राप्रपा वरिष्ठ नेता एवं पूर्व प्रधानमन्त्री सूर्यबहादुर थापाले समयमै दलहरूले संविधान ल्याउन नसकेकोमा जनतामाझ क्षमायाचना गर्नु पर्ने बताएका छन्।
'काम गर्दा गर्दै नभ्याएको भए क्षम्य हुन्थ्यो,' माघ ८ मा संविधान नआएपछिको परिस्थितिबारे जानकारी दिन आफ्नै निवास मालिगाउँमा शनिबार बिहान आयोजना गरेको पत्रकारकार सम्मेलनमा थापाले भने– 'काम गर्दागर्दै नभभ्याएको होइन। तसर्थ सबैले संयुक्त रुपमा जनतामाझ क्षमा याचाना गरी अब यति मितिभित्र संविधन बनाउछौ भन्नु पर्छ।'
अब मिति तोक्दा चार वर्ष बाँकी छ भनी अन्तिम समय हैन यथासक्य चाडो संविधानबनाउनु पर्ने उनको आग्रह थियो। 'अहिले दल र नेताहरुको छविमा भएको क्षति कम गर्न आपसमा लडेर वा एकले अर्कोलाई दोष थोपारेर हुँदैन,' उनले भने– सबै नेतादेखि म संविधानसभाको सदस्यसम्म दोषी छु। यो गल्ती हामीले गरेकै हो भनी स्विकार्नु पर्यो। सबै मिली संविधानको नयाँ मिति तोक्नु पर्यो।'
उनले भने, 'तब मात्र अन्यौल फाटेर जान्छ।' राप्रपा वरिष्ठ नेता एवं पूर्व प्रधानमन्त्री सूर्यबहादुर थापाले समयमै दलहरूले छलफल नगरेका कारण संविधान लेखनमा अहिले गतिरोध आएको बताएका छन्।
सामयिक राजनीतिबारे जानकारी गराउन निवास मालिगाउँमा शनिबार बिहान आयोजना गरेको पत्रकार सम्मेलनमा थापाले भने– 'दलहरुले समयमै छलफल सुरु गरेको भए यो समस्या आउने थिएन।'
दलहरूको गम्भीर छलफल पछिल्लो तीन सातामा मात्रै भएको उल्लेख गदैै थापाले समयमै छलफल सुरु गरेको भए समय पयाप्त हुने बताए। 'विवाद चर्किदै गएको अवस्थामा समय सकियो,' उनले प्रश्न गरे, 'अरु बेला चूप लागेर बस्ने र पछिल्लो तीन साता मात्रै गम्भीर छलफल गरेर कसरी समय पुग्छ?'
अहिलेको संविधानसभा पहिलो सभाले संविधान निर्माण बनाउन नसकेकै कारण निर्वाचन भएर आएर प्रशंग उल्लेख गर्दै थापाले भने– 'दोस्रो संविधानसभा निर्वाचनका दौरान जतिपार्टीले भाग लिए त्यसका सबै दलले आफ्नो घोषणा पत्रमा यसपटक संविधान निर्माण गर्ने संकल्प गरेका थिए।'
निर्वाचन भएपछि संविधानसभाको पहिलो बैठकमा पनि सबै दलले आफ्नो घोषणा पत्रको प्रतिबद्धता अनुसार दलदेखि स्वतन्त्र सदस्यले समेतले संविधान बनाउने सामुहिक संकल्प गर्दै संविधानसभाले पारित पनि गरेको उनले सम्झना गरे। 'मिति तोकिएको कुरा कुनै संविधान वा ऐन कानुनले होइन,' उनले भने, 'दलहरुले नै हामी माघ ८ सम्ममा संविधान निर्माण गर्ने घोषणा
गरेका हुन।'
'आठ माघको मिति तोक्दा पनि सबै कुराको छलफल भएकेा थियो,' उनले अगाडि भने– 'भ्याउदैन कि भन्ने पनि छलफल हुँदा समय पर्याप्त हुन्छ भन्ने निश्कर्षमा निर्णय भएको थियो।'
तोकिएको समयमा संविधान निर्माण हुन नसक्दा देशमा ठूलो असर पारेको उल्लेख गर्दै उनले संविधान आउनेमा ढुक्क सर्वसाधारण निराश भएको बताए। 'उनीहरुमा संविधान निर्माणपछि मात्र देश विकासमा अघि बढ्छ भन्ने अपेक्षा थियो,' उनले भने– 'अन्तर्राष्टिय जगत पनि नेपालको आर्थिक विकास र अन्य विकासका लागि पनि संविधान बनोस् भन्ने चाहना र चासो थियो। नभए नेपालमा विकासको गतिमा अबरोध आउँछ भन्ने थियो।'
