जनस्वास्थ्य कार्यालयबाट सिफारिस लिएकाहरु मध्ये केहीले आफ्नै खर्चमा उपचार गरिरहेको अस्पताल स्रोतले जानकारी दिएको छ।
‘आर्थिक अवस्था राम्रो भएकाहरु आफ्नै खर्चमा उपचार गरिरहेका छन्', सेती अञ्चल अस्पतालका सिकलसेल फोकल पर्सन यशोदा ढकालले भनिन्–‘नसकेकाहरुलाई खासै समस्या त छैन। तर, अनुदानमा उपचार कहिले हुने भन्दै निराश हुने गरेका छन्।'
आफ्नै खर्चमा उपचार गराउन नसकेका बिरामीहरुलाई अस्पतालको सामुदायिक सेवा इकाईबाट औषधी दिने गरेको उनले बताइन्।
अनुदानमा उपचारका लागि जिल्ला जनस्वास्थ्य कार्यालयबाट अहिलेसम्म २३ जना प्रभावितहरुले सिफारिस लिएका छन्। तर, एक लाखसम्मको अनुदान उपचार पाउने कागज बोकेका बिरामीहरु खर्च भने आफ्नै खल्तीबाट बेहोर्न बाध्य छन्।
जिल्ला जनस्वास्थ्य कार्यालयका निमित्त प्रमुख दामोदर जोशीले विरामी थुप्रै हुन सक्ने भएपनि सरकारको निर्णयपछि २३ जना विरामीमात्रै उपचार अनुदानका लागि सिफारिस लिन आएको बताए।
उनले अस्पतालले दिएको कागजपत्रको आधारमा विरामीहरुलाई एक लाख अनुदान सिफारिस दिने गरेको जानकारी दिए।
जिल्ला जनस्वास्थ्य कार्यालयबाट उपचार अनुदानका लागि २३ जनाले सिफारिस लगेपनि सेती अञ्चल अस्पतालले कैलालीमा अहिलेसम्म ६० जना प्रभावित भेटिएको तथ्याङ्क राखेको छ।
अस्पतालको तथ्याङ्कमा परेका ६० जना सबैलाई स्वास्थ्य सम्बन्धी काउन्सिलिङ्ग गरेको फोकल पर्सन ढकालले जानकारी दिइन्।
केही विरामीहरु समय–समयमा रगत चढाउन तथा भ्याक्सिनका लागि अस्पतालमा आइरहेका छन्। विरामीहरुले रगत चढाउनका लागि आफ्नै पैसा खर्च गरिरहेको अस्पताल स्रोतले जानकारी दिएको छ।
सेती अञ्चल अस्पतालमा अहिलेसम्म जण्डीस भएका, खुट्टा दुख्ने लगायतका सिकलसेल प्रभावित बिरामी उपचारका लागि आएका छन्। इन्फेक्सन हुनबाट जोगाउन उनीहरुलाई भ्याक्सिन दिने गरिएको छ।
चिकित्सकका अनुसार ९० प्रतिशत डगौंरा थारु, पाँच/पाँच प्रतिशत राना तथा कठरिया थारु समुदायमा सिकलसेल लाग्न सक्छ। वंशाणुगत रोग रहेकाले यो आमाबुवाबाट सन्तानमा सर्दै जान्छ।
सङ्क्रमित आमाबुवाबाट बच्चामा आएको सङक्रमित जिनका कारण यो रोग सन्तानमा देखा पर्दछ। आमाबुवा दुबैबाट जिन आएको बच्चा सिकलसेल एनिमियाबाट प्रभावित हुने सेती अञ्चल अस्पतालका डा. शुभेषराज कायस्थले बताए।
‘तर, सङ्क्रमित आमाबुवा मध्ये कुनै एकको मात्रै जिन बच्चामा आएको छ भने त्यो बच्चालाई सिकलसेलको प्रभाव देखिदैंन', डा. कायस्थले भनेे–‘सङ्क्रमित ती सन्तानले सङ्क्रिमत महिला वा पुरुषसंग बिवाह गरेपछि मात्रै उनीहरुले जन्माउने सन्तानलाई सिकलसेल हुने गर्दछ।'
उनले थारु केटाकेटीले अन्य समुदायका केटीकेटासंग बिबाह गर्दा उनीहरुको सन्तानलाई सिकलसेल नहुने बताए।
सिकलसेलले रातो रक्तकोषलाई नाश गर्दै जाँदा रक्तअल्पता भएर बिरामी दुब्लाउँदै जान्छन्। रातो रक्तकोष प्रयाप्त नभएपछि शरिरमा अक्सिजनको मात्र कम हुन्छ। बिरामीको हातखुट्टाको जोर्नी अत्यधिक दुख्ने, हड्डी दुख्ने जस्ता लक्षण देखा पर्दछन्।
रक्तकोष नाश भएर सुरुको अवस्थामा फियो हुदैं निमोनिया, ब्रोङकाइटिस जस्ता छातीको रोग लाग्ने गरेको डा. कायस्थले बताएका छन्। उनले सिकलसेलका बिरामीलाई इन्फेक्सन हुनबाट जोगाउनका लागि धेरै हेरचाह गर्न आवश्यक रहेको सुनाए।
अहिलेसम्म सिकलसेलको विशेष उपचार नरहेकाले बिरामीको अवस्था जटिल हुनबाट जोगाउने उपचार मात्रै सम्भव रहेको चिकित्सकले बताएका छन्। तर, बोन म्यारो प्रत्यारोपण गरिए यो रोगबाट छुटकारा पाउने अधिक सम्भावना रहेको डा. कायस्थले बताए।
वंशाणुगत रोगको रुपमा प्रमाणित भएको सिकलसेल पश्चिम तराईका थारुहरुमा मात्रै देखिएको चिकित्सकहरुको विभिन्न अध्ययनले देखाएको छ।
