घडीले पौने दश बजाउँदा म पोसाक लगाएर अफिस जाँदै थिएँ। अलिअलि हतार पनि थियो। बिजुलीबजारको पुल नजिकै चिनजानकै एक जना आमासँग भेट भयो। यसो नजर घुमाउँदै आमाले सोधिन्।
‘नानी, कता जान लागेकी?’‘
अफिस जान लागेको आमा,’ सिधा जवाफ दिएँ।
‘ए साँच्ची नानीको अफिस त त्यो मिटर उल्टो घुमाउने परो क्यारे नि’, आमैले छेड हानिन्।
‘एक दुई जनाले मिटर उल्टो घुमाए भन्दैमा सबै त्यस्ता कहाँ हुन्छन र आमा? इमान्दार पनि छन् नि।’ जवाफ दिएँ तर उनले मेरो कुरामा विश्वास मानिन् जस्तो लागेन।
‘भो भो नानी धेरै नखोकौँ, अस्ति त्यत्रो टिभीमा मिटर उल्टो घुमाएको भन्दै पुलिसले कर्मचारी समाएको सबैले देखेकै हौँ, बिजुली अड्डाका सबै कर्मचारी चोर हुन चोर, चोरले कहिले पो म चोर हुँ भन्छ र?’
आमाले बोल्दै गर्दा मकै पोल्दै गरेकी दिदीले पनि सही थपिन्–मेरो बत्तिको बिल यति धेरै किन आउँछ भनेको त यी डाँकाहरूले यसरी उल्टो घुमाएर खाँदा रहेछन्। अब आउन् न बत्तिको पैसा यति उठ्यो भन्दै पाता फर्काउन सकिनँ भने त ....’
विद्युत प्राधिकरणको स्टाफ भएकै कारण मकै पोल्ने दिदी र छिमेकी आमा ममाथि खनिए मानौँ सबैतिरको मिटर मैले उल्टो घुमाउँछु। आफ्नो पुस्ताको एकजनाले बदमासी गर्दा सात पुस्तासम्म पिर्छ भन्थे बुढापाका हो जस्तै लाग्यो।
आफूले नखाएको विष पनि खाएको जस्तै गर्नुपर्ने अवस्था आउँदा आफैलाई लाज मर्दो अनुभुति भयो।
गाडीको प्रतिक्षामा बसेका एकजना अधवैशे पुरुषले फेरि कुरो निकाले– हेर्नुस् त आमा यी बिजुली अड्डामा काम गर्ने कर्मचारी मोटाएको मोटाइ गर्ने, संस्था सधैँ घाटामा गयो भन्दै सरकारसँग हात थाप्ने अनि जनतालाई अँध्यारोमा राखेर मिटर उल्टो घुमाउने? यस्ता कर्मचारीलाई त जेलमा सडाउनुपर्छ, खरदार, सुब्बाको तलबले कार चढेर हिँड्ने, काठमाडौँमा चार÷पाँच वटा घर ठडाउने बाफ रे बाफ धन्न कुलमान आएर यति कुरा थाहा भो नत्र त देश सिध्याउने रहेछन्।
प्राधिकरणमा त कुलमान एकजना बाहेक सबै चोर हुन समेत भन्न पछि परेनन् उनी। यति भनिसकेपछि बल्ल सोधनी भयो– बहिनी कुन शाखामा काम गर्ने हो रे?
मैले लेखाफाँटमा भनेपछि बल्ल अलि मत्थर भए–ए भनेपछि मिटर उल्टो पार्नेमा रहेनछ हैन? तिनै जना हाँसे।
‘मलाई ढिलो हुन्छ गएँ है’, भन्दै अफिसतिर लागें। मनमाअघि उनीहरूले भनेकै कुरा घुमिरहे, अफिसमा पुग्दा अन्य साथीको गुनासो पनि मेरो जस्तै थियो। कतिका घरबेटीले गुनासो गरेका थिए कतिका साथीभाइ आफन्तले गुनासो गर्ने, आरोप लगाउने सबैको एउटै आशय थियो, तिमीहरू त मिटर घुमाउने अड्डामा पो काम गर्ने रहेछौ खै त गाडी घर केही जोड्न सकेनौ त?
बोरामा एउटा आलु कुहियो भने सिंगो बोराको आलु कुहाउँछ, संस्थाका एक दुई जना गलत नियत भएका कर्मचारीका कारण सिंगो सस्था बदनाम हुनुपर्ने? आफ्नो तलबभत्ता बाहेक एक सुको नखाँदा पनि आज सिंगो संस्थाका दश हजार कर्मचारी बिजुली चोर बन्नुपर्ने?
दुईचार जना गलत नियत बोकेका कर्मचारीका कारण शाख जोगाउने तयारीमा रहेको संस्थाको बदनाम भयो। सबै कर्मचारी भ्रष्ट छैनन, सबै वितरण केन्द्रले ग्राहकसँग मिलोमतो गरेर मिटर उल्टो घमाउँदैनन्। तर यो कुरा कसले कसरी जनतालाई बुझाउने?
