कायममुकायम प्रधानन्यायाधीश सुशीला कार्कीमाथि परेका ६ वटा उजुरीमाथि आइतबारदेखि संसदीय सुनुवाइ प्रक्रिया सुरु भएको छ। आइतबार बिहान उजुरीकर्ताहरुलाई बोलाएर संसदीय सुनुवा समितिले छलफल गरेको छ। यसैबीच सुशीला कार्कीले बोलेको सम्पादित अंश हेर्नुहोला।
सुशीला कार्की
सुनुवाइका लागि म यो सभामा तेस्रो पटक उपस्थित भएको छु। तीन पटक नै एउटै अध्यक्ष समितिमा पाएकोमा खुसीको कुरा हो। ६५ साल माघ ३ गते पनि ६८ सालमा स्थायी हुँदा र अहिले पनि गुरूङ नै सभापति भएको हुँदा यो समितिले अनुमोदन गरेपछि एकवर्षको कार्यकालपछि सुनुवाइको जरूरी हुने छैन। यसका लागि समिति प्रति आभारी छु र परिषदको सिफारिसमा पनि आभारी छु।
मेरो अनुभवको विषयमा म भित्रबाट क्याडर जज होइन म ३१ वर्षको वकालतबाट यो पेशामा आए। ६३ साल माघ १ मा मलाई न्यायपरिषदबाट विराटनगरमा वकालत गर्दा न्यायधीश हुन प्रस्ताव आयो। वकालत आफ्नै क्षमताले वकालत गरे। मैले वकालत छोड्दा मेरो फर्ममा ५ सय मुद्दा र केही व्यक्तिको रोजगारीको विषय छाड्नु पर्थो। त्यसैले म प्रस्ताव आएपछि घरमा गएर श्रीमानसँग सल्लाह गरी न्यायाधीशमा जान भनेपछि स्वीकार गरेँ।
प्रकाश ढुंगाना जो सचिव थिए र सर्वोच्च अदालतका न्यायधीशलाई हुन्छ भनेपछि अस्थायी न्यायधीशमा आइ वकालत छाडे। आज ८ वर्षपछि म प्रधानन्यायाधीमा आएको छु। म एउटा महिला प्रधानन्यायाधीस मात्रै होइन नेपालकै इतिहासमा पहिलो महिला प्रधानन्यायाधीश हुनेछु। नेपालको तीन प्रमुख महिला हुनेछ। हाम्रो पुरूष प्रधान समाजमा महिलाले केही गर्न सक्दैन भन्ने छ।
मैले जे जस्तो काम गरे ७ वर्ष ७ महिनाको अवधिमा ८ हजार ७ सय ६४ मुद्दा फैसला गरेछु। यही वर्ष २ हजार ५ सय ५८ र अहिले कामु भएपछि ७३ वैशाख २ बाट ९३५ मुद्दा फैसला गरेँ। यो वर्ष नयाँ रेकर्ड हुनेछ।
गएका प्रधानन्यायाधीशहरू नेपालको अत्यन्त सक्षम हुनुहुन्थ्यो। त्यसैले उनको नेतृत्वमा १० हजार ८ सय ९८ मुद्दा ९ जना न्यायधीशले फैसला गरे। कामु भएर आएपछि ३ हजार मुद्दा फैसला गरेको विषय हेरि महिला भएर होइन पुरुषसरह अरुसँग मिलेर मैले फैसला गरेको हो।
मेरा मित्रहरु पनि मसँगै सेवानिवृत्ति हुँदै हुनुहुन्छ। तर पनि उहाँहरू सबै ताइको फरौला जस्तै गरी काम गरिरहेका छन्। ७३ बैशाख २ बाट गरिब, पिछडिएका तराईका साना पृकृतिका मुद्दा हेर्ने र सुनुवाइ गर्ने रणनीति बनाएर आयौं। हामीले थुनुवाको मुद्दा हेर्यो। किन कि जेलमा सुत्ने मानिसले ९ इन्च मात्रै स्थान पाउने कुरा पाएपछि यो विषयमा हेरेका हौ।
११ जना न्यायधीशको सिफारिस सुनुवाइ भएपछि ९ जनाले ३ हजार फैसला गरेको अवस्थामा आउने न्यायधीश आएपछि ८ हजार फैसला गर्न सक्ने छ।
मलाई महिला सो पीसका रूपमा नलिन आग्रह गर्छु? मैले वरिष्ठ वकिलको रुपमा देखाएको क्षमता अहिले पनि देखाएको छु। मैले न्यायालयमा बलियो र स्वच्छ बनाउन समितिले निर्देशन दिन पनि सक्छ।
मलाई खुशी छ कि ८ हजार ७६४ मुद्दा फैसला गर्दा यति नै संख्याका हाम्रा विरोधी थिए तर जम्मा ६ वटा उजुरी पर्नु खुशीको कुरा हो।
हार्ने मुद्दामा पनि जित्नु पर्छ भनि सोच हुने हुदा यो उजुरी थोरै छ। मैले मेरो फैसलामा महिलाको विषयमा बढी ध्यान दिएको छु। वातावरणका विषय र कतिपय भ्रष्टाचारको विषयमा छ। मेरो भ्रष्टाचारको जिरो टोलररेन्स छ। मैले गैडाको विषयमा ध्यान दिएको छु। गैडा बचाउन सर्वोच्चको पनि विशेष योगदान छ। आदीवासी जनजातिको विषयमा अन्तर्राष्ट्रिय कानुन बनाउन र सिके राउतको बन्दी प्रत्यक्षीकरणको फैसला ज्वरो आए पनि फैसला गरेको छु।
मैले असाध्यै राम्रो फैसला जुन झापामा एक केटीमाथि बलत्कार र यौन शोषण भएको केसमा असाहय बालबालिकालाई सरकारले हेर्नुपर्छ भनि फैसला दिएको छु। १४ वर्षको केटीलाई बालबिबाह गरी बलत्कार गरी सिक्कीममा बेच्न लाग्दा मैले बालबालिकाको सुरक्षाका लागि सरकारले सुरक्षा र क्षतिपूर्ति दिनु पर्छ भनेको विषयमा सरकारले कदम लिएको थियो।
वातावरणमा जस्तो ढुंगाखानी गोदावरी मार्वलको विषयमा जति सुकै खानी भए पनि प्रकृतिको सौन्दर्य मारिदिएमा हामी पनि लोप हुनेछौं भनि फैसला गरेका थियो। भ्रष्टाचारमा मैले गरेको कुरा भन्नु पर्दैन।
