७० वर्ष नाघेकालाई दिइने सामाजिक सुरक्षा भत्ता लिन राष्ट्रिय वाणिज्य बैंक पुगेका बृद्धबृद्धाले सुरक्षा भत्ताले राहतभन्दा बढी सास्ती दिएको महसुस गरेका छन्। ७२ वर्षीया बृद्धा कलादेवी आचार्यले तीन घण्टा लाइनमा बसेपछि दुई हजार रुपैयाँ भत्ता बुझिन्।
सुरक्षा भत्ता दिने राज्यले बृद्धबृद्धाका निम्ति सहज प्रणाली अबलम्बन गर्न नसक्दाको सास्ती बृद्धबृद्धाले भोगेका छन्। 'लाइनमा उभिँदाउभिँदा खुट्टा गल्यो,' विराटनगर–१ बुधहाट चोककी आचार्यले भनिन्, 'दुबै खुट्टा गलेपछि सिँढीमै बस्नुपर्यो।'
बृद्धबृद्धालाई स्थानीय निकायले बैंक चेकबाट सामाजिक सुरक्षा भत्ता वितरण गर्ने योजना लागू गरेपछि बृद्धबृद्धा लाइनमा बस्ने गरेका छन्। भत्ता लिन पुगेका बृद्धबृद्धा लामो समयसम्म लाइनमा बस्नुपरेपछि फुत्रुक्कै हुनुपरेको गुनासो गर्छन्।
कञ्जनबारीकी ७० वर्षीया बृद्धा ज्ञानुका घिमिरे भत्ता बुझ्न दुई किलोमिटरकोे यात्रा तय गरेर बरगाछीस्थित बैंक पुगिन्। बैंक उभिएर लाइन बस्नै सकिनन्। छेउ लागेर थचक्क बसिन्। त्यहीँ निदाइन्। 'बैंकबाट भत्ता दिने व्यवस्था गरेपछि साह्रै कष्ट भोग्नपरेको छ,' उनले सुनाइन्।
विराटनगर नगरपालिका क्षेत्रमा रहेका चार वटा राष्ट्रिय वाणिज्य बैंकका शाखामार्फत सामाजिक सुरक्षा भत्ता वितरण हुँदै आएको छ। पहिले सबैतिर सामाजिक सुरक्षा भत्ता गाविस वा नगरपालिकामार्फत वितरण हुन्थो।
तर मृतकको नाममा पनि बृद्धभत्ता गएको, गाविस कर्मचारीले खाइदिएको लगायत समस्या निम्तिन थालेपछि सरकारले नै बैंकमार्फत भत्ता दिन थालेको थियो। बैंकमार्फत वितरण हुने भत्ता थाप्न व्यक्ति स्वयम् उपस्थित हुनैपर्नै नियम छ।
एक घन्टाको बाटो पैदल हिँडेर भत्ता लिन तीन घन्टा लाइनमा कुर्नुपर्दा शारीरक कठिनाइ अत्यधिक हुने गरेको बृद्धाहरुको भनाइ छ। कतिपयले छोरी, नातिनीलाई भत्ताको लाइनमा बसाएर पालो कुर्न लगाउने गरेका छन्। आफै आउनुपर्ने बाध्यता भएकाहरुलाई भने एकोहोरो हिँडाइ, शारीरिक असक्षमता, बिरामी अनि गर्मी लगायत चौतर्फी सास्ती भोग्नुपरिरहेको छ।
स्थानीय विकास अधिकारी नारायण मैनालीले भने बैंकहरुलाई सहजपूर्वक भत्ता वितरण गरिदिन अनुरोध गर्ने गरेको बताए। 'अनियमितता हुनेगरेको व्यापक गुनासो बढेपछि बैंकबाट वितरण गर्न थालिएको हो,' मैनालीले भने, 'यसो गर्दा पारदर्शी ढंगले भत्ता वितरण हुने र सम्बपन्धित व्यक्तिहरुले राज्यले दिएको सुरक्षा भत्ता सजिलै पाउने अपेक्षा गरिएको छ।'
नेकपा एमालेको नौं महिने सरकारले पहिलोपटक २०५१ सालदेखि बृद्धाभत्ता वितरण गर्न सुरू गरेको थियो। अहिले सामाजिक सुरक्षा भत्ताका नाममा रकम वितरण गर्न थालिएको हो। सरकारले ज्येष्ठ नागरिक, एकल महिला, आदिवासी जनजाति, अपाङ्गता भएका व्यतिहरुलाई सामाजिक सुरक्षा भत्ता वितरण गर्दै आएको छ।
७० वर्ष उमेर पुगेकाले मासिक पाँच सय रूपैयाँ, एकल महिलाले पाँच सय, आदिवासी जनजातिले एक हजार रुपैयाँ, आंशिक र पूर्ण अपाङ्गता भएकाहरुले ५ सयदेखि एक हजार रुपैयाँसम्म भत्ता बुझ्ने गरेका छन्। यसरी सामाजिक सुरक्षा भत्ता थाप्नेले चौमासिक (चार महिनाको एकमुष्ट) रकम बुझ्ने गरेका छन्।
मोरङका निमिक्त प्रमुख जिल्ला अधिकारी प्रेम लुइँटेलले सामाजिक सुरक्षा भत्तामा बृद्धबृद्धाले सास्ती भोगिरहेको विषयमा प्रशासनको ध्यानाकर्षण भएको जनाए। 'म भोलिदेखि नै लागू हुनेगरी भत्ता वितरण गरिने बैंकहरूमा बृद्धबृद्धाका लागि छुट्टै डेस्क बनाउन लगाउँछु,' लुइँटेलले भने, 'मंगलबारदेखि भत्ता बुझ्नेले घन्टौं लाइनमा बस्न पर्ने छैन।'
यता राष्ट्रिय बाणिज्य बैंकका निमित्त प्रमुख लक्ष्मण श्रेष्ठले वृद्ध-वृद्धालाई सास्ती भएको स्वीकारेका छन् उनले सेतोपाटीसँग भने, वृद्ध-वृद्धा ले सास्ती पाएको कुरा सहि हो। तर, हामीहरूले सहज होस भनेर चार ठाउँबाट भुक्तानी गरिरहेका छौं, श्रेष्ठले भने, धेरै भीड हुन्छ, बुढाबुढीलाई सहजै भत्ता पाउन भनेर शनिबार पनि बैंक खोलेर भुक्तानी गरिरहेका छौ।'
