२०७३ साल असोज महिनाको कुनै दिन। मोबाइलमा घण्टी बजिरह्यो, उठाउन मन लागेन। परिचित नम्बरबाट आएको मात्र उठाएँ। कतिले बिरामी परेर सल्लाह लिन गरेका थिए होलान्। कतिले अस्पतालमा कुन समयमा भेट्न आउनु भनेर सोध्न खोजेका थिए होलान्। अहँ उठाउनै मन लागेन। मेरो मन एकाएक कठोर बनिसकेको थियो।
चार दिन अगाडि एक विशेष सम्वेदनशील शल्यक्रिया गर्नु थियो। धेरै तयारी पूरा गरेर गर्नुपर्ने शल्यक्रिया थियो त्यो। डेढ महिनाअघि पित्तथैलीको पत्थरीले प्यान्क्रियाटाइटिस गराएर बल्लबल्ल बाँच्नु भएको थियो। साथमा मुटुको समस्या, फोक्सोको समस्या। सम्बन्धित विशेषज्ञ चिकित्सकले मुटु र फोक्सोलाई राम्रो अवस्थामा ल्याएपछि गर्न लागिएको शल्यक्रिया थियो त्यो। शल्यक्रिया गर्ने उत्तम समय त्यही थियो। नगरेको भए प्यान्क्रियाटाइटिस दोहोरिएर ज्यानै लिन सक्थ्यो।
शल्यक्रिया कक्षमा बिरामी लगिँदै थियो। बिरामीकी श्रीमती रुँदै गरेको देखेर ‘चिन्ता लिनु पर्दैन, सबै ठिक हुन्छ’ भनी सान्त्वना दिँदै भित्र पसें।
अन्य अवस्थामा दुई जना शल्यचिकित्सक चाहिनेमा चार जना थियौं। एक जना बेहोस गराउने चिकित्सक एनेस्थेसियोलोजिस्ट हुनेमा दुई जना हुनुहुन्थ्यो। परेको बेला तुरुन्त आउन तयार भएर बस्नु भएको थियो मुटु रोग विशेषज्ञ। शल्यक्रिया सुरू भयो। राम्रोसँग शल्यक्रिया अघि बढिरहेको थियो। एक्कासि मुटुको धड्कनमा समस्या देखियो। प्रतिमिनेट ६० भन्दामाथि हुनुपर्ने धड्कन ५०–४० हुँदै ३५–३० सम्म झर्न थालिसकेको थियो। एनेस्थेटिक डाक्टर र मुुटुरोग विशेषज्ञको प्रयासबाट मुटुको गति स्थिर बन्यो। सफलतासाथ शल्यक्रिया सकियो।
बिरामीलाई केही पनि नभइदियोस् भनेर कति कामना गर्यौं। छिटोछिटो शल्यक्रिया सकाउनलाई कति पसिना निकाल्यौं। शल्यक्रिया सफल भएर बिरामीको होस् खुल्दा कति खुसीको क्षण थियो त्यो।
बिरामीलाई आइसियुमा सारियो। अवस्था सामान्य थियो। ‘अब तपाईंलाई राम्रो हुन्छ, अत्तालिनु पर्दैन’ भन्दै बिदा भएको थिएँ अस्पतालबाट। आइसियुमा २४ सै घण्टा तालिम प्राप्त डाक्टर र नर्सको निगरानी रहन्छ।
साँझ ८ बजे भर्खरै घर पुगेर खाना खान लागेको थिएँ। आइसियुबाट फोन आयो, ‘एम्बुलेन्स पठाइदिन्छु तुरुन्त आउनुहोस्, फेरि मुटुमा समस्या देखियो।’ एम्बुलेन्स बोलाउँदा ढिलो होला भनेर आफ्नै गाडीमा जाने निर्णय गरें।
थालमा पस्केको खाना छाडेर हिँडेको थिएँ म। ६ वर्षकी छोरीले जान दिइरहेकी थिइनन्। तर, मैले जसरी पनि जानु नै थियो। बिरामीको मुटु रोकियो भने दिनभरि पसिना बगाएर गरेको सफल शल्यक्रियाको के अर्थ? तुरुन्त आइसियु पुगेँ। मुटुरोग विशेषज्ञ पनि पुग्नुभयो। बिरामीका आफन्तजनहरू पनि हामीदेखि आशावादी हुनुभयो।
