भारतीय राजनेता शशि थरूर आइतबार पहिलोपटक काठमाडौं आइपुगे पनि उनी यहाँका निम्ति नौला होइनन्। उनलाई राजनीतिक भन्दा बढी लेखनका कारण मनपराउनेहरूको संख्या यहाँ ठूलो छ।
एनसेल नेपाल लिटरेचर फेस्टिभललाई सम्वोधन गर्न काठमाडौं आइपुगेका उनले आइतबार राजनीतिक विश्लेषक हरि शर्मासँग छलफल गर्दै थरूरले आफ्नो लेखकीय प्रवृत्तिबारे छलफल गरे। उनी 'द ग्रेड इन्डियन नोबल', 'इन्डिया फ्रम मिडनाइट टु मिलेनियम एण्ड बियोण्ड', 'रायट'जस्ता दजनौं पुस्तकका लेखक हुन्।
उनले २५ वर्षअघि छापिएको उनको 'द ग्रेट इन्डियन नोबल'को नयाँ संस्करण काठमाडौंका पाठकसामु उनले सार्वजनिक समेत गरे। उनले शनिबार मात्र त्यो प्रति पाएको समेत उनले खुलासा गरे। भारतमा यो पुस्तक आउने सातामा मात्र सार्वजनिक हुँदैछ।
'लेखकका रूपमा राजनीतिज्ञ' शीर्षकमा भएको छलफलमा उनले राजनीतिक संस्मरण लेख्नुअघि आफू यसबाट अलग हुनुपर्ने राय व्यक्त गरे।
'संस्मरण लेख्नुअघि यसबाट अलग हुनु आवश्यक छ,' नेपालमा संस्मरण लेख्ने काम बढिरहेको सन्दर्भ उल्लेख गर्दै शर्माले सोधेको प्रश्नमा थरूरले भने। साहित्य मेलामा आउनुअघि हिमाली उडानका साथै स्वयम्भू, पाटनलगायतका स्थानमा भ्रमण गरेका थिए। ती दृश्यबाट आफू अभिभूत भएको जानकारी गराउँदै साताको पहिलो दिनमा समेत ठूलो उपस्थिति देखेर खुसी व्यक्त गरेका थिए।
स्वतन्त्र भारतका प्रथम प्रधानमन्त्री जवाहरलाल नेहरूलगायतका नेताहरूले राजनीतिक अभिष्टका निम्ति लेखेका थिए। राजनीतिक व्यक्तिहरूले राजनीतिक उद्देश्यका निम्ति लेख्ने गरेका भए पनि आफू भने लेखनबाटै राजनीतिमा आएको उनले बताएका थिए। नेहरूको लेखाइमा साहित्यको झलक रहेको उल्लेख गर्न उनले छुटाएनन्।
राजनीतिज्ञका रूपमा लेखनलाई अघि बढाउन सजिलो नभएको उनले बताए। तथापि उनले नियमित स्तम्भका साथै पुस्तक समीक्षासमेत आवश्यकता अनुसार लेख्दै आएको बताए। आख्यान लेख्नका निम्ति भने एकान्त समय आवश्यक हुने उनले बताए।
उनले भारतलाई 'मेल्टिङ पट' होइन 'थाली'का रूपमा आफ्ना लेखनमार्फत् प्रस्तुत गरेका छन्। विभिन्न जाति, धर्म, सम्प्रदाय र रंगहरूले भरिएको भारतमा यी सबै पक्ष थालीजस्तो भएको उनले दोहोर्याए। 'अहिले भारत जहाँ छ, त्यो ठाउँमा युरोपेली संघ एक सय वर्षमा पनि पुग्दैन,' उनले त्यहाँको विविधताबारे बताए।
भारतमा कुनै विषयमा असहमति, तर्क राख्ने परम्परा रहेको उल्लेख गर्दै धेरैले यसलाई नबुझ्दा कतिपय अवस्थामा यो नै भारतको अन्तिम निर्वाचन हो भनेर राजनीतिक पण्डितहरूले घोषणा गरेका प्रशंगसमेत प्रस्तुत गरे। 'तिनीहरू गलत थिए,' उनले भने।
लेखकका निम्ति शब्दको जादू आवश्यक हुन्छ तर राजनीतिक व्यक्तिले भने आफ्नो नियत लुकाउन शब्दको प्रयोग गर्ने गरेको बताएर उनले अरू राजनीतिक व्यक्तिभन्दा फरक लेखकको रूपमा पनि थरूरले आफूलाई प्रस्तुत गरे। थरूरले साहित्यिक कृतिका साथै राजनीतिक विषयमा समेत लेखेका छन्। उनले बलिउडदेखि भारतको प्रिय खेल क्रिकेटलाई पनि आफ्नो लेखनमा छुटाएका छैनन्।
'बाल्यकालमा म क्रिकेट निकै राम्ररी खेल्न चाहन्थे, तर मैले कहिल्यै राम्ररी खेल्न सकिनँ,' उनले भने।
पहिले पुस्तक बाहेक ध्यान भङ्ग गर्ने सामग्री नभएको स्थितिभन्दा भिन्न अहिले इन्टरनेट, टेलिभिजन आदिले ध्यान तान्ने धारणा पनि टि्वटर, फेसबुकजस्ता सामाजिक माध्यममा छाइरहने थरूरले बताए। उनी काठमाडौं आउनुअघिदेखि नै नेपालबारे टि्वट गरेका थिए। उनले हिमाली उडान गरेकालगायतका सबै दृश्यहरूलाई तस्विरसहित टि्वट गरेका थिए।
थरूरले साहित्य मेलाको चौथो तथा अन्तिम दिन सोमबार 'पाठकको दिग्दारी' बारे व्याख्यान दिने भएका छन्। थरूरलाई सुन्न प्रहरी महानिरीक्षक उपेन्द्रकान्त अर्यालसमेत आएका थिए। उनलाई सुन्नेहरूको उपस्थिति अन्य कार्यक्रममा भन्दा धेरै थियो। कार्यक्रममा बोलिसकेपछि काठमाडौंका पाठकहरूका निम्ति उनले पुस्तकमा हस्ताक्षर गरिदिएका थिए।
हेर्नुहोस् थरूरका काठमाडौ यात्राहरू तस्विरमा उनका केही तस्विर उनको ट्विटरबाट साभार गरिएको हो। बाँकी तस्विरः प्रकाश लामा
