बुधबार सुरु हुने भनिएको एमाले अखिलको २२ औं महाधिबेसन एकदिन पछाडि सरेको छ। पूर्वप्रधानमन्त्री सुशील कोइरालाको निधनका कारण महाधिबेसन उद्घाटन बिहीबारका लागि सारिएको हो। भृकुटीमण्डपमा प्रधानमन्त्री एवम् एमाले अध्यक्ष केपी ओलीले महाधिबेसन उद्घाटन गर्नेछन्।
एमालेको सबैभन्दा क्रियाशील संगठन र नेता उत्पादन गर्ने संगठनको रुपमा चिनिएको अनेरास्वियुको नेतृत्व हात पार्न प्रधामन्त्री एवम् पार्टी अध्यक्ष ओली र पूर्वमहासचिव माधवकुमार नेपाल पक्षधरबीच तीब्र प्रतिस्पर्धा हुने छ। तीन दिन चल्ने र एक हजार पाँच सय प्रतिनिधि सहभागी हुने महाधिबेसनमा पार्टी अध्यक्ष तथा प्रधानमन्त्री ओलीको समर्थनमा महासचिव नवीना लामा र नेता नेपालको समर्थनमा उपाध्यक्ष दीपक गौतम नेतृत्व प्यानल चुनावी मैदानमा उत्रिएका छन्।
लामाको टीमबाट महासचिवमा ऐन महरले उमेदवारी दिदैछन्। उपाध्यक्ष रहेका महर मर्यादाक्रममा एक तहत ओर्लेर पनि महत्वपूर्ण मानिने महासचिवमा लड्न तयार भएका हुन्। अध्यक्षमा दाबी गरेपनि अध्यक्ष ओलीकै निर्देशनमा उनी महासचिवमा लड्न तयार भएको स्रोतले जनाएको छ। लामा पनि अघिल्लो महाधिबेसनमा उपाध्यक्षबाट एक स्थान तल महासचिवमा चुनिएकी थिइन्।
लामा टीमबाट चार उपाध्यक्षको मैदानमा रश्मि आचार्य, महेश बर्तौला, शैलेश लामा र सुनिता बराल उत्रदैछन्।
वैचारिक क्षमता नभएको भनी लामा संगठनभित्र आलोचित छन्। पार्टीका सामान्य नीति तथा कार्यक्रमसमेत जानकारी नराख्ने तथा अभिव्यक्ति कला कमजोर भएको लामालाई आरोप छ। तर, कार्यकर्तासँगको राम्रो व्यक्तिगत सम्पर्क उनको 'प्लस प्वाइन्ट' मानिन्छ।
एमाले अखिलको इतिहासमा दोस्रोपालि महिला अध्यक्ष हुने उनको सपना छ। रामकुमारी झाँक्री यसअघि अध्यक्ष बनेकी थिइन्।
लामासँग प्रतिस्पर्धामा उत्रिएका गौतमलाई नेता माधवकुमार नेपालको समर्थन छ। औपचारिकरुपमा प्यानल घोषणा नगरेका दीपकले महासचिवमा अब्दुल हुसेन खाँलाई अघि बढाउने जानकारी दिए। सोमबार सेतोपाटीसँग उनले भने, 'औपचारिकरुपमा घोषणा त गरेका छैनौं, तर महासचिव र उपाध्यक्षका उमेदवार तयचाहिँ गरिसकेका छौं। महासचिवमा हाम्रो तर्फबाट अब्दुल हुसेन खाँलाई अघि सारेका छौं।'
गौतमको पनि वैचारिक क्षमता कमजोर भएको आरोप छ। उनी कोषाध्यक्ष हुँदा छ महिनाका लागि निलम्बनमा परेको भन्दै उनका विपक्षीले यसलाई पनि मुद्दा बनाउँदैआएका छन्। गौतम प्यानलबाट उपाध्यक्षमा राधिका खतिवडा, सरोज यादव, जीवन राई र नीलकण्ठ आचार्यलाई अघि सारिने उनले जानकारी दिए।
गौतमले विद्यार्थी आन्दोलनमा पुनर्जागरण ल्याउनलाई पनि आफ्नो 'नेतृत्व आवश्यक भएको' तर्क गरे।
प्रतिनिधि विवाद कायमै
दुई बर्षअघि सम्पन्न अनेरास्वियुको २१ औं महाधिबेसन प्रतिनिधि विवादले करिब एकसाता लम्बिएको थियो। बाल्मिकी क्याम्पको प्राङ्गणबाट सुरु भएको महाधिबेसन प्रज्ञा भवन, राष्ट्रिय सभागृहहुँदै अन्तिममा पार्टी कार्यालय बल्खुमा पुगेर टुंगिएको थियो। अध्यक्षका दाबेदार गौतमले यसपटक भने समयमै सकिने दाबी गरे।
प्रतिनिधि विवाद नरहेको र नेतृत्व चयनका लागि सममै निर्वाचन सुरु हुने हुँदा नलम्बिने उनको दाबी छ।
तैपनि केही जिल्लाको प्रतिनिधि विवाद मिल्न सकेको छैन। मोरङ र सूर्खेतमा विवाद देखिएको छ। झापा र काठमाडौं क्याम्पस जिल्ला कमिटीमा पनि विवाद छ। मेचीसहित केही अञ्चलबाट आउने प्रतिनिधिबारेे पनि विवाद छ।
गौतमले महाधिबेसन उद्घाटनअघि नै ती विवाद मिलाउने जानकारी दिए। तर गौतमले भने झैं विवाद मिल्न सकेन भने अधिबेसन यसपालि पनि लम्बिन सक्छ।
....