औषधिको भरमा कामचलाउ भयो मुटुको अवस्था। राति फेरि यही समस्या दोहोरियो भने के गर्ने? परिवारजनहरूसँग सरसल्लाह गरेर राम्रो विकल्पमा जाने निर्णय भयो। टिचिङ अस्पतालको मनमोहन कार्डियोथोरासिक सेन्टर जाने निर्णय गरियो। त्यहाँ राम्रो क्याथ ल्याब छ।
एम्बुलेन्समा बिरामी लगियो। बिरामीसँगै आइसियुको डाक्टर र नर्स पनि साथमा जानुभयो। म र मुटुरोग विशेषज्ञ पनि गयौं। मेरै गाडीमा बिरामीको परिवारजनहरू पनि जानुभयो। हामीदेखि धेरै प्रभावित हुनुहुन्थ्यो उहाँहरू। बिरामीको स्वास्थ्य स्थिर थियो।
चार दिनपछि अपरिचित नम्बरबाट फोन आयो। बिरामीको श्रीमती हुनुहुँदो रहेछ। असाध्यै व्यस्त थिएँ। तर, पनि केही पर्यो कि भनेर हतारहतार उठाएँ।
‘तपाईंले शल्यक्रिया बिगार्दिनु भयो, पेसमेकर राख्नुपर्छ भनेको छ ..., आदि इत्यादि।’ चार दिनअघिसम्म हाम्रो प्रशंसा गर्ने अनुहार आज एकाएक अँध्यारो भयो। चिकित्सक भनेको यस्तो हुनुपर्छ भन्ने आवाज आज एकाएक किन यस्तो भयो?
‘नकारात्मक सोचाइ आएछ हजुरलाई। शल्यक्रिया सफल भयो। मुटुमा झनै नराम्रो समस्या आउला भनेर समाधानको लागि सल्लाह साथ लगिएको हो। धेरै चिन्ता लिनुपर्ने कुरा देख्दिन,’ शान्त स्वरले जवाफ फर्काएँ।
‘अपरेसन गर्दा गर्दै कहाँ–कहाँ औषधि किन्न पठाए, त्यहाँ औषधि नपाइने भए किन अपरेसन गर्नु भयो त?,’ उताबाट असन्तुष्टि पोखियो।
मैले मलिन स्वरमा जवाफ फर्काएँ, ‘कहिलेकाहीँ मात्र प्रयोग हुने औषधि सबैतिर पाइँदैन, अनावश्यक अग्रिम ल्याएर पनि खेर जान्छ, फेरि उहाँलाई यस्तै समस्या आउला भन्ने ग्यारेण्टी पनि त थिएन नि, चिन्ता नलिनुस्। सबै चिज सफल भएर जान्छ,’ सहानुभूतिसाथ भनें।
त्यो दिन मैले धेरै कुरा सोचें। यदि मुटुको कारणले कुने भवितव्य भएको भए मैले जति मेहनतसाथ पेटको अपरेसन गरेको भए पनि म उहाँहरूको नजरमा अपराधी ठहर्थें। अस्पतालमा मेरोविरूद्धमा चर्का नाराबाजी लाग्न सक्थे। मेरो पक्षमा कसले बोल्थ्यो होला र! दसौं वर्षदेखि मबाट शल्यक्रिया गराएका बिरामीले पनि आपूm धन्न बाँचिएछ भन्थे होला। अनि पत्रिकाको ठूलो–ठूलो शीर्षकमा मेरो गल्ती देखाइएको हुन सक्थ्यो। अरु १–२ वर्षसम्म मबाट शल्यक्रिया गराउन कोही तयार हुँदैनथे होला। आखिर मैले सबै तयारी र चिकित्सकीय प्रक्रिया पुर्याई शल्यक्रिया गरेको थिएँ। त्यो पनि सफल शल्यक्रिया। मानवीय हिसाबले गर्नुपर्ने हरेक सेवा पनि दिएको थिएँ।
(लेखक ओम अस्पतालका वरिष्ठ शल्यचिकित्सक हुन्।)
