प्रधानमन्त्री र चिनियाँ राष्ट्रपति तथा दुईजना उपप्रधानमन्त्रीसँग भएका छलफल खासगरी चीन-नेपालबीच पूर्ववर्ती सरकारका पालामा हस्ताक्षरित पारवहनलगायत सहमति-सम्झौता कसरी कार्यान्वयन गर्ने भन्नेबारे छलफल भए। हामीले ती सहमति र सम्झौता अक्षरश: पालना गर्न तयार रहेको प्रतिबद्धता जनायौं।प्रधानमन्त्री दाहालको भ्रमण टोलीमा सहभागी परराष्ट्रमन्त्री डा. प्रकाशशरण महतसँग चीन भ्रमणबारे आजको अन्नपूर्णमा छापिएको टेलिफोन कुराकानी।
चीनले नेपालसमक्ष प्रस्ताव गरेको वान बेल्ट वान रोड (ओबीओआर) अवधारणामा नेपाल सहभागी हुने विषयमा चिनियाँ नेतृत्वसँग छलफल भयो। प्रधानमन्त्रीले नेपाल ओबीओआर अवधारणामा चाँडै सदस्य बन्ने प्रतिबद्धता जनाउनुभयो। ओबीओआर अवधारणामा सहभागी भएर नेपाल लाभ चाहन्छ भन्ने कुरा हामीले राख्यौं। चिनियाँ राष्ट्रपति र प्रधानमन्त्री दाहालले सोही भेटमा ओबीओआर अवधारणामा नेपालको सहभागिता सुनिश्चितताका लागि थप छलफल गर्न सम्बन्धित सरकारी अधिकारीलाई निर्देशनसमेत दिनुभयो। नेपालको चीनसँगको व्यापारघाटा कम गर्न नेपाली उत्पादनलाई चिनियाँ बजारमा शून्य भन्सार सुविधा उपलब्ध गराइदिन हामीले आग्रह गर्यौं।
३. आसन्न स्थानीय निर्वाचन र संविधान कार्यान्वयनबारे चीनको चासो कस्तो छ ?
चिनियाँ राष्ट्रपतिसँगको भेटमा उहाँले नेपालको शान्ति, स्थायित्व र आर्थिक -सामाजिक विकासमा चीनको सहयोग जारी रहने बताउनुभयो। आपसी विश्वास बलियो पार्दै जानुपर्नेमा उहाँले जोड दिनुभयो। प्रधानमन्त्रीले स्थानीय चुनाव घोषणा गरिसकेको अवगत गराउँदै संविधान कार्यान्वयनमा चीन, भारतलगायत छिमेकी राष्ट्रको सहयोग महत्वपूर्ण हुने बताउनुभयो। चीनले नेपालमा स्थानीय तह चुनाव चाँडै होस् भन्ने चाहेको हामीले पायौं। चिनियाँ राष्ट्रपतिले स्थानीय चुनावका लागि लजिस्टिक सहयोगस्वरूप ९ मिलियन युआन सहयोग उपलब्ध गराउने प्रतिबद्धता जनाउनुभयो।
४. चीनबाट उच्च तहको नेपाल भ्रमण हुन सकिरहेको छैन। यसबारे चिनियाँ पक्षको भनाइ के छ ?
प्रधानमन्त्रीले चिनियाँ राष्ट्रपतिलाई नेपाल भ्रमणमा आउन फेरि आग्रह गर्नुभएको छ। विगतमा हामीले उहाँलाई नेपाल भ्रमणको निमन्त्रणा दिइसकेकै छौं। चिनियाँ राष्ट्रपतिले दुवै पक्षको छलफलमा उपयुक्त समयमा आफूले नेपाल भ्रमण गर्ने बताउनुभयो।
५. भूकम्पपछि तातोपानी नाका खुल्न सकेको छैन। यसबारे के छलफल भयो ?
चिनियाँ पक्षले तातोपानी नाका चाँडै खोल्न काम भइरहेको जानकारी दिएको छ। चीनको स्वशासित क्षेत्र तिब्बतका प्रमुखसँग आज भएको कुराकानीमा पनि तातोपानी नाका फेरि सञ्चालनमा ल्याउनेबारे छलफल भयो। उहाँले केन्द्र सरकारसँग समन्वय गरी तातोपानी नाका फेरि सञ्चालन गर्ने प्रतिबद्धता जनाउनुभयो। तिब्बत र नेपालबीच व्यापार, पर्यटन, सीमा सुरक्षा सुदृढ गर्ने र सांस्कृतिक क्षेत्रमा कसरी सहयोग बढाउने भन्नेबारे कुराकानी भयो। चीन जोड्ने स्याफ्रुबेसी—रसुवा तथा तातोपानी नाकाको स्तरोन्नति र सुधारबारे गहन छलफल भएका छन्।
६. विगतमा चीन-नेपालबीच भएका सहमति, सम्झौता कार्यान्वयनमा अब सरकारले के गर्छ ?
राजनीतिक तहमा भएका सहमति र सम्झौताको व्यावहारिक कार्यान्वयन गर्न कर्मचारी स्तरमा बैठक गर्नु आवश्यक हुन्छ। चिनियाँ पक्षसँग हामीले सचिवस्तरीय बैठक नियमित गर्नेबारे कुराकानी गरेका छौँ। अब चाँडै चीनसँग परराष्ट्र सचिवस्तरमा बैठक गरेर विगतका सम्झौताहरूको कार्यान्वयन अघि बढाइनेछ।
७. चीनसँग बढेको अविश्वास हटेको हो त अब ?
चीनसँग हाम्रो समझदारी र विश्वास सदैव रहँदै आएको छ। चीन हाम्रो निकट छिमेकी राष्ट्र हो। हामी एकअर्काका साझा हित र स्वार्थमा प्रतिबद्ध भएर अघि बढ्नेबारे भ्रमणमा कुराकानी भएको छ। एक चीन नीतिप्रति नेपालले स्पष्ट रूपमा प्रतिबद्धता जनाएको छ। चीनसँगको सम्बन्धमा अझ बढी विश्वास बढेको अनुभूति भएको छ। भारतसँग जसरी हाम्रो विश्वासको सम्बन्ध छ त्यसैगरी चीनसँग पनि विश्वासको वातावरण बनेको छ। उहाँहरूले पनि भारतसँग नेपालको राम्रो सम्बन्ध रहोस् भन्ने चाहना राख्नुभएको छ।