कडा निर्वाचन आचारसंहिता
अनेरास्ववियुका अधिबेसनहरु अत्यन्तै भड्किलो र अस्वस्थ प्रतिस्पर्धा हुने आरोप लागिरहेको बेला यसपटक महाधिबेसनलाई संयमीत बनाउने प्रयास भएको छ। यसपटक उमेदवारहरुका भड्किला प्रचारप्रसार रोक्न कडा निर्वाचन आचारसंहिता बनाइएको लामा समूहबाट सचिवको दाबेदार रहेका प्रवक्ता आरसी लामिछानेले सेतोपाटीलाई बताए।
आचारसंहिताअनुसार उमेदवारहरुलाई भड्किला प्रचारसामग्री बनाउन रोक लगाइएको छ। 'एफोर आकारको र भिजिटिङ कार्ड साइजका प्रचार सामग्रीबाहेक अरु प्रतिबन्धित गरिएको छ,' उनले भने।
यस्तै, उमेदवारका प्रचारका लागि टिसर्ट, झोला बाँड्न पनि रोक लगाइएको छ। महाधिबेसनमा उमेदवारका पक्षमा नाराजुलुस गर्न पनि रोक लगाइएको छ। आचारसंहिता उल्लंघन गर्ने उमेदवारका 'उमेदवारी खारेज' हुने छ।
...
'गुटको गलत अभ्यास'
अनेरास्ववियुका पूर्वमहासचिव एवं एमाले उपमहासचिव घनश्याम भुसालले जनवर्गीय संगठनका नेतृत्व चयनमा पार्टीका नेताले हस्तक्षेप गर्ने गलत प्रवृत्ति विकास भएको तर्क गरे।
पार्टीका दुई समूहबाट आआफ्नै उमेदवार अघिसार्ने र आफूअनुकुललाई जिताउन पार्टी नेतृत्व लागिपर्ने गरेको उनले बताए। सेतोपाटीसँग उनले भने, 'यो उल्टो अभ्यास भइरहेको छ। हामीले विद्यार्थीलाई स्वतन्त्रतापूर्वक राजनीति गर्न दिइरहेका छैनौं।'
जनसंगठनलाई नीतिगतरुपमा निर्देशित गर्नु र स्वतन्त्रतापूर्वक सांगठनिक अभ्यास गर्न दिनु पार्टी नीति भएको बताउँदै उनले भने, 'सिद्धान्त जेसुकै भएपनि आफ्नो गुटको उमेदवार जिताउन नेताहरु लाग्ने प्रवृत्ति विकास भइसकेको छ।'
यसले विद्यार्थी संगठन र नेतृत्व दुवैलाई कमजोर बनाएको उनको निष्कर्ष छ। फलस्वरुप विद्यार्थी नेतामा पनि पार्टी नेतामा भरपर्ने र उनीहरुकै चाकडी गर्ने प्रवृत्ति विकास हुन थालेको छ।
'आफ्नो क्षेत्रका मुद्दा कमजोर बन्छ भने स्वतन्त्रतापूर्वक देश दौडाहा र प्रतिस्पर्धाबाट आफ्नो राजनीतिक क्षमता तिखार्न पनि पाउँदैनन्,' भुसालको कथन छ। अहिलेसम्म अखिलबाट नै राम्रा नेता आए पनि अब खडेरी पर्ने भुसालको आशंका छ। उनले भने, 'अब अवस्था त्यस्तो रहेन। नर्सरी नै बिग्रिएपछि राम्रा नेता आउलान् कहाँबाट?'
पार्टी र जनवर्गीय संगठनको सम्बन्धको संरचनामै खराबी रहेको उनको निष्कर्ष छ। भुसालका अनुसार विद्यार्थीले चाहँदैमा यो संरचना फेर्न सक्ने सम्भावना छैन। यसका लागि पार्टी नै सुध्रिनु जरुरी छ।
