अहिले सहमति निर्माणमा तीनवटा कुरा प्रमुख छन्, पहिलो संविधानका अन्तरवस्तु, दोश्रो नेताहरुबीच अहंको टकराव र तेश्रो शक्ति बाँडफाँडको प्रश्नl
तर, कांग्रेस र एमालेभित्र माओवादीसँग मिलेर जान हुँदैन भन्ने पक्ष बलियो बन्दै गएको छ।
उहाँहरू जबरजस्तरुपमा संख्या प्रदर्शन गर्न थाल्नुभयो। उहाँहरू संख्याको अहंकारले अन्धो बनाएको छ।
अहिले संविधान निर्माण प्रक्रिया रोकिएको छl कुन कुराले बाधा पुर्यायो त?
- संघीयता, गणतन्त्र, धर्मनिरपेक्षता र समावेशीमा सहमत हुने पक्षहरु बीच अहिलेको परिस्थितिलार्इ कसरी व्यवस्थापन गर्ने भन्ने आधारभूत प्रश्न होl अहिले सहमति कायम गरी अघि बढ्ने कि समग्र प्रक्रियालार्इ नै 'डम्प' भयो भने यो दुर्भाग्यपूर्ण हुनेछl अहिले मुख्य रुपमा रुपमा तीनवटा प्रवृति देखा परेका छन्l पहिलो प्रवृत्ती संविधानसभाबाहिर जसले अहिलेको समग्र प्रक्रियासँगै विमति राख्दछ र यस प्रक्रियालार्इ नै निषेध गर्न खोज्छl दोश्रो प्रवृत्ती संविधानसभा भित्रै छ जसले गणतन्त्र, संघीयता र धर्मनिरपेक्षताजस्ता उपलब्धिहरुप्रति विमति राख्दछl तेश्रो, संघीयता, धर्मनिरपेक्षता र समावेशीको सवालमा सहमत हुने शक्ति छ, जो एक-आपासमा नै सहमति कायम गर्न सकेको छlअहिले सहमतिलाई आत्मासाथ गर्छौं भन्नेहरु बीचकै द्वन्द्व ब्यवस्थापन प्रमुख कुरा होl अविस्वास अहिलेको मुख्य बाधक होl अहिले सहमति निर्माणमा तीनवटा कुरा प्रमुख छन्l पहिलो संविधानका अन्तरवस्तुहरु, दोश्रो नेताहरुबीच अहमको टकराव र तेश्रो शक्ति बाँडफाँडको प्रश्नl
कसरी हुन्छ त सामाधान ?
- अहिलेको मुख्य प्रश्न भनेको सबै पार्टीहरुले परिवर्तनप्रतिको आफ्नो प्रतिबद्धतामा उभिनु मुख्य कुरा होl नेपाली कांग्रस, एमाले र एमाओवादीबीच असहमति भएका विषयमा मिलेर सहमति कायम गर्ने र सामाधान दिने कि, फरक ढंगले जाने भन्ने विषय मुख्य कुरा होl सबै पार्टीहरुबीच सहमति गरेर जानुपर्छ भन्ने धारहरु छन् र सहमति गरेर जानुहुन्न भन्ने धारहरु पनि छन्l तत्कालिन माओवादी पार्टीभित्र अहिलेको प्रक्रियामा मिलेर जाने कि, यो प्रक्रियामै नजाने भन्ने विवाद थियो। अहिले माओवादीभित्र मिलेर जानु हुँदैन भन्ने पक्ष बाहिरियो र हामी यस विवादबाट मुक्त भएका छौँ। तर, कांग्रेस र एमालेभित्र माओवादीसँग मिलेर अघि बढ्ने कि नबढ्ने भन्ने विवाद यथावत छ। अझ माओवादीसँग मिलेर जान हुँदैन भन्ने पक्ष बलियो बन्दै गएको छ। काग्रेसले माओवादीसँग सहमति गर्न खोज्यो भने पार्टी स्थापित मान्यताहरूबाट विचलित भयो भन्ने आवाज उठीहाल्छ।यसको समाधानका लागि मिलेर संविधान निर्माण गर्नुपर्छ भन्ने शक्तिहरुबीच सम्बन्ध सुधार हुनुपर्दछ र समझदारी कायम गर्नुपर्दछ।
अल्झन कहाँ छ त ?
-संविधान निर्माण प्रक्रियामा दुईवटा पक्षहरु छन्। पहिलो संविधान निर्माण नियमावलीको भावनाअनुसार अघि बढ्ने र अर्को सहमतिको प्रक्रियाबाट अघि बढ्ने। यो संवाद समितिको काम सहमति निर्माण गर्ने हो। तर, कांग्रेस एमाले नियमावलीको हिसावले मात्र हेर्नुपर्छ भन्नुहुन्छ। नियमावली अनुसार नै सहमति कायम गर्नु संवाद समितिको काम हो। हामीले विवाद समाधान भएका विषय समाधान भयो र सहमति नभएका विषय सहमति भएन भनेर यी विषयहरुलाई अनूसूचीमा राखी संविधानसभाको सम्पतिको रुपमा पठाऔ भन्ने विचार राख्यौँ। तर, उहाँहरू जबर्जस्तरुपमा संख्या प्रदर्शन गर्न थाल्नुभयो। उहाँहरूलाई संख्याको अहंकारले अन्धो बनाएको छ।
माघ ८ मा संविधान आउँछ त?
-कांगेस, एमाले र एमाओवादी मिलेर अन्तरिम संविधान निर्माण गरेकै हुन्। तर आरम्भमै संविधान कार्यान्वयन गर्न समस्या भयो। र संशोधन गर्नुपर्ने बाध्यता भयो। त्यसैले संविधान जारी भएपनि लागू भइहाल्छ भन्ने हुँदैन। मधेशी जनजातिलगायतका पक्षहरूबीच सहमति हुने हो भने कार्यान्वयनमा जान्छ। तर, यसो हुन सकेन भने जारी भएपनि कार्यान्वयनमा जान गाह्रो हुन्छ।