'दुर्भाग्यवश तोकिएकेा मितिमा संविधान निर्माण हुन सकेन,' उनले भने, 'म पनि सदस्य भएको नाताले त्यहाँ प्रत्यक्ष सहभागी छु। काम गर्दागर्दै नभ्याएको हो कि भन्ने पनि लाग्ला। तर दलहरुले समयमै छलफल सुरु गरेको भए यो समस्या आउने थिएन।'
दलहरुबीच विवाद हुनु स्वभाविक भए पनि समयमा छलफल भएको समाधान निस्कन सक्ने विश्वास उनले व्यक्त गरे। एक वर्ष खेर फाल्दा देशमा गम्भिर प्रभाव पारेको उनले बताए। 'सर्वसाधारण पनि
निरास भए र अन्तर्राष्टिय जगतमा पनि नेपालीहरुले केही गर्न सक्दैनन। झगडा गरी रहन्छन भन्ने पर्यो,' उनले भने– 'अहिले गतिहीन र गतिसून्य अवस्था आएको छ। यो अन्यौलको स्थिति कति समय राख्ने? यस्तो स्थिति लामो समय जाँदा विस्फोटन हुन सक्छ।'
उनले सुझाए, भएन भनी बैरागी गीत गाउनु भन्दा अब देशलाई गति दिन र गतिशील बनाउन एउटै उपाय छ– प्रमुख दलहरु मिल्नै पर्छ। उनले भने– अरु कुरामा दलहरुका आफ्ना विषय होलान् तर संविधानको विषयमा सबै एक ठाउमा उभिनुपर्छ। अन्यथा जनता र विश्व समुदायले पनि पत्याउदैन।'
प्रधानमन्त्री दाहालकहाँ पुग्नु राम्रो संकेत
थापाले प्रधानमन्त्री सुशील कोइराला शुक्रबार खबर नगरी एमाओवादी नेता पुष्पकमल दाहालकहाँ पुग्नु राम्रो संकेत भएको बताए बताए। 'तपसिलका कुरा ल्याएर अडण्गा दोहोरर््याएर बस्ने हो भने संविधान आउदैन,' उनले भने– 'सबैले अडान छोड्नु पर्छ। प्रधानमन्त्रीले सरु गरेको प्रक्रियाले गति पाउनु पर्छ।' बिग्रेको राजनीतिमा एकैचोटी समाधानमा नआउने भएकोले निरन्तर लागिपरेर समझदारी गर्नु पर्ने उनको सुझाव थियो। 'आधारभूत कुरामा राष्ट्र र जनतालाई हानी हुने गरी कसैले लेनदेनकोविषय बनाउनु हुँदैन,' उनले भने– 'अब दोष लगाएर कहिल्यै सकिँदैन। विगतलाई छाडी नयाँढंगले अघि बढ्नु पर्छ।'
पूर्वाग्रही विषय छाडी अर्न्तवस्तुमा छलफल गरी सहमतिको कोसिस गर्न आग्रह गर्दै थापाले सहमति र प्रक्रिया समातेर बसेका पक्षहरुले त्यो अडान छाडी जुन विषयमा सहमति हुन्छ त्यसलाई अघि बढाउनु पर्ने बताए। 'एमाओवादी र मधेसवादी दलका नेताहरुलाई सहमतिमा ल्याएर संविधान बनाउनु दिगो राजनीतिका लागि राम्रो,' उनले भने, 'अन्यथा एउटा पक्षलाई पाखा लगाएर गर्दा सधैँ समस्या आउन सक्छ।'
विश्व समुदाय नेपालमा जस्तो संविधान बनाए पनि बनाऊन भन्ने अवस्थामा रहेको उल्लेख थापाले गरे।संविधान बनाउने समय परेकोले स्वास्थ्य जाँच गराउन समेत विदेश नगएको थापाले बताए। तर, अब आफूले आफैंलाई लगाएको प्रतिवन्ध छाडेर मंगलबार भारतको दिल्लीबाट जयपुर विवाहको कार्यक्रममा चारदिनका लागि जान लागेको उनले बताए। संविधानसभामा देखिएको गतिरोध छलफलबाटै हट्ने विश्वास उनले पटकपटक दोहोर्याए। तर, संविधानसभाले पारित गरिसकेको प्रश्नावली समिमित भने फिर्ता हुन नसक्ने उनले बताए। 'कांग्रेस र एमालेले पारित गरेको विषय हो भने फिर्ता हुन सक्ला तर संविधानसभाले पारित गरेको कुरा फिर्ता गर्ने को हुन?
सत्तारुढ घटककै एउटा दलका नेता थापाले सामान्य अवस्थामा जस्तो प्रधानमन्त्रीको क्षमता यति उती भन्ने अवस्थामा नभएको भन्दै प्रतिरक्षा गरे। 'संविधान निर्माण गर्ने अवस्थामा कसैकेा आलोचना गर्न सक्दिनँ,' उनले भने।