वर्षौंदेखी कर्मचारीको सरुवा हुन सकेको थिएन, एक्कासी बिजुलीको मिटर उल्टो घुमाउने काण्ड बाहिरिएपछि सुधारको लागि भन्दै लगभग पच्चिस सय कर्मचारीको अन्तर क्षेत्रीय कार्यालयमा सरुवा भयो।
मिडियामा समाचार आयो–प्राधिकरणको सरुवाको लिस्टमा परेका पच्चिस सय कर्मचारी सबै बिजुली चोर हुन्, सजायस्वरुप सरुवा गरिएको हो। यो गलत समाचारका कारण असल नियत भएका कर्मचारीको मनोबल गि¥यो। पछि उर्जामन्त्री र प्राधिकरण प्रमुखले मिडियामा प्रचार गरिएजस्तो कारबाही स्वरुप सरुवा गरिएको होइन, नियमित हुन नसकेको विनियमावलीको व्यवस्था अनुरुप लामो समय एकै ठाउँ बसेका कर्मचारीको सोही क्षेत्र अन्र्तगतका कार्यालयमा सरुवा गरिएको हो भनेर प्रष्टीकरण नै दिनुपर्ने अवस्था आयो।
मिडियामा भाइरल बनाउनकै लागि कतिपय कुरालाई अनेक अर्थ लगाएर उचाल्ने गरिन्छ त्यसैको शिकार हामी गलत मनसाय नभएका कर्मचारी समेत भयौं। यो दुखद पक्ष हो। एकजना पत्रकारले पित पत्रकारिता ग¥यो भन्दैमा सिंगो पत्रकारिता जगतलाई पितपत्रकारिताको बिल्ला भिराउने त? एकजना नेताले देश टुक्राउने भाषण दियो भन्दैमा सबै नेतालाइ देशदोह्रीको संज्ञा दिने? एउटा प्रहरीले घुस खायो भन्दैमा सिंगो प्रहरीलाई भ्रष्टचारीको बिल्ला भिराउने? हाम्रो कस्तो मानसिकता हो? गाउँमा रहेकी मेरी आमाले समेत फोनमा थर्काउनु भयो– के हो छोरी समाचारमा त बिजुलीको मिटर उल्टो घुमाएर तेरा अफिसका कर्मचारीले पैसा खान्छन रे त। तँ त्यस्तो गर्ने शाखामा छस् कि छैनन? जोगिएर काम गरेस बाबै इज्जत भन्दा ठूलो चिज केही होइन, बरु आधा पेट खानु इमान्दार भएर काम गर्नु दुई नम्बरी गरेर कमाएको पैसा त्यसै गरी पोखिएर जान्छ। हुँदाहुँदा आफ्नै आमालाई समेत छोरीमाथि विश्वास नहुने अवस्था आयो।
तिहारपछि एकाएक उपत्यका झिलिमिली हुँदा पोहोर, परारका वर्षमा अफिस हिँड्दा ऊ अफिस हिँडे लोडसेडिङका सन्तान भनेर छेड हान्ने छिमेकी नयाँ हाकिम आएपछि त चमत्कार नै भयो भन्दै नसुनिने गरी तारिफ गरेको सुनिन्थ्यो। जता पनि आफ्नो अफिसको तारिफ सुन्दा वाह भन्ने लाग्थ्यो। अहिले साथीभाइ, आफन्त चिनजानका जति नातेदार छन् सबैको फोन वा भेटमा पहिलो प्रश्न हुन्छ–तिमी मिटर घुमाउने शाखामा काम गर्ने हो कि होइन? कति जनालाई जवाफ दिनु होइन भनेर, होइन भने पनि पत्याउने कसले? बिजुली अड्डाका सबै कर्मचारी चोरै रहेछन्, पहिले टान्सफर्मर चोरे, अहिले मिटर उल्टो घुमाएर चोरेको थाहा भयो, त्यस्तै प्राधिकरण डुबेको हो र भन्नेहरु पनि कम छैनन।
जहाँपनि चामलमा बियाँ फेला पर्छ, दुई÷चार वटा बियाँको घानमा सबै चामललाई मुछ्नु भएन। गलत जसले गरेको छ ढिलोचाँडो कानुनको दायरामा आएरै छोड्छ तर असल नियत भएकामाथि नै आक्रामक तरिकाले खनिँदा साँच्चिकै इमान्दार कर्मचारीलाई काम गर्न पनि गाह्रो हुने अवस्था छ। अब जति इमान्दार भएर ग्राहकको घरमा मिटर रिडिङ गर्न गए पनि कर्मचारीप्रति विश्वास गर्दैनन्, नयाँ नियुक्त भएका कर्मचारी ग्राहकको घरमा जाँदा ए बिजुली चोर आए भन्ने सुन्दा कस्तो अनुभुति हुन्छ? हतोत्साही गर्ने काम कसैले नगरौं, दुधलाई दुध पानीलाई पानी नै भनौं। वर्षांैदेखि लाखौं करोडौं विद्युत महशुलवापतको रकम नबुझाउने कार्यालय, हुक गरेर बत्ति बाल्ने उपभोक्तालाई के भन्ने नि?
